Στα μέσα της εβδομάδας που πέρασε και συγκεκριμένα την Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2024, ο «World Monuments Fund» (WMF), ανακοίνωσε την έναρξη της νέας πρωτοβουλίας «Climate Heritage Initiative», η οποία αποτελεί μια σειρά έργων 15 εκατομμυρίων δολαρίων που προσεγγίζει μερικούς από τους πιο σοβαρούς κινδύνους που ελλοχεύουν από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και αφορούν ιστορικές τοποθεσίες ανά το παγκόσμιο. 

Πώς προέκυψε όμως η συγκεκριμένη ανακοίνωση; Όλα αρχίζουν από μία εκτίμηση της UNESCO η οποία δείχνει ότι ένας στους έξι χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς απειλείται από την κλιματική αλλαγή, εκτός φυσικά από τις διάφορες πολεμικές συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα αυτή τη στιγμή. Η συγκεκριμένη εκτίμηση φαίνεται πως έχει «μεταφραστεί» ως πολύ ανησυχητική για τη διατήρηση της κληρονομιάς, και άρα αντανακλά τον επείγοντα χαρακτήρα της αποστολής του WMF, ο οποίος αποτελεί την κορυφαία ανεξάρτητη οντότητα που είναι αφοσιωμένη στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς παγκοσμίως.

Ο οργανισμός, λοιπόν, αποφάσισε να διευρύνει τη δέσμευσή του στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά μέσω της αξιολόγησης, των προσπαθειών ανοικοδόμησης και μιας ποικιλίας μεθόδων και λύσεων προσαρμογής, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης συστημάτων αποθήκευσης και μεταφοράς νερού στην Ινδία, το Νεπάλ και το Περού. 

«Καθώς το μέγεθος της απειλής που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή για τις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο αναγνωρίζεται ευρέως, ο ιδιαίτερος αντίκτυπός της στην πολιτιστική κληρονομιά παραμένει ανεξερεύνητος», δήλωσε ο Bénédicte de Montlaur, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του WMF. «Η ομάδα μας εργάζεται σκληρά για να αντιμετωπίσει τις απειλές που αντιμετωπίζουν μερικά από τα πιο πολύτιμα μέρη του κόσμου και στοχεύει να διερευνήσει πιθανές λύσεις που μας επιφυλάσσουν σήμερα τα παραδοσιακά κτήρια και οι υποδομές. Σε μια εποχή που οι μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες και οι φυσικές καταστροφές συνεχίζουν να χτυπούν τις κοινότητες και να καταπονούν το δομημένο περιβάλλον, πιστεύουμε ότι εμείς ως επαγγελματίες της πολιτιστικής κληρονομιάς έχουμε μοναδική και πολύτιμη τεχνογνωσία να μοιραστούμε σχετικά με την καλλιέργεια ανθεκτικότητας μέσω της διατήρησης», πρόσθεσε.

Έτσι, ως μέρος αυτής της προσπάθειας, ο WMF, προέβη, αρχικά, σε διορισμό μίας ανώτερης διευθύντριας για το κλίμα, η οποία θα επιβλέπει τις αναφερόμενες προσπάθειες. Η νεοδιορισθείσα ανώτερη διευθύντρια φαίνεται πως δεν είναι μία τυχαία επιλογή αφού πρόκειται για την αρχαιολόγο και περιβαλλοντική ερευνήτρια Meredith Wiggins, της οποίας η προηγούμενη εργασία επικεντρώθηκε στη διασταύρωση μεταξύ φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Σημειώνεται, βέβαια, πως η ίδια αναμένεται να αναλάβει τη θέση αυτή τον επόμενο μήνα.

Στο επίκεντρο οι παραδοσιακές δεξαμενές νερού

Ο οργανισμός αρχίζει τη δράση του από τις παραδοσιακές δεξαμενές αποθήκευσης νερού και στέρνες σε διάφορα μέρη του κόσμου, τα οποία προέκυψαν μετά από έρευνα και φαίνεται πως κινδυνεύουν περισσότερο, καθώς σημειώνουν πως εάν λειτουργήσουν μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Ειδικότερα, με βάση τον ΟΗΕ, μέχρι το 2050, η ζήτηση νερού στις αστικές περιοχές θα αυξηθεί κατά 80% και 2,4 δισεκατομμύρια κάτοικοι των πόλεων θα αντιμετωπίσουν λειψυδρία, ενώ στις αγροτικές κοινότητες οι βροχοπτώσεις και η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων θα συνεχίσουν να καταπονούν τις πηγές άρδευσης και βόσκησης. 

Πρώτος προορισμός λοιπόν, η Ινδία. Ως εκ τούτου, για να ερευνήσει τη συγκεκριμένη οπτική, ο WMF διεξήγαγε και ο αυτός μια έρευνα με επίκεντρο τις παραδοσιακές δεξαμενές αποθήκευσης νερού και στέρνες στην Ινδία και εντόπισε πέντε τοποθεσίες:«Rajon ki Baoli», «Delhi» (στις «Taj Bawdi», «Karnataka», («Kunkavav»), «Gujarat» («Jaipur Bawadi»), Rajasthan (στους ναούς και τα γκατ του Κρίσνα στη Μαχαράστρα), όπου η αποκατάσταση της ιστορικής υποδομής αναμένεται να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην παροχή νερού.

Δεύτερος προορισμός το Νεπάλ, όπου ο WMF διαπίστωσε ότι τα παραδοσιακά συστήματα διανομής νερού των Χίτι (πολύπλοκα κανάλια με περίτεχνα σκαλισμένα στόμια) βρίσκονται σε αχρηστία σε όλη την κοιλάδα του Κατμαντού λόγω της αχαλίνωτης και ανεξέλεγκτης ανάπτυξης. Έτσι, εκεί, ο WMF σχεδιάζει να χαρτογραφήσει και να τεκμηριώσει επιλεγμένες περιοχές και την υποδομή τους, να ενισχύσει τις δυνατότητές τους και να παρέχει επίβλεψη διατήρησης μαζί με τις τοπικές αρχές. Επιπλέον, στο Περού, ο WMF θα αποκαταστήσει τα παραδοσιακά συστήματα των Άνδεων, φραγμάτων, καναλιών και λιμνών συγκράτησης που έχουν σχεδιαστεί για την αποθήκευση απορροής για την ξηρή περίοδο που αρχικά διαταράχθηκε από τον ισπανικό αποικισμό.

Ο WMF έχει επίσης στρέψει τις προσπάθειές του προς το κλιματικό μέλλον σημαντικών ιστορικών κήπων, αναθέτοντας μια ανάλυση τοπίου παραδοσιακών συστημάτων διαχείρισης για τη δημιουργία βέλτιστων πρακτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η προβλεπόμενη εστίαση του οργανισμού στις παράκτιες συνδέσεις («Coast Connections») θα δημιουργήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο επαγγελματιών της πολιτιστικής κληρονομιάς που θα εργάζονται για τη συνοχή αξιόπιστων πόρων για παράκτιες τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο, μέσα από διεξαγωγή σεμιναρίων, σύντομων case-study, τεχνικών οδηγών και βιβλιογραφικών ερευνών, σε μία συνεργασία με το «Hurst Castle» στο Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο θα αποτελεί κέντρο ανταλλαγής γνώσεων.

Σημειώνεται δε, πως η «Coast Connections» θα επιδιώξει επίσης να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα του «Palm House» της βικτωριανής εποχής στους Βασιλικούς Βοτανικούς Κήπους στο Kew του Λονδίνου, χρησιμοποιώντας πιο αποδοτικά συστήματα θέρμανσης και βιώσιμη γεωθερμική ενέργεια.

Με πληροφορίες από The Art Newspaper