Την Τρίτη 21 Νοεμβρίου 2023, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τις προτάσεις τους για ευρωπαϊκά μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας για επαγγελματίες στον δημιουργικό και πολιτισμικό τομέα.

Στην έκθεση νομοθετικής πρωτοβουλίας, που εγκρίθηκε με 433 ψήφους υπέρ, 100 κατά και 99 αποχές, οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι οι διαφορές ανάμεσα στα διαφορετικά κοινωνικά συστήματα, τους διαφορετικούς ορισμούς του ποιος είναι καλλιτέχνης, αλλά και τους διαφορετικούς κανόνες που ισχύουν για τους αυτοαπασχολούμενους στα διάφορα κράτη μέλη, δημιουργούν αθέμιτες συνθήκες.

Ο τομέας, ο οποίος απασχολεί το 3,8% του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού και αντιπροσωπεύει το 4,4% του συνολικού ΑΕΠ της ΕΕ, δεν προστατεύεται επαρκώς άτυπες μορφές εργασίας, μη σταθερό εισόδημα και λιγότερες δυνατότητες συλλογικών διαπραγματεύσεων, υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος υποαμειβόμενης ή μη αμειβόμενης εργασίας, ψευδούς αυτοαπασχόλησης και καταχρηστικών ρητρών εξαγοράς. Οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, θέτουν επίσης προκλήσεις, αναφέρει το Κοινοβούλιο.

Όσον αφορά την συνθήκες εργασίας στον πολιτιστικό πεδίο, ο συνεισηγητής της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας Domènec Ruiz Devesa (Σοσιαλιστές, Ισπανία) δήλωσε πως «πρέπει να διαλύσουμε τον μύθο του φτωχού καλλιτέχνη. Οι επαγγελματίες του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα δεν επιλέγουν αυτή την επισφαλή κατάσταση. Πρόκειται για ελαττωματικό σχεδιασμό συστημάτων που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ειδικές συνθήκες εργασίας και τις ανισορροπίες ισχύος στον τομέα. Πρέπει να συμπεριλάβουμε επειγόντως την κοινωνική αιρεσιμότητα στην πολιτιστική χρηματοδότηση της ΕΕ και χρειαζόμαστε πολιτική βούληση για τη θέσπιση ενός ενωσιακού πλαισίου για την κοινωνική και επαγγελματική κατάσταση των εργαζομένων στον τομέα».

«Έχω εργαστεί ως καλλιτέχνης για χρόνια και γνωρίζω πολύ καλά τις προκλήσεις και τα οφέλη της δουλειάς αυτής. Οι τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και ταυτότητας και πρέπει να επενδύσουμε σε νέους ευρωπαϊκούς καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς για να φέρουμε τον πολιτισμό της ΕΕ πιο κοντά στους πολίτες της. Τα χρήματα για την πολιτιστική και δημιουργική εργασία είναι επένδυση, όχι έξοδο», πρόσθεσε ο συνεισηγητής της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων Antonius Manders (ΕΛΚ, Ολλανδία).

Σημειώνεται ότι, το 2022 σε ολόκληρη την ΕΕ, σχεδόν το ένα τρίτο (31,7%) των επαγγελματιών στον πολιτισμικό και δημιουργικό τομέα ήταν αυτοαπασχολούμενοι, σε σύγκριση με έναν μέσο όρο 13,8% για το σύνολο της οικονομίας.

Από το 2021...

Αξίζει να σημειωθεί ότι, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από το 2021 ζητά τη δημιουργία προτύπων υψηλής ποιότητας για τους καλλιτέχνες και τους εργαζομένους στον πολιτισμό. Συγκεκριμένα, με ψήφισμα που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2021, με 543 ψήφους υπέρ 50 κατά και 107 αποχές, οι ευρωβουλευτές, υποστήριξαν ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον πολιτιστικό τομέα, θα έχουν πρόσβαση σε συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να ζητήσει από την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετική πρόταση.

Τι ζητά το Ευρωκοινοβούλιο

Το Κοινοβούλιο ζητά ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο θα συνδυάζει νομοθετικά και μη νομοθετικά εργαλεία για τη βελτίωση των κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών και τη δημιουργία μιας δίκαιης και ισότιμης κατάστασης για όλους τους καλλιτέχνες και τους επαγγελματίες στον τομέα του πολιτισμού στην Ευρώπη. Ζητούν το πλαίσιο αυτό να περιλαμβάνει:

• Οδηγία για αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και τον ορθό καθορισμό του καθεστώτος απασχόλησης των επαγγελματιών των τομέων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας
• Αποφάσεις του Συμβουλίου με στόχο τη δημιουργία ευρωπαϊκών προτύπων, μέσω μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη δημιουργία αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ των κρατών μελών
• Προσαρμογή του επόμενου κύκλου ευρωπαϊκών προγραμμάτων που χρηματοδοτούν επαγγελματίες του δημιουργικού και πολιτιστικού τομέα, όπως τα προγράμματα «Δημιουργική Ευρώπη» και «Ορίζων Ευρώπη», ώστε να υποχρεωθούν η ΕΕ οι αποδέκτες χρηματοδότησης να συμμορφώνονται με υποχρεώσεις του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας και της ΕΕ, εθνικές ή συλλογικές εργασιακές και άλλες κοινωνικές υποχρεώσεις και να διασφαλίζεται ότι οι καλλιτέχνες αμείβονται πάντα για την εργασία τους,

Σε τρεις μήνες η απάντηση της ΕΕ

Μετά την ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο, η Επιτροπή έχει στη διάθεσή της τρεις μήνες για να απαντήσει, είτε ενημερώνοντας το Κοινοβούλιο για τα μέτρα που προτίθεται να λάβει είτε αναφέροντας τους λόγους για τους οποίους αρνείται να προτείνει νομοθεσία.