O Ιάπωνας αρχιτέκτονας Riken Yamamoto (Ρίκεν Γιαμαμότο) επιλέχθηκε για το σημαντικό βραβείο αρχιτεκτονικής Pritzker. Είναι ο 53ος τιμώμενος του βραβείου Αρχιτεκτονικής Pritzker και ο ένατος αρχιτέκτονας από την Ιαπωνία που έλαβε αυτήν την αναγνώριση, μετά τον Αράτα Ισοζάκι. Θα παραλάβει το βραβείο του κατά την 46η τελετή του βραβείου Pritzker στο Σικάγο αυτή την άνοιξη.

Ο Γιαμαμότο χαρακτηρίζεται από βαθιά δέσμευση για συμμετοχή στην κοινότητα και έντονη επίγνωση της τοπικής δυναμικής, ενώ διαθέτει ένα αρχιτεκτονικό χαρτοφυλάκιο που αποτελεί παράδειγμα της μεταμορφωτικής για την κοινωνία δύναμης της αρχιτεκτονικής. Το έργο του υπογραμμίζει τη βαθιά επίδραση που μπορεί να έχει η αρχιτεκτονική στη ζωή των ατόμων όλων των ηλικιακών ομάδων.

Φημίζεται για τη δημιουργία ευαισθητοποίησης στην κοινότητα και κυρίως για την υπενθύμιση ότι στην αρχιτεκτονική, όπως και στη δημοκρατία, οι χώροι πρέπει να δημιουργούνται από τους πολίτες. Τα έργα του Γιαμαμότο εκτείνονται σε πέντε δεκαετίες και βρίσκονται σε όλη την Ιαπωνία, τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, τη Δημοκρατία της Κορέας και την Ελβετία.

Future University Hakodate / Tomio Ohashi/ Riken Yamamoto

Το χαρτοφυλάκιό του περιλαμβάνει ιδιωτικές και δημόσιες κατοικίες, δημοτικά σχολεία, πανεπιστημιακά κτίρια, ιδρύματα, αστικούς χώρους και πολεοδομικό σχεδιασμό. Έχει τιμηθεί με διάφορες διακρίσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας του, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου του Ιαπωνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτόνων για το Μουσείο Τέχνης Yokosuka το 2010.

Μετά τον σεισμό Tōhoku και το τσουνάμι που ακολούθησε, ίδρυσε το Local Area Republic Labo, ένα ερευνητικό ινστιτούτο αφοσιωμένο στη συμμετοχή στην κοινότητα μέσω του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, και το 2018 εισήγαγε το βραβείο Local Republic, αναγνωρίζοντας νέους αρχιτέκτονες που διαμορφώνουν το μέλλον.

Γεννημένος στο Πεκίνο το 1945, λίγο μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μετακόμισε στη Γιοκοχάμα, όπου κατοικεί ακόμη. Η πρώτη του εμπειρία με την αρχιτεκτονική ήταν σε ηλικία 17 ετών, όταν επισκέφτηκε τον ναό Kôfuku-ji στη Νάρα της Ιαπωνίας και γοητεύτηκε από «τον ξύλινο πύργο που φωτιζόταν από το φως του φεγγαριού». Αποφοίτησε από το Nihon University το 1968 και έλαβε Master of Arts in Architecture από το Πανεπιστήμιο Τεχνών του Τόκιο το 1971. Το 1973 ίδρυσε το γραφείο του, Riken Yamamoto & Field.

Hiroshima Nishi Fire Station / Tomio Ohashi / Riken Yamamoto

«Για μένα, το να αναγνωρίζεις τον χώρο σημαίνει να αναγνωρίζεις μια ολόκληρη κοινότητα. Η τρέχουσα αρχιτεκτονική προσέγγιση δίνει έμφαση στην ιδιωτικότητα, αναιρώντας την αναγκαιότητα των κοινωνικών σχέσεων. Ωστόσο, μπορούμε ακόμα να τιμήσουμε την ελευθερία κάθε ατόμου ενώ ζούμε όλοι μαζί στον αρχιτεκτονικό χώρο, τιμώντας και τη δημοκρατία, ενισχύοντας την αρμονία μεταξύ των πολιτισμών και των φάσεων της ζωής» λέει.

Κατά τα πρώτα χρόνια της καριέρας του, αφοσιώθηκε στην κατανόηση των κοινοτήτων και των πολιτισμών. Ταξίδεψε πολύ, πράγμα που τον οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η έννοια της λέξης «κατώφλι», που οριοθετεί δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, είναι παγκοσμίως κατανοητή.

Αυτή η ερμηνεία τον ώθησε να επανεκτιμήσει τα όρια μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού πεδίου ως κοινωνικές ευκαιρίες, έχοντας την πεποίθηση ότι όλοι οι χώροι μπορούν να εμπλουτίσουν και να εξυπηρετήσουν το ενδιαφέρον μιας ολόκληρης κοινότητας, όχι μόνο αυτών που τους καταλαμβάνουν.

Ο Γιαμαμότο ανέπτυξε επίσης το αρχιτεκτονικό του στυλ αντλώντας έμπνευση από την παραδοσιακή ιαπωνική machiya και την ελληνική κατοικία, τον «οίκο», που ιστορικά είναι συνυφασμένες με τα αστικά κέντρα. Η κατοικία του κατασκευάστηκε για να ενθαρρύνει την κοινωνική αλληλεπίδραση με τους γείτονες μέσα από τις βεράντες και τις στέγες. Ομοίως, το Ishii House, που κατασκευάστηκε για δύο καλλιτέχνες, παρουσιάζει ένα δωμάτιο που μοιάζει με περίπτερο το οποίο δείχνει απρόσκοπτα την καινοτόμο προσέγγισή του στον συνδυασμό εσωτερικών και εξωτερικών χώρων για κοινωνική συναναστροφή.

Jian Wai SOHO / Tomio Ohashi / Riken Yamamoto

Ορίζοντας την κοινότητα ως «αίσθηση κοινής χρήσης ενός χώρου», ο Γιαμαμότο αποδομεί τις παραδοσιακές έννοιες της ελευθερίας και της ιδιωτικής ζωής. Με αυτές τις προοπτικές σχεδίασε μονοκατοικίες που ενσωματώνουν φυσικό και κατασκευασμένο περιβάλλον, ξεκινώντας με τη βίλα Yamakawa και το έργο Hotakubo Housing, ένα έργο κοινωνικής στέγασης που στόχευε στην ενίσχυση των συνδέσεων μεταξύ των πολιτισμών και των γενεών μέσω των διατάξεων κοινοτικής διαβίωσης.

Αργότερα, το 2010, σχεδίασε το έργο Pangyo Housing, διασφαλίζοντας ότι ακόμη και οι κάτοικοι που ζουν μόνοι δεν είναι απομονωμένοι, κατασκευάζοντας διαφανείς όγκους που ενισχύουν τη σύνδεση μεταξύ των γειτόνων χωρίς να επιβάλλουν συγκεκριμένους κοινωνικούς κανόνες.

Η διαφάνεια στη μορφή και το υλικό παρέμεινε η βάση του αρχιτεκτονικού οράματος του Γιαμαμότο. Η δέσμευσή του για την προώθηση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης επεκτάθηκε σε έργα μεγάλης κλίμακας, όπου προσάρμοσε επιδέξια την αρχιτεκτονική του γλώσσα.

Jian Wai SOHO / Tomio Ohashi / Riken Yamamoto

Ο νικητής του βραβείου Pritzker 2024 δίνει προτεραιότητα στη διαφάνεια τόσο σε κυριολεκτικές όσο και σε συμπεριφορικές πτυχές στα αρχιτεκτονικά του έργα. Πιστεύει ότι οι πόλεις ήταν ιστορικά χώροι παρατήρησης και αλληλεπίδρασης, αλλά στα σύγχρονα αστικά περιβάλλοντα συχνά υπάρχει έλλειψη ορατότητας και σύνδεσης μεταξύ των ατόμων. Η πίστη του στη διαφάνεια αντιμετωπίζει αυτό το σύμβολο λειτουργικότητας και προσβασιμότητας ως στοιχείο μιας δημοκρατικής αντίληψης για την αρχιτεκτονική.

Koyasu Elementary School. Photo by Mitsumasa Fujitsuka / Riken Yamamoto

Nagoya Zokei University / Tomio Ohashi / Riken Yamamoto

Yokosuka Museum of Art / Tomio Ohashi / Riken Yamamoto

lifo.gr