Στη γλώσσα, η ζωή και ο θάνατος χρησιμοποιούνται συχνά για να τονίσουν τις αντιθέσεις τους, σαν δύο άκρες ενός νήματος, την αρχή και το τέλος. Στην τέχνη, όμως, οι δύο αυτές λέξεις συνδέονται για να παρουσιάσουν, ίσως, τη μοναδικότητα και τη σημασία της παρουσίας τους. Κι αυτό λοιπόν πραγματεύεται η νέα δουλειά του Κύπριου εικαστικού Γιάννη Σακέλλη, ο οποίος αξιοποιεί την παραδοσιακή αντίληψη για το γυναικείο σώμα ως κατεξοχήν σύμβολο κάλλους, αλλά επικεντρώνεται στη φθορά του, μελετώντας επί της ουσίας τον θάνατο και τη ζωή.

Τα έργα της έκθεσης συνομιλούν με το ποίημα του Σαρλ Μπωντλαίρ υπό τον ίδιο τίτλο, «το ψοφίμι» («Une Charogne»), και διερευνούν τις προοπτικές μιας συσχέτισης ανάμεσα στην ομορφιά και τη θνητότητα. Παρουσιάζουν το γυμνό γυναικείο σώμα μέσα σε αντικρουόμενες συνθήκες, απεικονίζοντας τη γοητεία της ζωής και τον αναπόφευκτο εναγκαλισμό του θανάτου. Αυτήν, λοιπόν, την αντίφαση, που προκαλεί τις συμβατικές αντιλήψεις για την ομορφιά, αντανακλώντας όμως και όλο το εύρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Στη σειρά, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η χρήση τεχνικών σχεδίου και ζωγραφικής διπλού επιπέδου με τέτοιο τρόπο ώστε να παρουσιάζονται ξεχωριστά αλλά και ταυτόχρονα οι δύο αντίθετες όψεις της κοινής ανθρώπινης βιολογίας. Εμπνευσμένος, λοιπόν, από την ικανότητα του Μπωντλαίρ να διακρίνει την ομορφιά και μέσα στη σήψη, ο Σακέλλης εκφράζει την υπαρξιακή αγωνία που συνοδεύει ο θάνατος, ενισχύοντας παράλληλα τον αγώνα για τη ζωή μέσα από τη λειτουργία της μνήμης. Η αντιπαράθεση του σκελετού με τη ζωντανή μορφή και κατ’ επέκταση τη σάρκα σε κάνει να κοιτάξεις πέρα από το πρώτο επίπεδο του θανάτου, δηλαδή προς τη ζωή. Και μέσα από τη μνήμη και εικόνα της ομορφιάς πριν την αποσύνθεση, το έργο σε παρακινεί να εντοπίσεις τη ζωή μέσα και πέρα από τον θάνατο. Ο Γιάννης Σακέλλης μιλά στο «Π» για τον αναπόφευκτο θάνατο, την εφήμερη ομορφιά της ζωής, τον Μπωντλαίρ αλλά και για πτυχές των έργων και την πρακτική του.

Πώς επηρέασε τα έργα ο Μπωντλαίρ;

«Η σκέψη των έργων ξεκίνησε από την ποιητική συλλογή του Μπωντλαίρ "Τα άνθη του κακού" και πιο συγκεκριμένα από το ποίημά του "Το ψοφίμι" ("Une Charogne"). Σε αυτό περιγράφεται ένα ψοφίμι, ένα πτώμα ενός ζώου, με έναν τρόπο εντελώς αντίθετο από το περιεχόμενο του ποιήματος. Ουσιαστικά, ήταν η περίπτωση που με έκανε να συνειδητοποιήσω πως μέσα από την τέχνη μπορείς να περιγράψεις κάτι τόσο "αηδιαστικό" και να εξακολουθεί να παρουσιάζεται όμορφα. Να έχει ένα θετικό, ας το πούμε, αποτέλεσμα. Μετά από εκείνο το ποίημα λοιπόν, άρχισα ένα είδος έρευνας για το πώς μπορείς να παρουσιάζεις το ψοφίμι -τον θάνατο, το πτώμα και, παράλληλα, την ομορφιά ενός γυναικείου σώματος, την ερωτική και την αισθησιακή πλευρά της γυναίκας. Είναι ένας συνδυασμός της ομορφιάς και του αναπόφευκτου, του θανάτου. Πρόκειται δηλαδή για μία παράλληλη θέαση και κατανόηση. Διότι όσο όμορφο μπορεί να είναι κάτι, είναι πάντα εφήμερο και το αναπόφευκτο επίκειται, το οποίο δεν χρειάζεται να προκαλεί τρόμο και άγχος. Σε μία από τις μεταφράσεις που έχω του ποιήματος του Μπωντλαίρ αναφέρεται το εξής: «Εγώ κράτησα τη μορφή και θεϊκή ουσία των εναποθεμάτων ερωτών μου». Και αυτό, ουσιαστικά, είναι ο ρόλος της τέχνης η οποία κρατά τη μορφή και την ουσία των πραγμάτων που χάνονται.

Πότε έγινε αυτή η «συνάντηση» με τον Μπωντλαίρ;

«Δεν είμαι σίγουρος αν το είχα διαβάσει ξανά, αλλά η πρώτη φορά που μου απέσπασε την προσοχή ήταν στο βιβλίο του Ογκίστ Ροντέν, με τίτλο "Η τέχνη". Πρέπει να ήταν γύρω στο 2002, σπούδαζα τότε και μετά διάβασα φυσικά και "Τα άνθη του κακού". Υπήρχε πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου…»

Και με αυτή τη σειρά έργων;

«Νομίζω, το 2019 άρχισε η προεργασία, έκανα μερικές δοκιμές και πειράματα και η σειρά έργων άρχισε μάλλον να δημιουργείται το 2020. Και τελείωσε τώρα, πριν μερικούς μήνες.»

Άρα μιλάμε για έργα που πέρασαν από την πανδημία…

«Ναι, ένα από αυτά μάλιστα που δημιουργήθηκε την περίοδο της πανδημίας παρουσιάστηκε σε ομαδική έκθεση που αφορούσε έργα που έγιναν στην πανδημία.»

Άρα, υπάρχουν έργα που έχουν παρουσιαστεί κι αλλού;

«Έχει παρουσιαστεί μόνο εκείνο της πανδημίας και ένα άλλο που ταξίδεψε στο Μεξικό για να φιλοξενηθεί σε μία έκθεση που αφορούσε την "Ημέρα των νεκρών" όπου και παρέμεινε για άλλη μία έκθεση και επέστρεψε στην Κύπρο πριν περίπου ένα μήνα. Τα υπόλοιπα, όμως, θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά.»

Έχει ένα ενδιαφέρον η τεχνική που παραλληλίζεις την ομορφιά με το αναπόφευκτο. Πώς λαμβάνει χώρα;

«Γενικά, σε αυτή την έκθεση παίζω με διάφορα υλικά, χρησιμοποιώ γραφίτη, μπογιά, φύλλα χρυσού, μελάνι πάνω σε καφέ χαρτί και plexiglass. Διότι τα έργα έχουν ακριβώς δύο επίπεδα και βρίσκονται σε απόσταση αλλά παράλληλα συνδέονται. Είναι, λοιπόν, ο σκελετός που είναι σχεδιασμένος με πενάκι στο plexiglass και σε απόσταση περίπου 5-6 εκατοστών είναι το σχέδιο του κάθε σώματος, το οποίο τοποθετείται σε συγκεκριμένη θέση.»​

​Στο επίκεντρο των έργων σου βρίσκεται το γυναικείο σώμα…

«Έχω υπ' όψιν μου το κάλλος με μία πιο κλασική αντίληψη. Ξέρεις, το γυναικείο σώμα εξέφραζε και εκφράζει την ομορφιά στην τέχνη για μερικούς αιώνες και γενικά παραλληλίζεται από πάντα με την κλασική ομορφιά. Δεν έχει σχέση με κάτι σημερινό, ούτε είναι εξιδανικευμένο αυτό που παρουσιάζω. Είναι, ας το πούμε, μία πιο τυποποιημένη απεικόνιση, η οποία επιχειρεί να συνδέσει ένα άλλο μήνυμα, αυτό του αναπόφευκτου.»​

​Σε κάποια από τα έργα η γυναίκα εμφανίζεται να έχει στο κέντρο του σώματός της μία καρδία. Πες μας γι’ αυτό..

«Είναι τα τελευταία τρία έργα και μία εξέλιξη των προηγούμενων, όπου αντί να υπάρχει ένας σκελετός· υπάρχει μία κόκκινη καρδία, που νιώθω ή θα ήθελα να επαναφέρει το εύθραυστο και το εφήμερο που αποτελούν τα σώματα.»​

Σε άλλα εμφανίζεται ένα χρυσό «στέμμα». Πώς συμβάλλει;

«Το χρυσό, για μένα, συνδέεται με το αιώνιο, με κάτι το πολύτιμο και κάτι που δεν θα καταστραφεί. Μπορεί κάποτε να παραπέμπει σε κάτι ιερό, ίσως και σε φωτοστέφανο ακριβώς για να τονίσουν την αίσθηση του παντοτινού στην ομορφιά σε αντίθεση με τον σκελετό. Χωρίς όμως να συνδέεται σε κάποιο θρησκευτικό τρόπο.»

Στα γλυπτά της έκθεσης εμφανίζεται το κεφάλι κατσίκας…

«Είναι μία διαφορετική προσέγγιση, η οποία πάλι παραπέμπει στο ίδιο σκεπτικό της θνησιμότητας και των εναποθεμάτων του ψοφιμιού, του κουφαριού. Είναι συγκεκριμένα δύο κεφάλια. Το ένα είναι χρυσό και το άλλο, σε αντίθεση με αυτό, βρίσκεται χαμένο στο μαύρο και σκοτεινό φόντο.»

Στην πρακτική σου επεξεργάζεσαι διάφορα υλικά και τεχνικές. Μίλησε μας γι' αυτό.

«Η αλήθεια είναι πως γενικά δεν εμμένω σε ένα υλικό. Το βρίσκω κουραστικό και έτσι συνεχώς πειραματίζομαι και δοκιμάζω διάφορα υλικά. Ξεκίνησε η δουλειά μου με νήματα, επιτοίχια έργα, εγκαταστάσεις, με μέταλλο. Στη συνέχεια, επέστρεψα στο σχέδιο με πενάκι, κάρβουνο, γραφίτη, μελάνι και φύλλα χρυσού. Είχα κάνει και μία έκθεση με αερογράφο, δοκίμασα κάποια μικρά γλυπτά. Μου αρέσει να ψάχνω διάφορα υλικά, κοιτάζω την έκφραση της κάθε έννοιας, ιδέας και του κόνσεπτ, τι χρειάζεται. Παρά να μένω στο ίδιο υλικό και να δημιουργώ.»

Και εκτός από δημιουργός, συντονίζεις και επιμελείσαι εκθέσεις. Σωστά;

«Θα έλεγα, συντονίζω κυρίως. Για παράδειγμα, μερικές συνεργασίες που έγιναν με το Πετρίδειο Ίδρυμα, διάφορες άλλες πρωτοβουλίες εκθέσεων ή μερικά πρότζεκτ στο Κέντρο Τεχνών Κίμωνος. Η διοργάνωση είναι από τα κομμάτια των πολιτιστικών που με ενδιαφέρουν. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να πω ότι θεωρούμαι επιμελητής.»

Πληροφορίες

«a carcass / το ψοφίμι» | Γιάννης Σακέλλης

Διάρκεια έκθεσης: Μέχρι τις 16 Μαρτίου 2024.

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 11.00 -13.00 / 15.00-17.00 & Σάββατο: 11.00-13.00.

Χώρος έκθεσης: Γκαλερί Blue Iris (Ιωάννη Αγρότη 20, 8047, Πάφος).

Περισσότερες πληροφορίες: 99310893