Πέθανε στο σπίτι του, στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης, ο Αμερικανός γλύπτης Ρίτσαρντ Σέρα, σημαίνουσα μορφή της σύγχρονης τέχνης.

Ο γλύπτης Ρίτσαρντ Σέρα, δημιουργός μνημειωδών έργων, φιλοτεχνημένων σε αρκετές περιπτώσεις με πελώρια φύλλα σκουριασμένου χαλκού, πέθανε χθες, Τρίτη, στα 85 του χρόνια, εξαιτίας επιπλοκών πνευμονίας, εξήγησε η εφημερίδα «New York Times», επικαλούμενη τον δικηγόρο του. Με εκθέσεις ή εγκαταστάσεις από τα σημαντικότερα αμερικανικά μουσεία ως την έρημο του Κατάρ, ο Ρίτσαρντ Σέρα παρέδωσε δεκάδες αξιομνημόνευτα έργα –αφηρημένα, πελώρια, ενίοτε λαβυρινθώδη, που έτειναν στον μινιμαλισμό, δίνοντας τροφή για σκέψη όσον αφορά τον χώρο και το περιβάλλον.

Γεννημένος στο Σαν Φρανσίσκο, παιδί μητέρας ρωσοεβραϊκής καταγωγής και Ισπανού πατέρα, σπούδασε στο Παρίσι, κατόπιν εγκαταστάθηκε τα χρόνια του 1960 στη Νέα Υόρκη, εν μέσω καλλιτεχνικού αναβρασμού. Στα τέλη αυτής της δεκαετίας, δημοσίευσε το μανιφέστο του, και κατόπιν αποκάλυψε το έργο «One ton prop (House of cards)», τέσσερις μολύβδινες πλάκες 122x122 εκατοστών, που ισορροπούσαν χάρη στο βάρος τους, σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. Πέρασε κατόπιν σε μεγάλες πλάκες καστανού-πορτοκαλί χαλκού, που έμοιαζε σαν σκουριασμένος, δημιουργώντας έργα που εκτέθηκαν στη Νέα Υόρκη, στην Ουάσιγκτον, στο Μπιλμπάο και στο Παρίσι.

Για την τέχνη έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον από την παιδική του ηλικία και σπούδασε ζωγραφική στο Yale, ενώ αργότερα σπούδασε με υποτροφίες στη Γαλλία και την Ιταλία πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη το 1966, όπου κατοικούσε ως σημερα.

Το 1968 τον ανακάλυψε ο μεγάλος γκαλερίστας Λίο Καστέλι και ο Σέρα άρχισε να δημιουργεί γλυπτά μεγάλης κλίμακας από ελασματοποιημένες χαλύβδινες και καμπύλες πλάκες που σχεδιάστηκαν για συγκεκριμένες τοποθεσίες, έργα για τον δημόσιο χώρο, κατασκευασμένα με τέτοια τεχνική που κλίνουν μεταξύ τους σε διαμορφώσεις που συγκρατούνται μόνο από τη βαρύτητα. Τα συχνά τρομακτικά σε κλίμακα έργα του προκαλούν ζάλη και αποπροσανατολισμό, με τις αρχιτεκτονικές τους καμπύλες να στροβιλίζονται, καθώς οι θεατές περπατούν στα περάσματά τους.

Οι ατσάλινοι πύργοι του Ρίτσαρντ Σέρα στην έρημο του Κατάρ. Φωτογραφία: Tripadvisor

Between the Torus and the Sphere (Toruaren eta esferaren artean). Φωτογραφία: guggenheim.org

Το 2014, έστησε ατσάλινους πύργους στην άμμο της ερήμου στο Κατάρ, τόσο μακριά που χρειάζεται κανείς 4x4 και καλό χάρτη για να πάει να τους δει, κάπου 70 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Ντόχα. «Όταν βλέπει κανείς τα γλυπτά μου, δεν συγκρατεί ένα αντικείμενο. Συγκρατεί μια εμπειρία, ένα πέρασμα», είχε δηλώσει το 2004.

Η λέξη «σημασία» είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πρακτικής του. Ο Σέρα «κοίταξε σοβαρά ένα γλυπτό για πρώτη φορά» όταν επισκέφτηκε το στούντιο του Κονσταντίν Μπρανκούζι στο Παρίσι και, όπως λέει ο ίδιος, πήρε την απάντηση «για τη δύναμη και την απλότητα της αφαίρεσης σε ένα έργο, όπου σημασία έχει το βάρος». Όπως και οι άλλοι μινιμαλιστές της γενιάς του, ο Σέρα ξεπέρασε την τέχνη ως μεταφορά ή σύμβολο, προτείνοντας αντ' αυτών την ιδέα της γλυπτικής ως μιας φαινομενολογικής εμπειρίας βάρους, βαρύτητας, χώρου, διαδικασίας και χρόνου.

«Το βάρος είναι μια αξία για μένα – όχι ότι είναι πιο συναρπαστικό από την ελαφρότητα, αλλά απλά ξέρω περισσότερα για το βάρος παρά για την ελαφρότητα και ως εκ τούτου έχω περισσότερα να πω γι' αυτό, για την εξισορρόπηση του βάρους, τη μείωση του βάρους, την προσθήκη και την αφαίρεση του βάρους, τη συγκέντρωση του βάρους, το εξάρτημα του βάρους, το στήριγμα του βάρους, την τοποθέτηση του βάρους, το κλείδωμα του βάρους, τις ψυχολογικές επιπτώσεις του βάρους, τον αποπροσανατολισμό του βάρους, την ανισορροπία του βάρους, την περιστροφή του βάρους, την κίνηση του βάρους, την κατεύθυνση του βάρους, το σχήμα του βάρους» έλεγε ο Σέρα.

Εκ πρώτης όψεως τα έργα του δεν είναι όμορφα, αν έχει κάποιος ανάγκη να αναζητήσει την τέχνη μόνο στην ομορφιά. Είναι ένας λαβύρινθος. Όταν μπαίνεις σε αυτά ή γυρίζεις γύρω από αυτά αναζητάς απαντήσεις σε συμπαντικά ερωτήματα: είναι μια στιγμή που ο θεατής ενός έργου μέσα σε μια μεταλλική εγκατάσταση που φθείρεται και οξειδώνεται από τον χρόνο βρίσκεται μέσα στην ουσία της ίδιας της τέχνης, στο κέντρο βάρους της, στην απλότητα και το μέτρο της.

Torqued Ellipse (Bihurritu eliptiko). Φωτογραφία: guggenheim.org

Με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ, ΝΥΤ, WSJ