Μία καρέκλα στην κατεχόμενη Λευκωσία αποτέλεσε την αρχή του νήματος για μία εικαστική έρευνα γύρω από την ανθρώπινη ανάγκη για μια αγκαλιά. Μία Ιταλίδα εικαστικός, η Matete Martini, εκθέτει τα έργα της στην εντός των τειχών Λευκωσία και πραγματεύεται μέσα από τη χρήση μεικτών υλικών και μέσων την έννοια της συνομιλίας, της αγκαλιάς και της φιλοξενίας. Την ίδια εκπροσωπεί, τα τελευταία χρόνια, η Κύπρια Ριάνα Ραουνά η οποία μιλά στο «Π» για τη δουλειά της Matete την οποία εκθέτει και την απόφασή της να διατηρεί διαδικτυακή γκαλερί. 

Πώς άρχισε η συνεργασία με μία Ιταλίδα καλλιτέχνιδα; 

Σπούδασα στο Sotheby’s Institute of Art, του γνωστού οίκου δημοπρασιών του Λονδίνου, αφού με ενδιαφέρει πάρα πολύ να ανακαλύπτω καλλιτέχνες με διεθνή καριέρα και εξέλιξη. Παρακολουθώ τι συμβαίνει στο Λονδίνο, το Παρίσι, το Βερολίνο, όπως και τους απόφοιτους των μεγάλων σχολών. Κάπως έτσι έμαθα και τη Matete Martini. Διάβασα ένα άρθρο της στο περιοδικό που εκδίδουν οι φοιτητές του Sotheby’s Institute of Art, «Made in Bed». Όταν διάβασα λοιπόν το κείμενο και είδα και τη δουλειά η οποία παρουσιαζόταν εκείνη την περίοδο στο Λονδίνο, μου άρεσε και ήρθα σε επαφή μαζί της. Ήταν το 2021, εγώ ήμουν Κύπρο και εκείνη ήταν Ιταλία. Κάναμε μία διαδικτυακή συνάντηση και αποφάσισα ότι θέλω να δείχνω τη δουλειά της διαδικτυακά, όπου βρίσκεται και η δική μου γκαλερί. 

Και η φυσική έκθεση;

Για μένα είναι σημαντικό να κάνω εκθέσεις και σε φυσικούς χώρους. Τη δουλειά της Matete, την είχα δείξει ξανά σε προηγούμενες ομαδικές εκθέσεις που διοργάνωσα, από το 2021 μέχρι σήμερα. Εκεί διαπίστωσα πως η δουλειά της τραβούσε την προσοχή του Κύπριου και όσων επισκέπτονταν τις εκθέσεις. Για κάποιο λόγο φαίνεται πως συσχετίζονταν με αυτή, κάτι πολύ σημαντικό για εμένα. Τώρα, η ατομική έκθεση προέκυψε όταν ήρθε, για ένα άλλο πρότζεκτ, στην Κύπρο τον Δεκέμβριο του 2023 και επισκέφθηκε τα κατεχόμενα. Όλοι της έλεγαν να μην πάει, ήταν και βράδυ, ωστόσο η ίδια πήγε. Ίσως επειδή δεν είχε τις φοβίες και τα βαρίδια που έχουμε εμείς. Στα κατεχόμενα αντίκρισε μία καρέκλα, αφημένη, με σπόντες, ήταν εγκαταλειμμένη, και την τράβηξε φωτογραφία. Τη δημοσίευσε στο Instagram της και την είδα, έτσι αρχίσαμε μία συζήτηση γύρω από την κατεχόμενη Λευκωσία και το γεγονός πως είναι η μοναδική κατεχόμενη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Αυτή ήταν η αρχή, μετά εξελίχθηκε σε μία έρευνα, ειδικότερα γύρω από την έννοια της αγκαλιάς. Ως μία κίνηση που μας δημιουργεί την αίσθηση της ασφάλειας, της αποδοχής, της κατανόησης.

Δηλαδή, πώς επεκτείνεται η έρευνα;

Βρεθήκαμε στο έργο του φιλόσοφου Μωρίς Μερλώ-Ποντύ, «Η Φαινομενολογία της Αντίληψης» (1945). Ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους της μεταπολεμικής εποχής, ο οποίος προσεγγίζει, στο έργο του, ότι το σώμα μας δεν είναι απλώς μία φυσική και βιολογική μονάδα αλλά είναι ένα εργαλείο για να βιώνουμε τη ζωή και να αποκτούμε εμπειρίες. Σε αυτό βασίζεται και η έκθεση, καθώς στο βιβλίο του Bessel van der Kolk, με τίτλο «The Body Keeps the Score». Στο τελευταίο, αναλύεται η ιδέα ότι το σώμα έχει μνήμη. Άρα, αυτό προσδίδει και επεκτείνει τη προσέγγιση του Μερλώ-Ποντύ. Επιπλέον, πραγματεύεται την έννοια του ανήκειν μέσα από την αγκαλιά. Όλοι έχουμε την ανάγκη να έχουμε ένα σπίτι, και όχι απαραίτητα ο χώρος που μεγαλώσαμε. Σε ένα από τα έργα της, το σπίτι έχει ξεκάθαρη παρουσία, είναι μία αναφορά στα παιδικά χρόνια και τα «σπίτια» που φτιάχναμε, σαν μία μικρογραφία, με μαξιλάρια και άλλα υλικά. Το τρίτο στοιχείο που αναπτύσσεται στην έκθεση είναι η ανάγκη μας να κάτσουμε και να μιλήσουμε, να κατανοήσουμε ο ένας δίπλα από τον άλλο ακόμη και να λύσουμε τα προβλήματά μας. 

«Hug each other again». Αποτελεί μία αναφορά και στην πανδημία;

Ναι, μετά την πανδημία του κορωνοϊού νομίζω το νιώσαμε πολύ έντονα. Αναδύθηκε έντονα η ανάγκη να υπάρχουμε στον ίδιο χώρο, πόσω μάλλον για το άγγιγμα, να αγκαλιαστούμε. Ο τίτλος λειτουργεί και σαν μία εντολή. Δεν λέει «let’s hug each other» ή «hug each other again is beautiful» είτε «hug each other again, please». Είναι σαν να λέει, κάντε το, αγκαλιαστείτε. 

Η καρέκλα εντοπίζεται ως εγκατάσταση στον χώρο; Πώς συνυπάρχει με τους πίνακες;

Βασικά η έκθεση έχει σκοπό να αποτελέσει μία εμπειρία. Μπαίνοντας στον χώρο, στόχος είναι να κατεβάσουμε ρυθμούς, να ηρεμήσουμε, ίσως και να καθίσουμε και να παρατηρήσουμε τα έργα. Η καρέκλα είναι ένα στοιχείο της επιμέλειας της έκθεσης. Συμβολίζει την ανάγκη που είχαμε αναφέρει - να καθίσουμε και να συνομιλήσουμε, να ακούσουμε ο ένας τον άλλον. Επίσης, τα υφάσματα που είναι τοποθετημένα επάνω σε κάποιες από αυτές θέλουν να δημιουργήσουν μία ζεστασιά, σαν μία κουβέρτα που έχουμε στο σπίτι. Μία παραπομπή στην έννοια της φιλοξενίας - που προεκτείνεται στην αγκαλιά. Η επιλογή του χρώματος, η αλήθεια, είναι της Matete. Σε αυτή τη σειρά έργων χρησιμοποιεί πολύ το κίτρινο και αποχρώσεις του, ενώ γενικότερα δεν είναι από τα κύρια χρώματα της παλέτας της. Ίσως υποσυνείδητα να αποτυπώνει το φως, μία αίσθηση αισιοδοξίας ή μία ελπίδα. 

Λόγω της φύσης της γκαλερί (διαδικτυακή), οι εκθέσεις σε φυσικούς χώρους υποθέτω γίνονται με βάση τον καλλιτέχνη και τα έργα. Σε αυτήν, βρισκόμαστε στην εντός των τειχών Λευκωσία. Πώς επιλέχθηκε ο χώρος;

Ναι, κάθε φορά χρειάζεται να επιλεχθεί ένας χώρος και η αλήθεια είναι πως η γειτονιά της Ερμού περιτριγυρίζεται από ιστορικότητα, είναι κοντά το NiMAC, η ΣΠΕΛ. Είναι η καρδιά της πόλης και πάντα εκεί εντοπίζουμε και τον χαρακτήρα της, τον πολιτισμό, την κουλτούρα. Π.χ. η αρχιτεκτονική των κτηρίων εδώ έχει επιρροές από τους κατακτητές που πέρασαν από την Κύπρο. Τώρα, όσον αφορά τη συγκεκριμένη έκθεση δεν θα μπορούσε να γίνει πουθενά αλλού, εκτός της Λευκωσίας και μάλιστα κοντά στην Πράσινη Γραμμή. Και είναι πολύ σημαντικό, μία έκθεση να σχετίζεται με τον χώρο. Τουλάχιστον σε ένα ιδανικό πλαίσιο. Θα φανταζόσουν αυτή την έκθεση στη Λεμεσό ή στην Πάφο; Δεν θα ήταν η ίδια εμπειρία.

Όσον αφορά τη διαδικτυακή παρουσία της γκαλερί. Εξήγησέ μας γιατί το επέλεξες.

Πήγα να σπουδάσω στα 44 μου, ξανά από την αρχή. Τελείωσα, λοιπόν, το μάστερ μου το 2019 και τον Μάρτιο του 2020 έκανε την εμφάνισή της η πανδημία. Επομένως, αναγκάστηκα να επιστρέψω στην Κύπρο και να κλειστώ στο σπίτι, όπως όλοι μας. Εκείνη την περίοδο, ανταποκρινόμενοι στα δεδομένα της περιόδου, παρείχαν υπηρεσίες μέσω διαδικτύου. Και ενώ ο κόσμος της τέχνης ήταν πολύ διστακτικός για τη διαδικτυακή του παρουσία, τελικά τους έφερε αντιμέτωπους με τις ανάγκες της εποχής και κατ' επέκταση με την τεχνολογία. Δημιουργήθηκαν πλατφόρμες ειδικές για γκαλερί και έδειχναν 3D εγκαταστάσεις, διαδραστικές. Επίσης, μπορούσες να μπεις στο Λούβρο και να δεις εκθέσεις, να παρακολουθήσεις τη συνομιλία μερικών από τους καλύτερους επιμελητές του κόσμου - και όλα αυτά, χωρίς να χρειάζεται να ξοδέψεις ένα τεράστιο ποσό για αεροπορικά εισιτήρια, καταλύματα κ.ά. Ήταν μία κομβική στιγμή, θα έλεγα, και ίσως μία εκδημοκρατικοποίηση της τέχνης. Επέκτεινε τα όρια της προσβασιμότητας και έδωσε παράλληλα την ευκαιρία σε άτομα που δίσταζαν να πάνε σε εκθέσεις, να μπορούν να το κάνουν με ένα κλικ από το σπίτι τους. Τότε, αποδείχθηκε ότι μπορούν να γίνουν και πωλήσεις έργων στο διαδίκτυο. Αυτή η τάση παρέμεινε και συνυπάρχει πλέον με τις φυσικές εκθέσεις, γιατί σίγουρα η επαφή με το έργο, διά ζώσης, δεν μπορεί να αντικατασταθεί. Ακόμη, γνωρίζεις νέους καλλιτέχνες που δεν θα έβλεπες ποτέ σου από κοντά και την ίδια ώρα, οι νέες γενιές φαίνεται αγοράζουν, πιο εύκολα, έργα διαδικτυακά. Γι' αυτούς τους λόγους προχώρησα και εγώ σε αυτή την κίνηση. 

Πώς λειτουργεί η δική σου πλατφόρμα;

Είναι ουσιαστικά μία πλατφόρμα, φτιαγμένη για διαδικτυακές γκαλερί, στην οποία μπορείς να διαβάσεις το βιογραφικό, την ιστορία, το αφήγημα, αλλά και την προσέγγιση της πρακτικής του. Παρέχει επίσης τη δυνατότητα να δεις σε πολύ κοντινό σημείο το κάθε έργο, να δεις πώς παρουσιάζεται στην πραγματικότητα σε έναν τοίχο, ακόμη και με augmented reality στον δικό σου χώρο. Επιπλέον, μπορείς να ζητήσεις οποιαδήποτε πληροφορία, πατώντας ένα κουμπί. Πρόσφατα, έχω βάλει και τις τιμές τους. 

Παρακολουθώντας την αγορά τέχνης στην Κύπρο. Πού πιστεύεις ότι κινείται;

Οι Κύπριοι συλλέκτες, φαίνεται πως αγοράζουν, κατά κύριο λόγο, Κύπριους και Έλληνες καλλιτέχνες. Επιπλέον, αγοράζουν κυρίως γνωστούς και μεγαλύτερους σε ηλικία καλλιτέχνες. Βέβαια, υπάρχουν γκαλερί τις οποίες διαχειρίζεται η νέα γενιά και φιλοξενούν νέους καλλιτέχνες. Γενικότερα, ευελπιστώ πως θα εξελιχθεί η ματιά μας και δεν θα επικεντρώνεται μόνο σε αυτά τα μεγάλα ονόματα. Βέβαια, η δική μου εστίαση είναι η διεθνής σκηνή και κυρίως οι νέοι. Να πούμε όμως ότι για να προωθήσεις έναν καλλιτέχνη χρειάζονται και λεφτά, επιχορηγήσεις, να υπάρχουν ευκαιρίες. Ο καλλιτέχνης είναι επαγγελματίας που παράγει έργο και θα έπρεπε να υπήρχε. 

Πληροφορίες

«Hug each other again» της Mattete Martini | Riana Raouna Gallery

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Κυριακή, 10.00-14,00 & 15.00-19.00.

Διάρκεια: Μέχρι 5 Ιουνίου 2024 

Διεύθυνση: Οδός Ερμού 276, 1016, Λευκωσία (απέναντι από το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας-CVAR/ Ίδρυμα Κώστα και Ρίτας Σεβέρη)  

Για περισσότερες πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν στο 22462888, info@rianaraouna.com ή www.rianaraouna.com.