Νέα έρευνα υποδηλώνει ότι ο Καραβάτζιο ζωγράφισε έναν από τους πιο δραματικούς πίνακές του στη Νάπολη, και όχι στη Σικελία, όπως πιστεύαμε μέχρι πρότινος, αποδεικνύοντας ότι τα τελευταία χρόνια του καλλιτέχνη στην πόλη της νότιας Ιταλίας ήταν ακόμη πιο παραγωγικά από ό,τι θεωρούσαμε.

Το έργο «The Adoration of the Shepherds» («Η προσκύνηση των Ποιμένων»), του 1609, δείχνει τον Ιησού μωρό στα σπάργανα στην αγκαλιά της Παναγίας και μια ομάδα βοσκών να γονατίζει μπροστά του. Πιστεύεται ότι ο πίνακας παραγγέλθηκε από Καπουτσίνους Φραγκισκανούς μοναχούς στην εκκλησία Santa Maria degli Angeli της Μεσίνα και ότι ο Καραβάτζιο τον ζωγράφισε στην ίδια πόλη. Τώρα εκτίθεται στο Περιφερειακό Μουσείο της Μεσίνα.

Τώρα, η ανακάλυψη ενός νεαρού ιστορικού τέχνης επιβεβαιώνει αυτήν τη θεωρία, ενώ παράλληλα αποκαλύπτει νέα δεδομένα. Κατά τη διάρκεια έρευνας στα ιστορικά αρχεία της Τράπεζας της Νάπολης, ο Βιντσέντζο Σορεντίνο, ο οποίος διορίστηκε ως επιμελητής έργων ζωγραφικής και γλυπτικής του 17ου αιώνα στο Museo di Capodimonte της Νάπολης τον Σεπτέμβριο, βρήκε μια απόδειξη πληρωμής για τον πίνακα, που απευθυνόταν στον Καραβάτζιο.

Ο Καραβάτζιο, περ.1609. Φωτ.: Wikipedia

Η απόδειξη αναφέρει το θησαυροφυλάκιο των Καπουτσίνων ως πληρωτή και υποδεικνύει ότι η πληρωμή είχε σταλεί στη Νάπολη, όπου ο Καραβάτζιο πέρασε δύο περιόδους της ζωής του, συμπεριλαμβανομένης της τελευταίας χρονιάς της ζωής του κατά τη διάρκεια της τετραετούς εξορίας του για τη δολοφονία του Ρανούτσιο Τομασόνι. Άλλα έργα που ζωγράφισε κατά τη διάρκεια των χρόνων του στη Νάπολη είναι η «Μαρία Μαγδαληνή σε έκσταση» (1606) και το «Μαστίγωμα του Χριστού» (1607).

«Πιστεύω ότι ζωγραφίστηκε στη Νάπολη και στάλθηκε στη Μεσίνα, πιθανώς με βάρκα», λέει ο Σορεντίνο για το «The Adoration of the Shepherds». «Αυτό είναι σημαντικό γιατί δείχνει ότι οι πρώτοι “μιμητές” του Καραβάτζιο στη Νάπολη μπορεί να είχαν δει τον πίνακα χωρίς να χρειαστεί να ταξιδέψουν και να ενέταξαν μέρος της εικονογραφίας του στη δική τους παραγωγή». Η θεωρία, συνεχίζει, θα εξηγούσε γιατί μερικές Μαντόνες σε πίνακες του Ναπολιτάνου καλλιτέχνη Μπατιστέλο Καρατσιόλο μοιάζουν τόσο πολύ με εκείνες του Καραβάτζιο.

Η απόδειξη δείχνει ότι ο Καραβάτζιο θα αμειβόταν με 300 δουκάτα για τον πίνακα, λέει ο Σορεντίνο, σημειώνοντας ότι οι τεχνίτες κέρδιζαν συνήθως δέκα δουκάτα τον μήνα εκείνη την εποχή. Ο Σορεντίνο λέει ότι ανακάλυψε την απόδειξη κατά τη διάρκεια πανεπιστημιακής έρευνας πριν από εννέα χρόνια. Όταν συνειδητοποίησε ότι κανένας ειδικός στον Καραβάτζιο δεν ανέφερε ποτέ το έγγραφο, αποφάσισε να κάνει περαιτέρω έρευνα. Τα ευρήματά του δημοσιεύτηκαν τον Ιανουάριο στο «Παραγκόνε», μια επιθεώρηση τέχνης και λογοτεχνίας.

Η Μαντόνα και το βρέφος, λεπτομέρεια του έργου.

Η έρευνα οδήγησε επίσης στην ανακάλυψη δύο ακόμα αποδείξεων για έναν άγνωστο πίνακα του Καραβάτζιο, για τον οποίο πληρώθηκε 100 δουκάτα. Οι αποδείξεις αναφέρονται στον Λανφράνκο Μάσα –έναν έμπορο έργων τέχνης που παρέδωσε το «Μαρτύριο της Αγίας Ούρσουλας» (1610) από τη Νάπολη στον Μαρκαντόνιο Ντόρια, έναν Γενοβέζο ευγενή– και την Ιπολίτα Κατανέο ντε Μαρίνι, μια ευγενή με έδρα τη Γένοβα που ο Σορεντίνο πιστεύει ότι μπορεί να παρήγγειλε το έργο.

Οι προσπάθειες ταυτοποίησης του πίνακα έχουν αποβεί μέχρι στιγμής άκαρπες, λέει ο Σορεντίνο. «Εάν υπάρχουν ενδείξεις γι' αυτό το μυστήριο, σίγουρα θα βρεθούν στη Γένοβα», καταλήγει.

Λεπτομέρεια του έργου.

Με πληροφορίες από Theartnewspaper, Museo Interdisciplinare Regionale (MuMe) / Πηγή: lifo.gr