Γραμματόσημα και αφίσες του Ανδρέα Άντη Ιωαννίδη· σκέψεις - εικόνες - «μια διαίσθηση μεγάλη»… που αποτυπώθηκε σε χαρτί «μετά τον ξεσηκωμό του τόπου», όπως περιγράφει τις έκδηλες συνέπειες του 1974 ο καλλιτέχνης.

«[Έ]βλεπα πάντα από πριν τα γεγονότα. Προέτρεχα πάντα του παρόντος. Είχα αυτή τη μνήμη του προορισμού μου. Ήξερα την έκβαση. Και ένιωθα πάντα ότι δεν θα προλάβαινα. Το κάθε μου έργο το δούλευα λες και ήταν η τελευταία φορά. Γιατί ήξερα το μέγεθος αλλά ταυτόχρονα και τη μοίρα του μεγέθους» είχε μοιραστεί ο Ιωαννίδης σε μία από τις συνομιλίες του.

Τις σπάνιες φορές που σκέψεις του ακριβομίλητου Άντη Ιωαννίδη φτάνουν στον αναγνώστη, ως αποτέλεσμα μιας δημοσιευμένης συνέντευξης (με έναν συνομιλητή που συνήθως προσμένει τις στιγμές αυτής της μεστής «συνύπαρξης»), ο αναγνώστης γίνεται αυτόπτης μάρτυρας και αποδέκτης της ενόρασης του χαρισματικού αυτού καλλιτέχνη.

«Η μνήμη φεύγει, αλλά μένει η αίσθησή της. Είναι μια άλλη παρουσία, μια άλλη βεβαίωση…». Με αυτή την εκκωφαντικά εύγλωττη «βεβαίωση της αίσθησης» παρουσιάζονται τα ειλικρινή έργα του Ιωαννίδη, και έτσι -ανεπιτήδευτα στο μεγαλείο τους- αφοπλίζουν τον θεατή. «Έζησα επί ιδίω κινδύνω, προς χάριν αυτού του ανοίγματος ψυχής. Για να 'μαι σε σχέση με την ουσία μου» είχε πει.

«Μεγαλόψυχα» λοιπόν, ο Άντης Ιωαννίδης είναι Κυπροκεντρικός όσο και διεθνής, ανάλλαχτα και καίρια ανθρώπινος. Τα γραμματόσημα και οι αφίσες του της εισβολής, πραγματεύονται θέματα πικρά οικεία, στις μέρες μας πανταχού παρόντα στις γειτονιές του κόσμου· ο Εκτοπισμός, η Προσφυγιά, η Απώλεια, το όραμα της Ειρήνης.

Ψάχνοντας το αρχείο του καλλιτέχνη ανακαλύπτουμε «την αίσθηση της μνήμης» του Τόπου μας, όπως (αυτός ο Τόπος) βίωσε το 1974 - αυτό το ρήγμα στον χωροχρόνο (του) και βλέπουν το πώς η ιστορία αυτή αναμεταδόθηκε τότε μέσα από το «εξωστρεφές» μέσο του γραμματοσήμου και της αφίσας. Εξ ορισμού μέσα που ταξιδεύουν, τα γραμματόσημα αλλά και οι αφίσες, «αεικίνητα» όπως είναι, φτάνουν σε προορισμούς μακρινούς, και φωλιάζουν σε σπίτια άλλων, διεκδικώντας χώρο, ρόλο και σημασία στις ζωές τους - delivering views. Μέσα που ενημερώνουν τον ξένο θεατή για θέματα «ντόπια», εμπλέκοντάς τον συναισθηματικά σε ένα βίωμα του γεγονότος (σε αυτή την περίπτωση του 1974) που γίνεται πλέον δικό του.

Τι αντίκτυπο είχαν άραγε τα οι εν λόγω αφίσες στην αναμετάδοση της Ιστορίας του 1974, και, ποια η συνέχεια της ζωής τους; Τι ρόλο διαδραματίζουν [στο] σήμερα στη συλλογική συνείδηση του κόσμου της Κύπρου και, του κόσμου γενικότερα; Τι ρόλο μπορούν να διαδραματίσουν; Ποιους αφορούν και γιατί (πρέπει να) ενδιαφέρουν; Μεταξύ άλλων, η παρούσα εικαστική και αρχειακή μελέτη, επιδιώκει να αναδείξει το οικουμενικό έργο και τη δημόσια προσφορά του Άντη Ιωαννίδη, δίνοντας έμφαση στα στοιχεία του έργου του που το καθιστούν πανανθρώπινο, διαχρονικό, συναφές με το σήμερα και την ίδια στιγμή, επιθυμεί να συσχετίσει την οπτική γλώσσα του καλλιτέχνη με έννοιες και θεματικές επίπονα παρούσες, ιδιαίτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Delivering Views #35/ Phaneromenis70. Υποσημείωση: Αν βρεθείτε στην Αθήνα, αξίζει να επισκεφθείτε την έκθεση «Κύπρος '74. Δεν Ξεχνώ» που συμπεριλαμβάνει αφίσες από εκείνη την περίοδο. Η έκθεση φιλοξενείται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην Παλαιά Βουλή (Σταδίου και Κολοκοτρώνη) και θα διαρκέσει από τις 25 Ιουλίου 2024 έως τις 31 Ιουλίου 2025.

*Η δρ Μαρία Χατζηαθανασίου είναι ερευνητική συνεργάτης Μουσείο Αγώνος. Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού, Υφυπουργείο Πολιτισμού. Το Delivering views - Delivering texts είναι ένα συνεχές πρόγραμμα του ΜΚΟ τέχνης Φανερωμένης 70.