Το ΜΙΤΟΣ παρουσιάζει τη δεύτερη εκδοχή του πρότζεκτ «Επαναλήψεις, λογοτεχνικά δωμάτια», η οποία είναι αφιερωμένη στην Κύπρια Έλενα Τουμαζή, μια από τις σημαντικότερες ελληνόφωνες ποιητικές φωνές. Η Έλενα η Ρεμπελίνα, όπως ήταν το λογοτεχνικό της ψευδώνυμο, έφυγε στις 25 Σεπτεμβρίου 2023, και δεν πρόλαβε να ζήσει την ολοκλήρωση του δικού της δωματίου. Η Έλενα Αγαθοκλέους, καλλιτεχνική επιμελήτρια και αφηγήτρια στη δράση, μοιράζεται στο «Παράθυρο» την ιδέα πίσω από το λογοτεχνικό δωμάτιο και λίγα λόγια για το βιβλίο και τη σπουδαία Κύπρια λογοτέχνιδα.

Σημειώνεται ότι, η πρώτη εκδοχή των δωματίων ήταν αφιερωμένη στην πεζογράφο Μαργαρίτα Καραπάνου (1946-2008) και την ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου (1914-1987). «Δύο λογοτεχνικές φωνές που για μένα θα έπρεπε να βρίσκονταν στον παγκόσμιο χάρτη όσον αφορά την αναγνωρισιμότητά τους και την ορατότητα του έργου τους», ανέφερε η Έλενα Αγαθοκλέους.

Το λογοτεχνικό δωμάτιο

Η ιδέα των λογοτεχνικών δωματίων άρχισε τον Μάρτιο 2023. «Θέλαμε να δημιουργηθεί μία νέα κατασκευή και ένας τόπο μέσα στον οποίο ο θεατής θα μπαίνει, είτε μόνος είτε σε ομάδες, και θα έχει ένα πρώτο ραντεβού μαζί με έναν λογοτέχνη/ιδα, ώστε να συστηθεί ξανά στον κοινό μέσα από τα δικά μας μάτια. Στόχος είναι να αποτελέσει μία νέα εμπειρία για τον θεατή, έτσι ώστε το πρώτο ραντεβού να ιντριγκάρει την περιέργειά του και μετά να ψάξει περισσότερα για το πρόσωπο και το έργο του καλλιτέχνη/ιδας», αναφέρει. Η ίδια λέει πως «το λογοτεχνικό δωμάτιο είναι αυτό το καινούργιο βλέμμα στους ανθρώπους που έχουν υπάρξει και είναι σημαντικοί, το οποίο χρειάζεται για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, τις ρίζες μας ή ότι έχουν υπάρξει πρωτοπόροι άνθρωποι στην Κύπρο».

Ερχόμενη από το πεδίο των παραστατικών τεχνών η ίδια, μας λέει πως την απασχόλησε πολύ το υλικό που θα κατασκευαζόταν το δωμάτιο. «Μέσα από συζητήσεις με καλλιτέχνες, η Μελίτα Κούτα μου είχε μιλήσει για τη δουλειά της εικαστικού Λουίζ Μπουρζουά η οποία είχε φτιάξει το εικαστικό έργο «The Red Room - Child» (1994). Το έργο είχε δημιουργηθεί από πόρτες, πορτοπαράθυρα και επιφάνειες ερμαριών από μπάζα και σκιπ. Έτσι, πήραμε την ιδέα και ο καλλιτέχνης Mάριος Σταύρου (Opsis Synopsis) άρχισε να ψάχνει σε μπάζα και μεγάλα σκιπ σκουπιδιών για να συλλεχθεί το υλικό που θα κατασκευαζόταν το δωμάτιο. Αποφασίσαμε να δημιουργηθεί στη βάση της επαναχρησιμοποίησης, ώστε να μπορέσουμε να τα χρησιμοποιήσουμε και στον επόμενο συγγραφέα και δωμάτιο», προσθέτει.

Το δωμάτιο της Έλενας Ρεμπελίνας

Το δεύτερο δωμάτιο, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τις 20 Οκτωβρίου μέχρι τις 29 Οκτωβρίου, ήταν προγραμματισμένο να είναι αφιερωμένο στην Έλενα Τουμαζή, τη Ρεμπελίνα, από τον Μάρτη που έγινε η πρώτη εκδοχή. Η ίδια η λογοτέχνιδα γνώριζε και συνομίλησε με την Έλενα Αγαθοκλέους, καθώς συμμετέχει και μέλος της οικογένειάς της, η Ιουλίτα Τουμαζή. Όσον αφορά το νέο δωμάτιο, η Έλενα είπε πως θα δημιουργηθεί ένας νέος χώρος, όπου αυτή τη φορά θα μπαίνουν στο δωμάτιο σε ομάδες και όχι ένας-ένας, όπως συνέβη την πρώτη φορά. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μία οπτικοακουστική εγκατάσταση σε ένα δωμάτιο δημιουργημένο με πόρτες και πορτοπαράθυρα από τα προηγούμενα δωμάτια μαζί με νέα που συλλέχθηκαν. Σε αυτό, το κοινό θα συναντήσει σκίτσα της λογοτέχνιδας από το βιβλίο και παράλληλα θα ακούσει αφηγήσεις συνοδευόμενες με μουσική και βίντεο. «Είναι μεγαλύτερο το δωμάτιο, γι’ αυτό συλλέξαμε κι άλλες πόρτες. Κάθε μισή ώρα, θα μπαίνει μία μικρή ομάδα στο δωμάτιο και θα βγαίνει σε ένα μικρό σαλονάκι που θα υπάρχει έξω με μερικά βιβλία και ένα τετράδιο στο οποίο οι θεατές να μοιραστούν κάποιες σκέψεις».

Η προσέγγιση στο έργο της

Η δημιουργική ομάδα συγκεντρώνεται στο ποιητικό βιβλίο της Ρεμπελίνας, «Τα σώματα της Χρυσόθεμης μετά τον δημόσιο αποκεφαλισμό της στα τέλη του 20ού αιώνα μετά Χριστόν». Ένα έργο που εκδόθηκε το 1977, λίγα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, με ιδιαίτερο περιεχόμενο όσον αφορά τη γλώσσα, το εικαστικό μέρος και τη φεμινιστική, ιδεολογική του υπόσταση.

Η Ρεμπελίνα ήταν πρωτοπόρα και για την ίδια ήταν και μία από τις σημαντικότερες φωνές στην ελληνόφωνη ποίηση. «Είναι ανεξάντλητη η Έλενα, με πλούσιο και περίπλοκο έργο. Εμείς, από την αρχή είπαμε πως θα ασχοληθούμε με το συγκεκριμένο βιβλίο, το οποίο φέρει έναν συγκλονιστικό τίτλο. Ενώ, λοιπόν, είχαμε σκοπό να το συνδυάσουμε με κάτι άλλο, τελικά μονοπώλησε την προσοχή και το ενδιαφέρον μας. Εκτός από το κείμενο, έχει και ένα εικαστικό ενδιαφέρον, διότι έχει μέσα και τα σχέδιά της τα οποία δεν λειτουργούν ως εικονογράφηση αλλά ως εμπνευστική προέκταση του κειμένου. Με τα σχέδια δίνει την αισθητική γραμμή, είναι ένα ερμηνευτικό του κειμένου», λέει. «Ήταν τόσο μορφωμένη. Εντυπωσιάζει ο τρόπος που χρησιμοποιεί πολλές αναφορές από τον Σεφέρη, τον Αισχύλο, την αρχαία μυθολογία, την αρχαία τραγωδία, το ‘Άσμα Ασμάτων’ κ.ά. Η εικονογραφία της επίσης έχει μία πιο απλοϊκή προσέγγιση, κάτι σαν ζωγραφική σε κολοκύθες, που θυμίζει Κάσιαλο, Θεόφιλο και παράλληλα έχει αναφορές της δυτικής και της εκκλησιαστικής ζωγραφικής», προσθέτει.

Η ίδια εξηγεί πως μέσα από όλα αυτά τα επίπεδα του βιβλίου, δημιουργεί έναν μύθο και συζητά για τα πολλαπλά σώματα της Χρυσόθεμης, δηλαδή της κατασκευασμένες και μη ταυτότητές της. «Μιλά, επίσης, για την προσφυγιά από την Αμμόχωστο, όμως σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η Ρεμπελίνα αναφέρεται σε μία ανάγκη να διαχειριστούμε τα πράγματα με έναν διαφορετικό τρόπο. Στο βιβλίο λέει χαρακτηριστικά, 'ανοίγει το κεφάλι της γιαγιάς και βγαίνει από μέσα η Quelle Bellina', η οποία είναι έφιππη, έχει μακριά μαλλιά και βρίσκεται δίπλα στον Άγιο Γιώρκη τον Διγενή για τον οποία μιλά συνέχεια κιόλας και υπάρχει και σε ζωγραφιά. Έναν αγαπημένο Άγιο στην Κύπρο, ο οποίος είναι έφιππος και πολεμάρχης, δρακοχτώνος. Η Ρεμπελίνα, λοιπόν, βάζει τους δύο αυτούς χαρακτήρες ισότιμα και δίπλα-δίπλα. Η Quelle Bellina κρατάει κι ένα μουσικό όργανο, μία φιγούρα που συμβολίζει τη γυναικεία δύναμη που πρέπει να θυμηθούμε».

Μιλώντας για τα πολλαπλά επίπεδα και μηνύματα του κειμένου, αναφέρει πως η Ρεμπελίνα μιλά για τον πόλεμο και τα κακά του, τα οποία συνδέει με τον άνδρα. «Δηλαδή, ότι ο άνδρας φέρνει τον πόλεμο, αλλά αυτή αναζητά, θυμάται και ελπίζει στην Quelle Bellina, όπως εμείς ελπίζουμε στην επανένωση. Αναφέρεται κάπου κιόλας η φράση 'γυναίκες, κάποτε θα επιστρέψουμε'. Θέλοντας να δείξει επίσης πως αυτή η γυναικεία δύναμη, ο μύθος και η γραμμή, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε και να συνεχίσουμε με έναν διαφορετικό τρόπο. Δημιουργεί λοιπόν έναν συγκλονιστικό μύθο για τη Χρυσόθεμη», συμπληρώνει.

Εγκαίνια με το «Limassol art walks»

Το πρότζεκτ συμμετέχει στο πλαίσιο του φετινού «Limassol art walks», έτσι ακολουθεί το πρόγραμμα της συγκεκριμένης δράσης. «Μία πολύ σημαντική διοργάνωση που γίνεται για δεύτερη φορά στη Λεμεσό και αποτελεί μία πρωτοβουλία του Τάσου Στυλιανού, του Χριστόδουλου Παναγιώτου και του Αλέξανδρου Διογένους. Πέρσι, είχαν καλέσει τους χώρους της Λεμεσού να ανοίξουμε όλοι την ίδια μέρα και να δημιουργήσουμε ένα συλλογικό κάλεσμα προς τον κόσμο να επισκεφθεί τους χώρους. Ήταν κάτι μοναδικό, δημιουργήθηκε μια ενέργεια που ‘ταρακανούνησε’ θετικά τους εμπλεκόμενους στον πολιτιστικό χώρο της Λεμεσού, αλλά και εκτός, όπως και τον κόσμο. Φέτος, έρχεται πιο ενδυναμωμένο και έτσι και εμείς αδράξαμε την ευκαιρία να κάνουμε την πρεμιέρα στο πλαίσιο της διοργάνωσης», λέει η Έλενα Αγαθοκλέους.

Συντελεστές
Ιδέα, καλλιτεχνική επιμέλεια: Έλενα Αγαθοκλέους
Δημιουργικοί συνεργάτες: Ιουλίτα Τουμαζή, Κωνσταντίνα Peter
Κείμενο, σχέδια: Έλενα Τουμαζή Ρεμπελίνα
Video Art: Κωνσταντίνα Peter
Μοντάζ: Φοίβος Φιλήτας
Πρωτότυπη μoυσική: Μαριάννα Μιχαήλ
Αφήγηση: Έλενα Αγαθοκλέους
Kατασκευή δωματίου: Mάριος Σταύρου - Opsis Synopsis
Τεχνική υποστήριξη: Μαρτίνος Θαλασσέτης
Παραγωγή: MITOΣ 2023

INFO:

20 Οκτωβρίου 17.00-22.00 (Limassol Art Walks)
21 Οκτωβρίου 11.00-20.00 (Limassol Art Walks)
22 Οκτωβρίου 11.00-18.00 (Limassol Art Walks)
23 – 29 Οκτωβρίου 18.00 – 22.00
Xώρος: Ξυδάδικο, Γενεθλίου Μιτέλλα 34, Λεμεσός
Διάρκεια: 20 – 29 Oκτωβρίου 2023
Είσοδος: ελεύθερη | Κατάλληλο για άτομα άνω των 16 χρονών
Απαραίτητη η κράτηση θέσης στα τηλέφωνα +357 99985232, +357 97879793