Τον πρώτο αιώνα μ.Χ., η Ρώμη έγινε η πρώτη πόλη στην ιστορία με ένα εκατομμύριο κατοίκους. Μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν το Πεκίνο και το Λονδίνο πέτυχαν αυτό το ορόσημο, καμία άλλη πόλη δεν είχε φτάσει σε τέτοιο πληθυσμό.

Ο σατιρικός ποιητής Γιουβενάλης (60-128 μ.Χ.) είχε ήδη προειδοποιήσει στις «Σάτιρες» του ότι το κόστος αγοράς μιας πολυτελούς κατοικίας σε ένα χωριό νότια της Ρώμης ισοδυναμούσε με το ετήσιο ενοίκιο «μιας παράγκας στην πρωτεύουσα». Ο Γάλλος ιστορικός Dimitri Tilloi-d'Ambrosi περιλαμβάνει αυτό το ανέκδοτο στο δοκίμιό του με τίτλο «24 ώρες στη ζωή την εποχή του Νέρωνα», στο οποίο περιγράφει όσα μας χωρίζουν, αλλά και όσα μας ενώνουν με έναν κόσμο που τελικά δεν είναι τόσο μακρινός: Τη Ρώμη κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Νέρωνα.

«Ορισμένα προβλήματα αποδεικνύονται αρκετά παρόμοια με τα σημερινά» εξηγεί ο ιστορικός, ο οποίος διδάσκει μαθήματα ρωμαϊκής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paris-Nanterre και στη Σορβόννη. «Υπήρχε τεράστια πίεση εξαιτίας της έλλειψης στέγης για όλους τους ανθρώπους που συνέρρεαν από την επαρχία κι έτσι έχτιζαν όλο και ψηλότερα κτίρια. Τα συγκροτήματα κατοικιών έφταναν τους πέντε, ακόμη και τους έξι ορόφους, σε ύψος 25 ή 30 μέτρων», σημειώνει.

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Ρώμης, υπήρξαν επίσης «πραγματικά φαινόμενα gentrification ("εξευγενισμού")», γράφει ο ιστορικός. Η χρήση αυτού του όρου μπορεί να φαίνεται αναχρονιστική, αν όμως ισχύει ο ορισμός του λεξικού της Οξφόρδης.

Η Ρώμη ήταν μια μεγαλούπολη με εκτεταμένες γειτονιές, μερικές από αυτές πολύ υποβαθμισμένες, με κατοικίες που χτίστηκαν σε πολλές περιπτώσεις από ασυνείδητους ιδιοκτήτες που δεν τηρούσαν ούτε τα ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας. Αυτό που ανησυχούσε περισσότερο τους αυτοκράτορες ήταν οι πυρκαγιές, οι οποίες ήταν καταστροφικές, όπως στην περίπτωση της πυρκαγιάς που κατέστρεψε την πόλη την εποχή του Νέρωνα, το 64 μ.Χ. Ο αυτοκράτορας κατηγορήθηκε ως υπαίτιος κι αυτός με τη σειρά του, σύμφωνα με μια εκδοχή που πάντως αμφισβητούν πολλοί ιστορικοί, κατηγόρησε τους χριστιανούς – αν και η εικόνα του Νέρωνα να παίζει τη λύρα του ενώ η Ρώμη καιγόταν είναι εντελώς ψευδής.

Παρότι, προφανώς, το πρόβλημα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν υπήρχε τότε, η ρύθμιση της κυκλοφορίας στις ρωμαϊκές πόλεις ήταν ένας πραγματικός εφιάλτης. Αυτό που σήμερα θα ονομάζαμε ηχορύπανση ήταν ένα τεράστιο πρόβλημα, όπως σημείωναν συγγραφείς όπως ο Σενέκας. Υπήρχαν μνημειώδεις κυκλοφοριακές συμφορήσεις, και από την εποχή του Ιουλίου Καίσαρα, η κυκλοφορία των αμαξών περιορίστηκε κατά τη διάρκεια της ημέρας για την παράδοση των εμπορευμάτων.

«Δυστυχώς, το κροτάλισμα των σιδερόφρακτων τροχών πάνω στα καλντερίμια του οδοστρώματος ξυπνούσε τους γείτονες μέσα στη νύχτα. Η ηχορύπανση είναι ένα από τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα των σατιρικών ή επιστολικών κειμένων που μαρτυρούν τη ζωή στην πρωτεύουσα κατά την αυτοκρατορική εποχή», γράφει ο ερευνητής.

Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Ρώμης, υπήρξαν επίσης «πραγματικά φαινόμενα gentrification ("εξευγενισμού")», γράφει ο ιστορικός. Η χρήση αυτού του όρου μπορεί να φαίνεται αναχρονιστική, αν όμως ισχύει ο ορισμός του λεξικού της Οξφόρδης –«η διαδικασία κατά την οποία ο χαρακτήρας μιας φτωχής αστικής περιοχής αλλάζει με τη μετακίνηση εκεί εύπορων στρωμάτων, τη βελτίωση της στέγασης και την προσέλκυση νέων επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα συχνά τον εκτοπισμό των κατοίκων της περιοχής»– ήταν αυτό ακριβώς που συνέβη στον Αβεντίνο λόφο.

«Για αιώνες, επί Δημοκρατίας, η περιοχή αυτή συνδεόταν στενά με τους πληβείους. Ωστόσο, στους αυτοκρατορικούς χρόνους, οι πλουσιότερες κοινωνικές τάξεις εγκαταστάθηκαν εκεί και ο Αβεντίνος λόφος μεταλλάχτηκε σε μια γειτονιά για την ελίτ όπου αφθονούσαν οι πολυτελείς κατοικίες».

Όπως και οι σημερινές μεγαλουπόλεις, η Ρώμη ήταν μια έντονα κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα, όπου συνυπήρχαν πολλές εθνικότητες, θρησκείες και γλώσσες. Υπήρχαν σημαντικές εβραϊκές κοινότητες, άνθρωποι που προέρχονταν από άλλα μέρη της ιταλικής χερσονήσου και δούλοι από όλη την αυτοκρατορία, οι οποίοι αποτελούσαν πολύ σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Και πολλοί ανατολίτες έμποροι επίσης. Οι Σύριοι, για παράδειγμα, ήταν πολύ διάσημοι στην αρχαιότητα ως μεγάλοι έμποροι, στον απόηχο των Φοινίκων.

Ανάμεσα στις υπόλοιπες θρησκείες, η σημασία των χριστιανών στη Ρώμη κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Νέρωνα παραμένει ένα μυστήριο. Τα «Χρονικά» του Τάκιτου προσφέρουν ένα από τα πιο γνωστά αποσπάσματα της λατινικής φιλολογίας. Περίπου εξήντα χρόνια μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στη Ρώμη, ο ιστορικός διηγείται ότι ο αυτοκράτορας θεωρούσε υπεύθυνους τους οπαδούς αυτής της νέας λατρείας. Ωστόσο, κατά την άποψη σημαντικού αριθμού ιστορικών η χρονολογία δεν συνάδει, καθώς μετά τον διωγμό του Νέρωνα δεν υπήρξαν άλλες επιθέσεις κατά των χριστιανών για έναν αιώνα, μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου.

Οι χριστιανοί αποτελούσαν μειονότητα στη Ρώμη την εποχή του Νέρωνα. Μέχρι την άνοδο του Μάρκου Αυρηλίου στην εξουσία, το έτος 177, δεν υπήρξαν σημαντικοί διωγμοί, οι οποίοι άρχισαν να κορυφώνονται κατά τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Το 64 μ.Χ. οι Χριστιανοί ήταν πολυπληθέστεροι στην Ανατολή και ελάχιστοι στη Δύση. Όπως φαίνεται, οι ψευδείς ειδήσεις και οι «εναλλακτικές» αλήθειες δεν αποτελούν αποκλειστικά φαινόμενα της σύγχρονης εποχής.

Με στοιχεία από El Pais / lifo.gr