Τη βούληση του Υφυπουργείου να θέσει τον πολιτισμό στο επίκεντρο της κοινωνίας εκφράζει σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ η Διευθύντρια του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού, Ιωάννα Χατζηκωστή. Παράλληλα, χαρτογραφεί τους άξονες της νέας στρατηγικής που έχει χαράξει το Υφυπουργείο, τονίζοντας ότι αποσκοπεί στη δημιουργία ενός αειφόρου οικοσυστήματος.

Ακόμη, αναφέρεται εκτενώς στα χορηγικά προγράμματα του Τμήματος, σημειώνοντας ότι υποβλήθηκαν 39 αιτήσεις για το Α’ εξάμηνο του 2025 για το Σχέδιο ΘΥΜΕΛΗ και εκφράζοντας ικανοποίηση για τον αριθμό των αιτήσεων για συνέργειες μεταξύ των θεατρικών φορέων. Σχετικά με το Πρόγραμμα Πολιτισμός ΙΙ, επισημαίνει ότι το 2026 θα δρομολογηθεί η μετεξέλιξή του. Επιπλέον, τονίζει τη θετική ανταπόκριση των κοινοτήτων στο Πρόγραμμα Πολιτιστικής Αποκέντρωσης, ενώ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο διορθωτικών κινήσεων στο Πρόγραμμα «Κύπρια».

Συνολικά 39 αιτήσεις για το ΘΥΜΕΛΗ, μέχρι τέλος Νοεμβρίου τα αποτελέσματα

Αναφερόμενη στις αιτήσεις που έχουν υποβληθεί για το πρώτο εξάμηνο του 2025 αναφορικά με το Σχέδιο ΘΥΜΕΛΗ, η Διευθύντρια του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού δηλώνει ότι μέχρι την εκπνοή της προθεσμίας την περασμένη εβδομάδα είχαν υποβληθεί συνολικά 39 αιτήσεις. Οι 36 από αυτές τις αιτήσεις υποβλήθηκαν από 21 φορείς, εκ των οποίων οι 8 είναι νεοσύστατοι. Παράλληλα, σημειώνει ότι οι 3 αιτήσεις αφορούν το παιδικό θέατρο, ενώ οι 7 αφορούν συνέργειες μεταξύ παλαιότερων και νεότερων θεατρικών φορέων.

«Μας εξέπληξε ο αριθμός των συνεργειών που ήρθαν φέτος», αναφέρει χαρακτηριστικά, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι «ανοίγουν τον δρόμο για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος που θα είναι πολύ δραστήριο και πολύ δυναμικό». Όπως λέει, «δημιουργείται μια δυναμική στο θέατρο που είχαμε χρόνια να δούμε», υπογραμμίζοντας ότι τα οφέλη θα είναι αμφίδρομα για τους συνεργαζόμενους θεατρικούς φορείς.

«Μετά από πάρα πολλές συναντήσεις και διαβουλεύσεις με όλους τους φορείς του θεάτρου, έγινε μια συζήτηση εις βάθος για το θέατρο», τονίζει η κ. Χατζηκωστή, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι «εισακούστηκαν πολλά από τα αιτήματά τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το Σχέδιο ΘΥΜΕΛΗ έχει πάρει την τέλεια μορφή του».

Απαντώντας σε ερώτημα του ΚΥΠΕ, η κ. Χατζηκωστή λέει ότι οι αιτήσεις θα μεταφερθούν στην πενταμελή Εξωτερική Επιτροπή Αξιολόγησης, με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης να αναμένονται μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου.

Οι αλλαγές στο Πρόγραμμα Πολιτισμός ΙΙ

Σε ό,τι αφορά το Πρόγραμμα Πολιτισμός ΙΙ του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού (2021-2025), το οποίο προκηρύχθηκε πριν από μερικές ημέρες, η κ. Χατζηκωστή εκφράζει την προσδοκία ότι θα προσφερθεί στο κοινό «ένα εμφανώς βελτιωμένο πρόγραμμα», κατόπιν πολλών συζητήσεων με εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι έχουν καταθέσει τις προτάσεις τους. Σημειώνει ακόμη ότι το εν λόγω πρόγραμμα θα λειτουργήσει φέτος για τελευταία φορά υπό την παρούσα μορφή του, καθότι το 2026 το Υφυπουργείο θα δρομολογήσει τη μετεξέλιξη του προγράμματος.

Μιλώντας για τις βελτιώσεις που έχουν επέλθει στο Πρόγραμμα Πολιτισμός ΙΙ, η Διευθύντρια του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού αναφέρει την ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων, η οποία – όπως λέει – θα συμβάλει στην επίσπευση των εργασιών που πρέπει να γίνουν, καθώς και στην ταχύτερη αποδέσμευση των κονδυλίων που απαιτούνται για τη διοργάνωση των αντίστοιχων δράσεων. Αναφέρει επιπρόσθετα και την αύξηση του ποσοστού της πρώτης δόσης που καταβάλλεται στους αιτητές από το 75% στο 80%, έτσι ώστε οι αιτητές «να κινούνται πιο εύκολα και να οργανώνουν τις εργασίες τους».

Η Ιωάννα Χατζηκωστή σημειώνει ότι παρέχεται η δυνατότητα σε αιτητές, των οποίων τα αιτήματα για κάποιο λόγο δεν θα ικανοποιηθούν, να υποβάλουν ένσταση ενώπιον ανεξάρτητης τριμελούς επιτροπής «για να επικυρώνεται η διαφάνεια και η αξιοκρατία».

Μία ακόμη μία πολύ σημαντική αλλαγή που έχει επέλθει στο Πρόγραμμα Πολιτισμός ΙΙ, όπως αναφέρει στο ΚΥΠΕ η Ιωάννα Χατζηκωστή, είναι ότι καταργούνται οι 3 ξεχωριστές διαβαθμίσεις που ίσχυαν προηγουμένως. Οι διαβαθμίσεις ήταν 70%, 80% και 90% και αφορούσαν στο ποσό που το Υφυπουργείο Πολιτισμό χορηγεί σε σχέση με τον αιτούμενο προϋπολογισμό. Όπως εξηγεί, θα παίρνουν όλοι οριζόντια το 80% επί της πρότασης του προϋπολογισμού, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι με το 80%, που έχει οριστεί ως το ανώτατο όριο, «έχουν όλοι καλύτερες πιθανότητες να μπορέσουν να ολοκληρώσουν τη δράση τους».

Μιλώντας για τα χορηγικά προγράμματα του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού, η Ιωάννα Χατζηκωστή εκφράζει τη βούληση του Τμήματος να εξετάσει τη δυνατότητα δημιουργίας διατομεακών προγραμμάτων, επισημαίνοντας ότι αυτό συνηθίζεται πολύ στο εξωτερικό.

Θετική ανταπόκριση των κοινοτήτων στο Πρόγραμμα Πολιτιστικής Αποκέντρωσης

Κληθείσα από το ΚΥΠΕ να αξιολογήσει τη μέχρι στιγμής πορεία του Προγράμματος Πολιτιστικής Αποκέντρωσης, η Ιωάννα Χατζηκωστή τονίζει ότι «το θεωρούμε εξαιρετικά σημαντικό», υπογραμμίζοντας ότι αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης. Ο στόχος του προγράμματος, το οποίο λειτουργεί σε συνεργασία με τις Ενώσεις Κοινοτήτων και την Ένωση Ορεινών Κοινοτήτων, είναι η μεταφορά της τέχνης στις κοινότητες, συμπληρώνει. Η ανταπόκριση των κοινοτήτων είναι θετική και το ενδιαφέρον τους για συμμετοχή στο εν λόγω πρόγραμμα είναι μεγάλο, αναφέρει, επισημαίνοντας ότι ο στόχος του Υφυπουργείου Πολιτισμού είναι «να δώσουμε περισσότερη ζωή στις κοινότητες».

Παράλληλα, σημειώνει ότι το Υφυπουργείο αναλαμβάνει την υποστήριξη των βιβλιοθηκών στις κοινότητες, κάνοντας λόγο για μια δράση που πραγματοποιείται επί σειρά ετών. Λόγω των νέων δεδομένων που διαμορφώνονται στις κοινότητες από τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία οδήγησε στη σύζευξη κοινοτήτων και στην κατάργηση ορισμένων βιβλιοθηκών, η κ. Χατζηκωστή διαβεβαιώνει ότι το Υφυπουργείο θα δείξει ευελιξία και κατανόηση, προσθέτοντας ότι εξετάζονται τρόποι καλύτερης αξιοποίησης των βιβλίων.

Ενδεχόμενο διορθωτικών κινήσεων στα «Κύπρια»

Σε ό,τι αφορά την πορεία του χορηγικού προγράμματος «Κύπρια», η Διευθύντρια του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού λέει ότι έγινε αποτίμηση των αποτελεσμάτων του σε στενή επαφή με τους εμπλεκόμενους φορείς, προσθέτοντας ότι ετοιμάζεται προσχέδιο για το εν λόγω πρόγραμμα προκειμένου να συζητηθεί με τους εμπλεκόμενους φορείς, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις εισηγήσεις τους.

Κατά τη δημιουργία του πιλοτικού προγράμματος, το οποίο λειτουργεί υπό την παρούσα του μορφή τα τελευταία 2 χρόνια, εντοπίστηκαν κενά, αναφέρει, επισημαίνοντας ότι με βάση την εμπειρία που έχει αποκομίσει το Υφυπουργείο Πολιτισμού την τελευταία διετία μπορεί να προβεί σε διορθωτικές κινήσεις και στα «Κύπρια». Επισημαίνει ακόμη ότι το Υφυπουργείο εξετάζει το ενδεχόμενο αλλαγών στις επιτροπές αξιολόγησης του συγκεκριμένου προγράμματος. «Τα Κύπρια αγαπήθηκαν πάρα πολύ από το ευρύ κοινό και δημιούργησαν μια δυναμική που δεν θέλουμε να χάσουμε», υπογραμμίζει. «Πρέπει να βρούμε τη σωστή διατύπωση των χορηγικών προγραμμάτων, τη σωστή λειτουργία των επιτροπών αξιολόγησης και τη σωστή λειτουργία των δεικτών μέτρησης απόδοσης», υποδεικνύει.

Οι άξονες της νέας στρατηγικής του Υφυπουργείου Πολιτισμού

Μιλώντας για τη νέα στρατηγική που έχει εκπονήσει το Υφυπουργείο Πολιτισμού, η κ. Χατζηκωστή σημειώνει ότι αυτή βασίζεται σε άξονες όπως η σχέση του πολιτισμού με την τεχνολογία, ο ρόλος του πολιτισμού σε θέματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, καθώς και η αειφορία. Αναφερόμενη στον πρώτο άξονα της στρατηγικής, η Διευθύντρια του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου εξηγεί στο ΚΥΠΕ ότι επιδιώκεται η παροχή κινήτρων μέσω χορηγικών προγραμμάτων για να χρησιμοποιείται περισσότερη τεχνολογία στις παραστατικές και στις εικαστικές τέχνες.

Σε ό,τι αφορά τον δεύτερο άξονα της στρατηγικής, η Ιωάννα Χατζηκωστή λέει ότι υπάρχει η σκέψη για σταδιακή προκήρυξη χορηγικών προγραμμάτων για την παρουσία παραστάσεων σε νοσοκομεία, τη δημιουργία παραστάσεων για ευάλωτες ομάδες και την αύξηση της προσβασιμότητας των πολιτιστικών χώρων σε άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ).

Ως προς τον άξονα της αειφορίας, η κ. Χατζηκωστή επισημαίνει ότι περιλαμβάνει όλα τα χορηγικά προγράμματα του Υφυπουργείου, ο σχεδιασμός των οποίων βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα. «Γίνονται μετρήσεις των αποτελεσμάτων τους με συμφωνημένους δείκτες μέτρησης απόδοσης και ο σχεδιασμός τους επιτρέπει την αειφορία των φορέων ή των ομάδων που αιτούνται χωρίς να δημιουργεί κρατικοδίαιτα κατεστημένα», υπογραμμίζει.

«Είναι πολύ σημαντικό να δώσουμε στον πολιτισμό όχι φαγητό για μια μέρα, αλλά να του δώσουμε την τεχνογνωσία και την ικανότητα να μπορεί να στηρίξει σε ικανοποιητικό βαθμό τον εαυτό του, χωρίς αυτό να αναιρεί ποτέ την ανάγκη κρατικής χορηγίας», διευκρινίζει η Ιωάννα Χατζηκωστή. «Απλώς θέλουμε σιγά-σιγά να δημιουργήσουμε ένα αειφόρο οικοσύστημα που να έχει προοπτικές, να μην είναι ο τελευταίος τροχός στην οικονομία», εξηγεί στο ΚΥΠΕ.

Παράλληλα, σημειώνει ότι ο κόσμος του πολιτισμού στην Κύπρο χρειάζεται περαιτέρω επιμόρφωση ως προς τη λειτουργία του σε επιχειρηματική βάση. «Πρέπει ο πολιτισμός να καταλάβει τη θέση του στην κοινωνία ως σημαντικός μοχλός, παράλληλα με τον κοινωνικό, τον οικονομικό, τον περιβαλλοντικό», υποδεικνύει.

Η προσπάθειά μας για σύνδεση του πολιτισμού με την αειφορία και τον τουρισμό περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων νομοθεσιών, αναφέρει η κ. Χατζηκωστή, λέγοντας ότι το Υφυπουργείο εργάζεται για τη δημιουργία υποδομών, μέσω των οποίων θα παρέχονται κίνητρα σε ιδιώτες ή εταιρείες που θέλουν να χορηγήσουν πολιτιστικούς φορείς. «Προχωρούμε παράλληλα και με το καθεστώς του καλλιτέχνη και εξετάζουμε μια σειρά νομοσχεδίων που θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά ως προς τη δημιουργία οικοσυστήματος», συμπληρώνει.

«Ξεκινάμε μια μεγάλη προσπάθεια για ανάπτυξη του κοινού, που αποτελεί έναν από τους πυλώνες της στρατηγικής μας», λέει η Ιωάννα Χατζηκωστή, προσθέτοντας ότι αυτή η προσπάθεια «δεν έγινε ποτέ συνειδητά από δημόσια φορέα». Όπως εξηγεί, η προσπάθεια θα ξεκινήσει με εκτεταμένες έρευνες (ποιοτικές και ποσοτικές) ανάμεσα στο ευρύ κοινό, αλλά και ανάμεσα στους επαγγελματίες και θα ολοκληρωθεί με ομάδες εστίασης ανά επαγγελματικό τομέα. «Πρέπει να φροντίσουμε η πολιτιστική ζωή της Κύπρου να σφύζει από ζωή και να έχει επιλογές για όλους», αναφέρει , εκφράζοντας συγχρόνως την ελπίδα για «έναν συνεκτικό ρόλο του πολιτισμού στην Κύπρο».

Κυπριακή Βιβλιοθήκη και Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης για το μέλλον

Αναφερόμενη στα σχέδια του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού για το επόμενο διάστημα, η κ. Χατζηκωστή εστιάζει στα ζητήματα που άπτονται της Κυπριακής Βιβλιοθήκης και του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Μιλώντας για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, σημειώνει ότι πρόσφατα η Υφυπουργός Πολιτισμού, Βασιλική Κασσιανίδου, διόρισε επταμελή Συμβουλευτική Επιτροπή. Ταυτόχρονα, εκφράζει την ελπίδα ότι με τον διορισμό της Επιτροπής «θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε με γοργά βήματα στη δημιουργία του νομικού πλαισίου της λειτουργίας της Βιβλιοθήκης». Παράλληλα, αναφέρει ότι το Υφυπουργείο μαζί με τις κυβερνητικές υπηρεσίες κινεί το κτηριολογικό ζήτημα της Βιβλιοθήκης.

Ως προς το ζήτημα της δημιουργίας του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η Ιωάννα Χατζηκωστή επισημαίνει ότι πρόκειται για ένα εγχείρημα που βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. «Θέλουμε ένα ευρύτερο πλάνο, θέλουμε νομικό πλαίσιο», αναφέρει. «Όταν το Μουσείο θα είναι έτοιμο, θα αλλάξει πάρα πολλά πράγματα στο πολιτιστικό σκηνικό της Κύπρου», υπογραμμίζει.

«Το πιο σημαντικό που έχει να κάνει το Υφυπουργείο Πολιτισμού στα επόμενα χρόνια είναι να μεταδώσει στο κοινό και στους επαγγελματίες του χώρου την αίσθηση ότι ξέρει πως έχει μια κατεύθυνση, με στόχο να τοποθετήσει τον πολιτισμό στο επίκεντρο της κοινωνίας και να νιώσουμε όλοι την ασφάλεια ότι κατευθυνόμαστε προς την αειφορία στα πολιτιστικά μας θέματα», καταλήγει.