Μετά τη χθεσινή δημοσίευση της κοινής επιστολής των εικαστικών φορέων, το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού τοποθετείται με διευκρινίσεις και σειρά ενεργειών που προέβη για ικανοποίηση των αιτημάτων της κοινότητας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κοινή επιστολή 46 εικαστικών οργανισμών: Αντιδρούν με χειρισμούς του υφ. Πολιτισμού για το πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΙ» - Οι προτάσεις τους (φώτο)

Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε σήμερα το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού,

«Η καλή διάθεση του Τμήματος να ακούσει τις απόψεις των συγκεκριμένων φορέων για ακόμη μία φορά διαφάνηκε ξεκάθαρα με την ταχύτητα με την οποία ανταποκριθήκαμε στο αίτημά τους για συνάντηση».

Επιπλέον, σημειώνεται ότι το πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΙ» δεν είναι καινούργιο πρόγραμμα, αλλά πρόγραμμα που υλοποιείται εδώ και πολλά χρόνια, με συνεχή ανατροφοδότηση από τους εκατοντάδες φορείς και άλλους δικαιούχους που υποβάλλουν αιτήσεις για χρηματοδότησή τους από τα Σχέδια του.

«Βασισμένο σε αυτή την πολυετή ανατροφοδότηση από φορείς και άλλους δικαιούχους από όλους τους τομείς του πολιτισμού, το Τμήμα προχώρησε, όπως κάθε χρόνο, σε αλλαγές που βελτιώνουν το Πρόγραμμα. Σε αυτή τη βάση λήφθηκαν υπόψιν σε μεγάλο βαθμό οι γραπτές εισηγήσεις των φορέων, όπως αυτές είχαν κατατεθεί σε προηγούμενες συναντήσεις με το Τμήμα, και επιβεβαιώθηκαν και στην πιο πρόσφατη συνάντησή μας μαζί τους», διευκρινίζει.

Το Τμήμα, επισημαίνει επίσης ότι, «πολλές από τις εισηγήσεις ικανοποιούνται στα Σχέδια του Προγράμματος «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΙ» που έχουν προκηρυχθεί για το 2025, άλλες από αυτές εξετάζονται με θετικό πρόσημο για εφαρμογή το επόμενο διάστημα, ενώ κάποιες εξετάστηκαν αλλά περιορισμοί που υπαγορεύονται από τους κανονισμούς που διέπουν τη διάθεση κρατικών χορηγιών δεν επιτρέπουν την εισαγωγή τους στο Πρόγραμμα.

Το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού έλαβε υπόψιν διαχρονικά αιτήματα εκ μέρους της κοινότητας των πολιτιστικών φορέων και δημιουργών και προώθησε ενέργειες για:

• Υιοθέτηση πλήρως αυτοματοποιημένης Πλατφόρμας υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων με το όνομα grants4arts.cy για τα προγράμματα και σχέδια χρηματοδότησής που προκηρύσσονται από το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Η Πλατφόρμα θα συντμήσει το χρόνο διαχείρισης των αιτήσεων και γνωστοποίησης των αποτελεσμάτων.

• Υιοθέτηση ενιαίας έντασης χρηματοδότησης για όλες τις επιτυχούσες προτάσεις ώστε να υπάρχει πιο σταθερό περιβάλλον χρηματοδότησης και προβλεψιμότητα, κάτι που βοηθά τους φορείς να έχουν καλύτερο προγραμματισμό. Όλες οι επιλεγείσες προτάσεις θα λαμβάνουν ποσό αντίστοιχο με το 80% των επιλέξιμων δαπανών τους εφόσον πρόκειται για ομάδες φυσικών προσώπων και 85% εφόσον πρόκειται για φορείς (80%+5% για κάλυψη υπερκεφαλικών δαπανών). Να σημειωθεί ότι κατά το τρέχον έτος, 30 από τους 36 φορείς που χορηγήθηκαν από το Σχέδιο για Εικαστικά του Προγράμματος «Πολιτισμός ΙΙ» έλαβαν το 80%, χωρίς κανένας φορέας ή ομάδα να απορρίψει την χρηματοδότηση.

• Το ανώτατο ποσό χρηματοδότησης για κάθε πρόταση αντιστοιχεί με το ποσό που μέχρι πρότινος καταβαλλόταν στην ανώτατη κατηγορία για την οποία η ένταση χρηματοδότησης ανερχόταν στο 90%.

• Αύξηση του ποσού προκαταβολής από το 75% στο 80%.

• Προώθηση προτάσεων τους για την ένταξη φορολογικών κινήτρων (ένταξη πρόνοιας στο Άρθρο 9 Εκπιπτόμενες δαπάνες του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμο του 2022 (118(Ι)/2002)) στον Ολοκληρωμένο Φορολογικό Μετασχηματισμό για στήριξη πολιτιστικών φορέων και δράσεων.​

Στη σημερινή του ανακοίνωση, αναφέρει ότι, «μελετούνται οι εισηγήσεις των φορέων για υιοθέτηση του θεσμού της πολυετούς κάλυψης πολιτιστικών έργων (μεσοπρόθεσμου χρονικού ορίζοντα 3 έως 5 ετών), για παροχή κινήτρων για συνέργειες, για ενσωμάτωση νέων πρακτικών παραγωγής τέχνης στους ήδη καθιερωμένους τύπους δραστηριοτήτων».

Τονίζεται δε ότι κάποια από τα αιτήματα των πολιτιστικών φορέων δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά γιατί συγκρούονται με το Νόμο 38(1)/2024 - Ο Περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας και τους κανόνες του Διοικητικού Δικαίου για Χρηστή Διοίκηση.

Η αναλυτική απάντηση στα θέματα που θίγουν οι εικαστικοί φορείς επισυνάπτεται.

Πρέπει να υπογραμμιστεί, αναφέρεται, μια ακόμη θετική αλλαγή στο Πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΙ» που εισάγεται φέτος για πρώτη φορά και είναι η θέσπιση διαδικασίας υποβολής ένστασης.

Το 2025 είναι το τελευταίο έτος εφαρμογής του συγκεκριμένου Προγράμματος, εφόσον βρισκόμαστε στη διαδικασία ετοιμασίας του νέου προγράμματος στο πλαίσιο της υλοποίησης του Στρατηγικού Σχεδιασμού του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού.

Το Υφυπουργείο, καταλήγει η ανακοίνωση, έχει προχωρήσει της πιο πάνω αλλαγές και τροποποιήσεις του Προγράμματος στο πλαίσιο της προσπάθειάς του για διαρκή βελτίωση και αναβάθμισή του και σε συνεχή ανταλλαγή απόψεων με το σύνολο του πολιτιστικού οικοσυστήματος στην Κύπρο.

Αναλυτικά η λίστα αιτημάτων που παρουσιάζει το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού:

Από τα αιτήματά τους, που κατατέθηκαν στο παρελθόν και τώρα ικανοποιούνται, ξεχωρίζουν τα ακόλουθα:

α) «Το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού θα πρέπει να εξεύρει τρόπους βελτίωσης των διαδικασιών ανταπόκρισης στις αιτήσεις (εξέταση και γνωστοποίηση αποτελεσμάτων)».

• Προς ικανοποίηση του πιο πάνω αιτήματός, τίθεται από φέτος σε εφαρμογή η διαδικασία ηλεκτρονικής υποβολής και διαχείρισης αιτήσεων μέσω της Πλατφόρμας grants4arts.cy. Γγια πρώτη φορά, όλες ανεξαιρέτως οι αιτήσεις θα υποβάλλονται μέσω της πλατφόρμας grants4arts.cy, η οποία έχει δημιουργηθεί ειδικά για σκοπούς της ηλεκτρονικής υποβολής αιτήσεων που αφορούν στα προγράμματα και σχέδια χρηματοδότησης που προκηρύσσονται από το Υφυπουργείο.

Με γνώμονα την απλοποίηση των διαδικασιών, η λειτουργία της πλατφόρμας αναμένεται ότι θα διευκολύνει και θα εκσυγχρονίσει τον τρόπο οργάνωσης των εργασιών του Τμήματος σε σχέση με τις αιτήσεις που υποβάλλονται σε αυτό, ενώ 2 παράλληλα θα καλύψει και ένα διαχρονικό αίτημα που υπήρχε από την πλευρά των αιτητών για μείωση του χρόνου αξιολόγησης των αιτήσεων τους. Με τη λειτουργία της αναμένεται ότι θα υπάρξει ουσιαστική σύντμηση του χρόνου που απαιτείται για την εξέταση των υποβαλλόμενων αιτήσεων, όπως επίσης και έγκαιρη ενημέρωση των αιτητών (εντός Ιανουαρίου).

β) «Η διατήρηση σταθερού περιβάλλοντος χρηματοδότησης (χωρίς τη συχνή αλλαγή των παραμέτρων η οποία παρατηρείται τώρα) εμπεδώνει και εμβαθύνει την αξιοπιστία των οργανισμών».

• Προς ικανοποίηση του πιο πάνω αιτήματός για σταθερό περιβάλλον χρηματοδότησης, προχωρήσαμε στην ενιαία ένταση χρηματοδότησης. Η αλλαγή αυτή αποσκοπεί κατά κύριο λόγο στην εμπέδωση συνθηκών σταθερότητας και στη δημιουργία αισθήματος ασφάλειας σε σχέση με τις προσδοκίες που έχουν οι αιτητές, τόσο αναφορικά με την ένταση της χρηματοδότησης, όσο και αναφορικά με το ανώτατο ποσό με το οποίο μπορούν να χρηματοδοτηθούν οι δραστηριότητές τους.

Καταργούνται οι 3 ξεχωριστές διαβαθμίσεις (70%, 80% και 90%) που ίσχυαν προηγουμένως σε σχέση με την ένταση της χρηματοδότησης, όπως επίσης και τα ξεχωριστά, ανά κατηγορία κατάταξης καθορισμένα ανώτατα ποσά χρηματοδότησης. Παράλληλα, διατηρείται ως ανώτατο ποσό χρηματοδότησης το ποσό το οποίο καταβαλλόταν στην κατηγορία για την οποία η ένταση χρηματοδότησης ανερχόταν στο 90%.

Με την αλλαγή αυτή, το μέγιστο ποσό χρηματοδότησης που μπορεί να παραχωρηθεί σε ομάδες φυσικών προσώπων για υλοποίηση των δραστηριοτήτων τους ανέρχεται στο 80% των επιλέξιμων δαπανών, ενώ για τους φορείς (στους οποίους παραχωρείται ένα επιπλέον ποσό που αναλογεί στο 5% των επιλέξιμων τους δαπανών και αφορά στις υπερκεφαλικές τους δαπάνες) η κάλυψη ανέρχεται στο 85%.

Να σημειωθεί ότι κατά το τρέχον έτος 30 από τους 36 φορείς που χορηγήθηκαν από το Σχέδιο για τα Εικαστικά του Προγράμματος «Πολιτισμός ΙΙ» έλαβαν το 80%, χωρίς κανένας φορέας ή ομάδα να απορρίψει την χρηματοδότηση.

Να σημειωθεί, επίσης, ότι οι αιτητές για τα Εικαστικά του Προγράμματος «Πολιτισμός ΙΙ» έχουν το τρίτο υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας στο σύνολο του Προγράμματος, που φτάνει το 70%.

γ) «Αύξηση προκαταβολής στο 80% της εγκεκριμένης χρηματοδότησης».

• Ως αποτέλεσμα του αιτήματός, αυξάνεται οριζόντια στο Πρόγραμμα «Πολιτισμός ΙΙ» το ποσό της πρώτης δόσης. Με στόχο την περαιτέρω διευκόλυνση των αιτητών, αυξάνεται το ποσό της πρώτης δόσης που θα τους καταβάλλεται. Αντί η χρηματοδότηση να τους παραχωρείται σε 3 ποσοστό 75%-25% (πρώτη δόση και δεύτερη δόση, αντίστοιχα), θα τους παραχωρείται σε ποσοστό 80%-20%.

δ) «Η τελική χρηματοδότηση, όπως θα υπολογίζεται με βάση τις επιλέξιμες δαπάνες, θα πρέπει να προσαυξάνεται κατά ένα ποσοστό που θα καθοριστεί, για να καλύπτει τα γενικά έξοδα (overheads) τα οποία συνοδεύουν την υλοποίηση μιας δραστηριότητας».

• Σημειώνεται ότι αυτό εφαρμόζεται ήδη από το 2023 και αναλογεί στο 5% των επιλέξιμων δαπανών της δραστηριότητας.

ε) «Μελέτη και επεξεργασία νομοθεσίας για φοροαπαλλαγές στον χώρο του Πολιτισμού».

• Ως αποτέλεσμα του αιτήματός αυτού, προωθούμε την υιοθέτηση φορολογικών κινήτρων και έχουμε υποβάλει συγκεκριμένες εισηγήσεις, μεταξύ άλλων, και την ένταξη πρόνοιας στο Άρθρο 9

Εκπιπτόμενες δαπάνες του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμο του 2022 (118(Ι)/2002)) στο Υπουργείο Οικονομικών και στο Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου, που ανέλαβε την υλοποίηση της σύμβασης για τον Ολοκληρωμένο Φορολογικό Μετασχηματισμό.

Στ) «Οι πολιτιστικοί φορείς θεωρούν ότι θα πρέπει να αλλάξει ο αναδρομικός χαρακτήρας του Σχεδίου για τις Λειτουργικές Δαπάνες, εξαιτίας του οποίου οι φορείς μπορούν, πρακτικά, να διεκδικήσουν επιχορήγηση των λειτουργικών δαπανών ενός έτους εντός της χρονιάς που έπεται».

• Ο αναδρομικός χαρακτήρας του Σχεδίου Λειτουργικών Δαπανών καταργήθηκε από το 2023.

ζ) «Θα πρέπει να διερευνηθεί εάν οι χρηματοδοτήσεις προς τους πολιτιστικούς οργανισμούς υπάγονται στο καθεστώς των Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας (De Minimis) και, κατ’ επέκταση, στους περιορισμούς τους οποίους αυτό επιβάλλει».

• Το θέμα διερευνήθηκε και επιβεβαιώθηκε ότι δεν υπάγονται στο καθεστώς των Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας (De Minimis) και τους περιορισμούς του οι φορείς και οι ομάδες των εικαστικών.

Περαιτέρω, ανάμεσα στα αιτήματά που έχουν θέσει, εξετάζονται θετικά για το μέλλον τα ακόλουθα, για τα οποία είμαστε στη διάθεσή τους για συζήτηση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, σε συνεννόηση με τον Τομέα Εικαστικών του Τμήματος:

1. «Οι πρόνοιες των Σχεδίων θα πρέπει να διαμορφωθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτουν –πέρα από μεμονωμένα, ετήσια, projects– και μεσοπρόθεσμου χρονικού ορίζοντα (3 έως 5 ετών) δράσεις και προγράμματα που δίδουν έμφαση στη διεξαγωγή έρευνας».

2. «Ομοίως, θα πρέπει να διευρυνθούν οι ενδεικτικές κατηγορίες δραστηριοτήτων, τις οποίες μπορούν να υλοποιούν οι φορείς, επιτρέποντας τη σύμπηξη συνεργειών 4 μεταξύ φορέων και λειτουργώντας πολλαπλασιαστικά ως προς το παραγόμενο αποτέλεσμα».

3. «Υφίσταται ανάγκη ενσωμάτωσης των νέων πρακτικών παραγωγής τέχνης στους ήδη καθιερωμένους τύπους δραστηριοτήτων».

4. «Ζητήματα επιχορήγησης της λειτουργίας υποδομών να εξεταστούν στο πλαίσιο του εξειδικευμένου Σχεδίου για κάλυψη λειτουργικών δαπανών». Πρέπει να σημειωθεί ότι είμαστε επίσης στη διάθεσή τους για να τεθεί πρόνοια για συνέργειες στα εικαστικά, στη λογική του Σχεδίου Θυμέλη για το θέατρο.

Από τα αιτήματα των εικαστικών φορέων δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτά τα εξής:

α) «Θα πρέπει να επιτρέπεται στους πολιτιστικούς φορείς να διατηρούν πλεονάσματα, δεδομένου ότι είναι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και, εξ ορισμού, δεν διανέμουν κέρδη στα μέλη τους».

• Συζητήθηκε εκτενώς το θέμα με το Γενικό Λογιστήριο, το οποίο εξέφρασε τη διαφωνία του, καθώς αντίκειται σε πρόνοιες του Νόμου 38(1)/2024 - Ο Περί της Λογιστικής και Δημοσιονομικής Διαχείρισης και Χρηματοοικονομικού Ελέγχου της Δημοκρατίας Νόμος.

β) «Στο πλαίσιο των χρηματοδοτικών Σχεδίων που εφαρμόζει το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού, ο αποδοτέος οικονομικός απολογισμός – από το ύψος του οποίου συναρτάται η τελική επιχορήγηση των φορέων– θα πρέπει να περιορίζεται στο ύψος της εγκριθείσας χρηματοδότησης».

• Με την εισήγηση αυτή ζητείται ουσιαστικά η χρηματοδότηση του 100% των επιλέξιμων τελικών δαπανών της δραστηριότητας, πράγμα το οποίο ακυρώνει την αρχή της ανταγωνιστικότητας, δηλαδή της βασικής πρόνοιας του Προγράμματος, η οποία προβλέπει για χρηματοδότηση δραστηριοτήτων με ποσά, η ένταση και το σύνολο των οποίων αποτελεί συνάρτηση του προϋπολογισμού των επιλέξιμων δαπανών τους και της ποιοτικής τους αξιολόγησης.

Πρέπει να υπογραμμιστεί μια ακόμη θετική αλλαγή στο Πρόγραμμα «Πολιτισμός ΙΙ» που εισάγεται φέτος για πρώτη φορά και είναι η θέσπιση διαδικασίας υποβολής ένστασης. Παρέχεται πλέον η δυνατότητα σε αιτητές των οποίων οι αιτήσεις έχουν απορριφθεί να υποβάλουν ένσταση. Η ένσταση πρέπει να υποβάλλεται εντός διαστήματος 15 ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία θα γίνεται ενημέρωση για το αποτέλεσμα της εξέτασης της αίτησης. Οι ενστάσεις θα εξετάζονται από ανεξάρτητη τριμελή επιτροπή. Πρόκειται για ένα πάγιο αίτημα των αιτητών που ικανοποιείται με θεσμικό τρόπο.

Το 2025 είναι το τελευταίο έτος εφαρμογής του συγκεκριμένου Προγράμματος, εφόσον βρισκόμαστε στη διαδικασία ετοιμασίας του νέου προγράμματος στο πλαίσιο της υλοποίησης του Στρατηγικού Σχεδιασμού του Τμήματος Σύγχρονου Πολιτισμού.