Σε δημοπρασία της Cypria Auctions βρίσκεται η Αικατερίνη Καρατζά Μπότσαρη, του γνωστού Γερμανού ζωγράφου Γιόζεφ Καρλ Στίλερ, με εκτιμώμενη αξία από 90 μέχρι 180 χιλιάδες ευρώ.

Πρόκειται για ένα έργο το οποίο δημιουργήθηκε στο Μόναχο, το 1841, και αποτελεί μια άλλη εκδοχή/εκτέλεση του πορτρέτου της Αικατερίνης Καρατζά Μπότσαρη που εκτίθεται σήμερα στην Πινακοθήκη των Καλλονών στο Παλάτι Νύμφενμπουργκ στο Μόναχο. Όπως ήταν σύνηθες για πολλούς καλλιτέχνες της εποχής, συμπεριλαμβανομένου του Γιόζεφ Καρλ Στίλερ, ήταν πρακτική να δημιουργούνται περισσότερες από μία εκδοχές για το ίδιο θέμα.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Cypria, το έργο συνοδεύεται από Έκθεση Επιστημονικής Ανάλυσης που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2023, από τα Εργαστήρια APAC, στη Λευκωσία.

Κατά τη διάρκεια της ανάλυσης, μέσω υπέρυθρης φωτογραφίας επίσης αποκαλύφθηκαν επιγραφές κρυμμένες κάτω από μια μεταγενέστερη στρώση καμβά, οι οποίες δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι. Οι επιγραφές αυτές αναφέρουν:

• Το εικονιζόμενο πρόσωπο: Κατερίνα Μπότσαρη,
• Την καταγωγή της: Ιωάννινα,
• Τη χρονολογία γέννησής της: 1818-1820,
• Και τον πατέρα της: Μάρκος Μπότσαρης.

Η υπέρυθρη απεικόνιση αποκάλυψε επίσης μια επιγραφή που αναγνωρίζει τον καλλιτέχνη ως J. Stieler, καθώς και πληροφορίες που δείχνουν ότι το έργο δημιουργήθηκε στο Μόναχο το 1841. Στην τελευταία γραμμή των αποκαλυφθεισών επιγραφών αναγράφεται: «Nymphenburg 1842».

Είναι επίσης σημαντικό να αναφερθεί, σημειώνεται στην ιστοσελίδα της Cypria, ότι σύμφωνα με συγκριτική μελέτη του χειρόγραφου στις αποκαλυφθείσες επιγραφές διαπιστώθηκε ότι ταιριάζει απόλυτα με το χειρόγραφο του ζωγράφου Γιόζεφ Στίλερ.

Ποια ήταν η Αικατερίνη Καρατζά Μπότσαρη

Η Αικατερίνη [Ρόζα] Καρατζά Μπότσαρη γεννήθηκε το 1818, 1819 ή 1820, με το 1819 να θεωρείται η πιο ευρέως αποδεκτή χρονολογία γέννησής της.

Μέλος της επιφανούς οικογένειας των Σουλιωτών Μποτσαραίων, η Κατερίνα ήταν κόρη της Χρυσούλας Καλογήρου και του Μάρκου Μπότσαρη, του θρυλικού αρχηγού και ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης, ο οποίος σκοτώθηκε το 1823.

Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, η Κατερίνα βρισκόταν στα Ιωάννινα. Μαζί με άλλες γυναίκες συνελήφθη από τις οθωμανικές αρχές και τέθηκε υπό αιχμαλωσία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κατά την περίοδο αυτή, τέθηκε υπό την προστασία γυναικών της οθωμανικής αριστοκρατίας και έγινε τόσο αγαπητή, ώστε μία από αυτές επιθυμούσε να την υιοθετήσει. Τελικά, μετά από ανταλλαγή αιχμαλώτων, η Κατερίνα επέστρεψε στην οικογένειά της.

Μετά τον γάμο του Βασιλιά Όθωνα της Ελλάδας με την Αμαλία, το 1836, δημιουργήθηκε η αυλή της βασίλισσας Αμαλίας, και η Κατερίνα Μπότσαρη, ως κόρη ενός τόσο σπουδαίου Έλληνα, διορίστηκε στη θέση της κυρίας των τιμών. Ήταν μία από τις λίγες Ελληνίδες στην αυλή του Όθωνα και της Αμαλίας, η οποία αποτελείτο κυρίως από Γερμανούς πριν από το 1843.

Ως κυρία των τιμών, η Κατερίνα συνόδευε την Αμαλία στις επίσημες επισκέψεις της στις βασιλικές αυλές διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών. Το 1844 τιμήθηκε από τον βασιλιά της Βαυαρίας, Λουδοβίκο Α΄, με έναν Χρυσό Σταυρό. Κατά τη διαμονή της στη Βαυαρία, κέρδισε τον θαυμασμό του κοινού, όχι μόνο για την ομορφιά της, αλλά και επειδή ήταν κόρη του διάσημου Μάρκου Μπότσαρη.

Ο βασιλιάς Λουδοβίκος Α΄, εντυπωσιασμένος επίσης από την ομορφιά της, ανέθεσε στον ζωγράφο Γιόζεφ Καρλ Στίλερ να ζωγραφίσει το πορτρέτο της, στο οποίο φορά την παραδοσιακή ενδυμασία "Αμαλία", που είχε καθιερωθεί από την πρώτη βασίλισσα του νεοσύστατου και ανεξάρτητου ελληνικού κράτους ως ενδυμασία της αυλής και εθνική γυναικεία φορεσιά.

Σημειώνεται ότι, το πορτρέτο της Κατερίνας Μπότσαρη, που ζωγραφίστηκε περίπου το 1841, βρίσκεται σήμερα στην Πινακοθήκη των Καλλονών στο Παλάτι Νύμφενμπουργκ στο Μόναχο, μαζί με 35 ακόμη πορτρέτα όμορφων γυναικών από τη βαυαρική αριστοκρατία και τη μεσαία τάξη του Μονάχου. Τα πορτρέτα αυτά δημιουργήθηκαν μεταξύ 1827 και 1850, κυρίως από τον Γιόζεφ Καρλ Στίλερ.

Η Κατερίνα Μπότσαρη αποχώρησε από την υπηρεσία της αυλής το 1844, όταν παντρεύτηκε τον στρατηγό Πρίγκιπα Γεώργιο Καρατζά. Απεβίωσε στην Αθήνα το 1875.

Η επίσκεψη στο Μόναχο και το πορτραίτο στην Πινακοθήκη των Καλλονών

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Μηχανή του Χρόνου, ένας από τους ρόλους της Μπότσαρη ήταν να συνοδεύει τη βασίλισσα σε επίσημες επισκέψεις στις διάφορες βασιλικές αυλές της Ευρώπης.Το ταξίδι της Αμαλίας στο Μοναχό πέρασε στην ιστορία, καθώς κατά την τελετή υποδοχής από τον πεθερό της, Λουδοβίκο Α΄, ο Βασιλιάς της Βαυαρίας εξέφρασε δημόσια τον θαυμασμό του για την νεαρή συνοδό της βασίλισσα της Ελλάδας, Ρόζα Μπότσαρη. Η αντίδρασή του ήταν αστραπιαία και λέγεται ότι έδωσε αμέσως εντολή να της κάνουν το πορτρέτο για να αποτυπωθεί η αιώνια ομορφιά της.

Ο Λουδοβίκος, πατέρας του Όθωνα, υπήρξε ένας αυθεντικός λάτρης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και ήταν αυτός που αποφάσισε το νεοσύστατο Βασίλειο της Ελλάδας να έχει πρωτεύουσα την Αθήνα, που τότε ήταν κατεστραμμένη από τους πολέμους και τις διαρκείς πολιορκίες. Ο Βαυαρός βασιλιάς, που ανήκε στη δυναστεία των Βίττελσμπαχ, ήταν φανατικός ελληνιστής και συλλέκτης έργων τέχνης.

Ως φιλότεχνος ανέγειρε πάρα πολλά νεοκλασικά κτήρια στο Μόναχο με πρότυπο την αρχιτεκτονική της αρχαίας Ελλάδας. Ανάμεσα στα έργα του ήταν η δημιουργία της Πινακοθήκης των καλλονών στο Παλάτι του Νίμφενμπουργκ.

Κάλεσε τον Γερμανό ζωγράφο Γιόζεφ Καρλ Στίλερ να φιλοτεχνήσει το πορτραίτο της Ρόζας και στη συνέχεια να τοποθετηθεί στην Πινακοθήκη των ωραιότερων γυναικών της εποχής. Την ζωγράφισε με το φόρεμα της Αμαλίας, που καθιερώθηκε ως παραδοσιακή φορεσιά στην Ελλάδα. Η έκθεση με τις 36 προσωπογραφίες, οι οποίες δημιουργήθηκαν μεταξύ 1827 – 1850, περιλάμβανε τις πιο όμορφες γυναίκες της αριστοκρατίας και της μεσοαστικής τάξης του Μονάχου. Οι περισσότερες φιλοτεχνήθηκαν από τον Στίλερ.

Λίγα λόγια για τον ζωγράφο

Ο Γιόζεφ Καρλ Στίλερ (1 Νοεμβρίου 1781 – 9 Απριλίου 1858) ήταν Γερμανός ζωγράφος. Από το 1820 έως το 1855 εργάστηκε ως βασιλικός αυλικός ζωγράφος των βασιλέων της Βαυαρίας. Είναι γνωστός για τα νεοκλασικά του πορτρέτα, ιδιαίτερα για την Πινακοθήκη των Καλλονών στο Παλάτι Νύμφενμπουργκ στο Μόναχο, καθώς και για το εμβληματικό πορτρέτο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν.

Josef Stieler, Fotografie von Franz Hanfstaengl, ca. 1857.

Ο Στίλερ εργάστηκε κυρίως στην υπηρεσία της βαυαρικής αυλής. Τα πορτρέτα του που βρίσκονται στο Κάστρο Νύμφενμπουργκ, στη Schönheitengalerie και στη λεγόμενη Πινακοθήκη των Καλλονών, παραγγέλθηκαν από τον βασιλιά Λουδοβίκο Α' της Βαυαρίας.

Πέραν της Κατερίνα Μπότσαρης, ο Στίλερ ζωγράφισε τα πορτρέτα σημαντικών προσωπικοτήτων όπως:

• τον Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε,
• τη Μαντάμ Μερ (μητέρα του Ναπολέοντα),
• την Αμαλία της Ελλάδας,
• τον Φρίντριχ Βίλχελμ Γιόζεφ φον Σέλινγκ,
• τον Γιόχαν Λούντβιχ Τικ,
• και τον Αλέξανδρο φον Χούμπολτ.

Στοιχεία έργου:

Πορτρέτο της Κατερίνας Μπότσαρη, περ. 1841

Γιόζεφ Καρλ Στίλερ | Γερμανός, 1781-1858

Λάδι σε καμβά

Διαστάσεις:

• 71 x 57 εκ. (χωρίς πλαίσιο)
• 91 x 78,5 εκ. (με πλαίσιο)

Προέλευση:

• Ιδιωτική Συλλογή, Κύπρος.
• Αγοράστηκε το 1983 από τον οίκο Sotheby’s.

Περισσότερες πληροφορίες: https://cypriaauctions.com/lot/katerina-botsari-stieler/