Ένα ολιγοήμερο ταξίδι στην Αθήνα προσφέρει πολλές ευκαιρίες για ενδιαφέρουσες πολιτιστικές επισκέψεις. Θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκδηλώσεις, όπερα και κονσέρτα, καλλιτεχνικές εκθέσεις, μουσεία και πινακοθήκες, περιηγήσεις σε χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και σε γειτονιές της παλιάς Αθήνας είναι μόνον μερικά από τα αξιοθέατα για έναν επισκέπτη. Ακόμη κάποιος μπορεί να γευτεί γαστρονομικές απολαύσεις ή να διασκεδάσει με τα διάφορα μουσικά δρώμενα. Οι εστίες πολιτισμού είναι παντού και όλες οι τέχνες βρίσκουν την έκφρασή τους, είναι μια πόλη ζωντανή που αποπνέει παλμό και ενέργεια. Ξεχωριστή θέση στην πολιτιστική ζωή της πόλης έχει χωρίς αμφιβολία η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, Βασιλέως Κωνσταντίνου 50. Πρόκειται για ένα ιστορικό μουσείο με σημαντικές συλλογές ελληνικής και ευρωπαϊκής τέχνης που περιλαμβάνει περισσότερα από 20.000 έργα όλων των μορφών της τέχνης. Είναι ένα εμβληματικό ίδρυμα που έχει εξέχουσα θέση στην ταυτότητα του Ελληνισμού και διαμορφώνει, καλλιεργεί και μεταδίδει στο ευρύ κοινό τα σύγχρονα ρεύματα της τέχνης, με τα οποία ο κόσμος εξοικειώνεται.

Η τέχνη αποτελούσε ανέκαθεν για τον άνθρωπο μέσο έκφρασης του πνευματικού και ψυχικού του κόσμου. Ο άνθρωπος μέσω της τέχνης επικοινωνεί, προβάλλει τον εαυτό του προς τα έξω, εκπέμπει τα μηνύματά του με έναν ξεχωριστό τρόπο. Η λειτουργία της τέχνης είναι μια ανθρώπινη δραστηριότητα που συντελείται εντελώς ελεύθερα και βγαίνει από τα εσώτερα της ψυχής μας. Έχει τεράστιες εκφραστικές δυνατότητες και χρησιμοποιείται σε όλα τα μήκη και πλάτη για το πέρασμα πολιτικών και άλλων μηνυμάτων.

Αυτή την περίοδο λειτουργεί στην Εθνική Πινακοθήκη η έκθεση ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, που συμπίπτει με τη συμπλήρωση μισού αιώνα από την αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Ελλάδα, μετά την κατάρρευση της επταετούς δικτατορίας των συνταγματαρχών (1967-1974). Κατά την ίδια περίοδο τερματίζονται τα μακροβιότερα δικτατορικά καθεστώτα, του Franco στην Ισπανία (1936/1939-1975) και του Salazar (1933-1974) στην Πορτογαλία. Οι διαδικασίες εκδημοκρατισμού των τριών χωρών του ευρωπαϊκού νότου γίνονται χρονικά παράλληλα. Στην έκθεση αντιμετωπίζεται συνδυαστικά η φοβερή δύναμη της τέχνης και η τεράστια συμβολή της να αποκαλύψει και να απεικονίσει το πραγματικό πρόσωπο των τυράννων στις τρεις χώρες. Σύμφωνα με τη σύλληψη των διοργανωτών, η επίτευξη του δημοκρατικού στόχου ξεκινά από το ξεγύμνωμα των καταπιεστών και αυτό βγαίνει μέσα από τα έργα που προβάλλουν τη γελοιοποίηση των δικτατόρων, τους καταδότες,τους βασανισμούς και τα ψυχολογικά μαρτύρια. Η εικαστική αναπαράσταση όλων των πτυχών της δράσης και των μεθόδων των χουντικών και των συνεργατών τους στέλνει κραυγές όσο κανένας άλλος ενάντια στη βία, στον φασισμό και στην απανθρωπιά και λειτουργεί ως μηχανισμός αναγνώρισης, επισήμανσης και απόρριψης του αντιπάλου. Μέσα από την έκθεση ο θεατής μπορεί να διακρίνει την ποικιλομορφία των καλλιτεχνικών αναζητήσεων και τάσεων και πώς κάθε λαός και κάθε καλλιτέχνης αντιμετωπίζει τη στέρηση των ατομικών του ελευθεριών.

Οι επώνυμοι πρωταγωνιστές των αυταρχικών καθεστώτων, πολιτικοί και στρατιωτικοί παράγοντες γνωστοί στις χώρες τους, οι μηχανισμοί παρακολούθησης, οι δυνάμεις της αντίδρασης και γενικά οι ακραίοι εθνικιστές στέκονται απέναντι στον επαναστατημένο λαό και αυθόρμητα συγκροτούνται μέτωπα αντίδρασης. Είναι ενδιαφέρων και ενδεικτικός της νοοτροπίας κάθε λαού ο τρόπος που αντιδρά στη βία και στην καταπίεση και το πώς διεκδικεί τα ανθρώπινά του δικαιώματα. Και ακόμη φαίνεται η διαφοροποίηση στην εκφραστικότητα μέσα από τα εξελισσόμενα ρεύματα των εικαστικών τεχνών. Μέσα από τους αγώνες για ελευθερία δημιουργήθηκαν ιδιαιτερότητες και νέες καλλιτεχνικές πρακτικές. Είναι πολύ παραστατική αλλά και πολύ ρεαλιστική η τέχνη της διαμαρτυρίας μέσω της αφίσας και της χαρακτικής. Θα μπορούσε κάποιος να πει με βεβαιότητα ότι η συμβολή της εικόνας στη συνειδητοποίηση του συνόλου είναι ίσως η μόνη που βρίσκει διέξοδο στην ελεύθερη έκφραση.

Χαρακτηριστικά έργα με μεγάλη εκφραστική δύναμη είναι μεταξύ πολλών άλλων η «Δολοφονία της ελευθερίας» του Γιάννη Γαϊτη, ο «Franco» του Botero, ο «Καταδότης» του Γιώργου Ιωάννου, ο «Θεατής θεατών» του Equipo Cronica.

Στην έκθεση, που είναι η πρώτη στο είδος της σε παγκόσμιο επίπεδο, συμμετέχουν καλλιτέχνες και από τις τρεις χώρες και θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 02/02/2025. Αν βρεθείτε στην Αθήνα συστήνεται ανεπιφύλακτα.