Παρακολούθησα κι εγώ όπως εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι την ταινία «Υπάρχω», με πρωταγωνιστή τον Χρήστο Μάστορα, σε σκηνοθεσία Γιώργου Τσεμπερόπουλου και σενάριο Κατερίνας Μπέη. Ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν και παραμένει ένας θρύλος στη λαϊκή συνείδηση των μαζών. Ένας θρύλος που συγκινεί βαθιά όλες τις παλαιότερες γενιές, αλλά ουδόλως αφήνει αδιάφορες τις νεότερες που τον γνωρίζουν τώρα με την ίδια ζέση και αγάπη, όπως οι γονείς και οι παππούδες τους. Η ταινία, οι μουσικές, τα τραγούδια και οι ερμηνείες αλλά και κάποιοι διάλογοι, με συγκίνησαν, ξύπνησαν μέσα μου μνήμες παιδικές - εφηβικές και το πέπλο της νοσταλγίας με τύλιξε με γλυκιά θαλπωρή.

Ο δικός μου Καζαντζίδης ξεκινά μέσα από τη μνήμη του πατέρα μου, που έχασε τον δικό του πατέρα σε παιδική ηλικία, έτσι το τραγούδι «Βιοπαλαιστής» είχε γι’ αυτόν ιδιαίτερη σημασία. Τον θυμάμαι να το σιγοψιθυρίζει: «Έχασα τον πατέρα μου / προτού να τον γνωρίσω / και αγωνίστηκα σκληρά / τίμια για να ζήσω». Όταν στην πορεία έχασα κι εγώ τον ίδιο σε εφηβική ηλικία, το ίδιο τραγούδι απέκτησε ακόμα μεγαλύτερο εκτόπισμα. Γενικά, ο Καζαντζίδης επένδυσε μουσικά την σταδιακή ταξική συνειδητοποίησή μου. Το συναπάντημα του Στέλιου ειδικά με το συνθέτη Θόδωρο Δερβενιώτη και τον στιχουργό Κώστα Βίρβο έδωσε έξοχα τραγούδια κοινωνικής υφής, ταξικής ευαισθησίας και εγρήγορσης. Ιδού ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής που θυμάμαι: «Δεν προφταίνω στην ζωή ούτε ν’ ανασάνω / με καημούς βραδιάζομαι με καημούς ξυπνώ / για να βγάλω το ψωμί τρέχω και δε φτάνω / και θα σβήσω όρθιος ένα πρωινό».

Αργότερα, όταν ως μαθητής δούλεψα κάποια καλοκαίρια στα «κτίσματα», ο «μάστρος» μου με Καζαντζίδη την έβγαζε πάνω στη σκαλωσιά, ενώ εγώ κουβαλούσα τούβλα και κουβάδες με πηλό. Τον θυμάμαι με το μυστρί και την «φαούτα» ανά χείρας να τραγουδά βραχνά, παράφωνα αλλά με ντέρτι, τα «Μουντζουρωμένα χέρια», τις «Φάμπρικες», «Στον Καναδά, στη Βραζιλία», «Το ψωμί της ξενιτειάς» και «Του Βελγίου τις στοές». Εκείνα τα καλοκαίρια μεγάλωσα απότομα. Όταν ύστερα σε κάποια φάση της νιότης μου θέλησα να μάθω μπουζούκι, δεινοπάθησα με τις εισαγωγές και τις απαντήσεις στο «Δυο πόρτες έχει η ζωή» και τον «Γυάλινο κόσμο».

Εκτιμώ τα ερωτικά τραγούδια του Καζαντζίδη που αποτελούν άλλωστε και τη μεγάλη πλειοψηφία των όσων τραγούδησε. Δεν συμμερίζομαι όμως τα ιδιαιτέρως σπαραξικάρδια, με τους προβλεπτούς, συμβατικούς και τετριμμένους στίχους. Τα εκτιμώ μόνο για τη φωνή του Στελάρα και τις αχανείς, τις θεόρατες δυνατότητές της. Θεωρώ πως στην ταινία του Τσεμπερόπουλου αδικήθηκε ο «έντεχνος» Καζαντζίδης, αλλά κατανοώ το γιατί. Το πορτρέτο του καλλιτέχνη έπρεπε να είναι σωρευτικά συμπυκνωμένο και όντως ήταν τέτοιο. Θα ήθελα ωστόσο το κοινό να πάρει μια μεγαλύτερη σε έκταση γεύση από τον Καζαντζίδη των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Λοΐζου, Λεοντή, Κατσαρού και Ξαρχάκου.

Από την ταινία χάρηκα ακόμη μια πτυχή της δράσης του Καζαντζίδη, ίσως τη λιγότερο φωτισμένη, αυτή του συνδικαλιστή διεκδικητή για τα πνευματικά - εργασιακά δικαιώματα των ανθρώπων του τραγουδιού, ερμηνευτών, συνθετών, στιχουργών, οργανοπαικτών. Μόνο ένας καλλιτέχνης με το ανάστημα και το ήθος του Καζαντζίδη θα μπορούσε να τα βάλει με τις πανίσχυρες τότε εταιρείες. Η σπορά του Καζαντζίδη, απ’ όσο ξέρω, βρήκε ύστερα άξιο συνεχιστή το Μανό Λοίζο.

Θέλω να πω και δυο λογία για τις ερμηνείες των βασικών συντελεστών της ταινίας «Υπάρχω». Ο Χρήστος Μάστορας ήταν συγκλονιστικός για το δέος και το σέβας με το οποίο προσέγγισε τον ρόλο του. Η δε ερμηνεία της Κλέλιας Ρένεση, ως Καίτη Γκρέυ ήταν τόσο τσαμπουκαλίδικη όσο έπρεπε και της Ασημένιας Βουλιώτη ως Μαρινέλλας τόσο ολόδροση και θελκτική όσο επίσης όφειλε. Εύγε και στους τρεις. Να πάτε να δείτε την ταινία, όσοι δεν την είδατε ακόμη.