Βρέθηκε άραγε στον προεκλογικό αγώνα και η πολιτιστική δραστηριότητα; Μερικά από τα έργα που τοποθετήθηκαν σε δημόσιους χώρους στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2017, έχουν βρεθεί την τελευταία εβδομάδα στο επίκεντρο των συζητήσεων στην Πάφο, την ώρα που ήρθε και η επίσημη εξαγγελία της υποψηφιότητας του νυν δημάρχου Πάφου, Φαίδωνα Φαίδωνα. Ωστόσο, αυτό ίσως είναι μόνο το ένα σκέλος και ενδέχεται να μην έχει και κάποια σχέση με την προεκλογική περίοδο, αφού αυτή την περίοδο παρατηρείται έντονη αντίδραση για πολλά ζητήματα του πολιτιστικού τοπίου.

Τα «αγνοούμενα» έργα και τα της Πάφου

Αρχίζουμε λοιπόν, με τα «αγνοούμενα» έργα, τα οποία από το προηγούμενο Σάββατο 6 Απριλίου 2024, δεν γνωρίζει κανείς πού πήγαν. Το μόνο που όλοι γνωρίζουν είναι πως χάθηκαν. Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα ήρθε στο φως της δημοσιότητας μετά από τη δημόσια ανάρτηση που έκαναν μέλη της πολιτιστικής κίνησης «ExArtis» μετά την ηλεκτρονική αλληλογραφία που είχαν με την Πολιτιστική Υπηρεσία του Δήμου Πάφου. Η «ExArtis» κατήγγειλε, ουσιαστικά, ότι ο δήμος έδειξε αλόγιστη συμπεριφορά και απαράδεκτη ανευθυνότητα ως προς τη διαφύλαξη των έργων, αναφέροντας πως δύο από τα έργα αγνοούνται, ενώ ακόμη ένα τοποθετήθηκε κάπου στο περιθώριο μετά την ανάπλαση αντί στη θέση που βρισκόταν.

Πρόκειται, ουσιαστικά, για το έργο «Κερί» του καταξιωμένου Γερμανού Herman Pitz και το έργο «Πριόνι» του Κύπριου εικαστικού Ρήνου Στεφανή, τα οποία δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του πρότζεκτ «Eco Art». Αυτά τα δύο έργα έχουν εξαφανιστεί μετά από μετακίνησή τους για την ανάπλαση του παραλιακού πεζοδρόμου, από το Κάστρο στον Φάρο, όπου βρίσκονταν. Ο ίδιος ο δήμαρχος μπήκε στη διαδικασία εξεύρεσης των έργων και όσον αφορά το «Πριόνι» του κ. Στεφανή, δηλώνει πως όντως μετακινήθηκε κατά τις οικοδομικές εργασίες, υπό την ευθύνη του εργολάβου και φυλάχθηκε στις αποθήκες του, με σκοπό την επανατοποθέτησή του μετά την ολοκλήρωση των εργασιών. Σε νεότερη ενημέρωση που είχαν από τον εργολάβο, το έργο δεν βρέθηκε. Παρόμοιο μονοπάτι φαίνεται πως είχε και το δεύτερο έργο του Γερμανού καλλιτέχνη, το οποίο μάλλον εξαφανίστηκε, αφού κανείς δεν ξέρει πότε και πώς μετακινήθηκε. Για αυτό, ο ίδιος, δήλωσε πως βρίσκονται στην προσπάθεια να εντοπιστεί και αναζητείται κατά πόσον ήταν εκεί μέσω φωτογραφιών που τραβήχθηκαν από drone πριν και μετά την ανάπλασή του. Σε κάθε περίπτωση, ο δήμαρχος κάλεσε τον κ. Στεφανή να γίνει ανακατασκευή του έργου, κίνηση στην οποία συμφωνεί και η «ExArtis», λέγοντας πως οφείλει να το πράξει ο δήμος εάν έχουν καταστραφεί τα έργα, καθώς δήλωσαν πως το ζήτημα είναι η διαφύλαξη και η προστασία όλων των έργων. Για τα συγκεκριμένα έργα ο δήμαρχος εξήγγειλε πως υπάρχει η διάθεση από πλευράς του Δήμου να ανακατασκευαστούν, ενώ μάλιστα το πρότεινε ήδη στον Κύπριο δημιουργό για το έργο «πριόνι». Ο τελευταίος, όμως, εκφράζει πως τον προβληματίζει η κίνηση του δημάρχου και φοβάται πως ενδεχομένως να είναι μία επικοινωνιακή φούσκα.

Για το έργο «Χορευτής» του κ. Στεφανή, το οποίο βρισκόταν στην είσοδο του πάρκου Ήβης Μαλιώτου και φυλάχθηκε στις αποθήκες του δήμου μέχρι την ολοκλήρωση του έργου, τελικά, φαίνεται πως έγινε μία πρώτη επικοινωνία με τον εικαστικό Ρήνο Στεφανή. Ωστόσο, μετά από αρκετό καιρό, που επανατοποθετήθηκε το έργο φαίνεται πως λειτούργησε ένα «σπασμένο τηλέφωνο» μεταξύ δημοτικού μηχανικού και εικαστικού για τα ακριβή σημεία που πρότεινε ο καλλιτέχνης και εν τέλει τοποθετήθηκε κοντά στις τουαλέτες του πάρκου. Ωστόσο, αυτό θα αλλάξει αφού ήταν, όπως όλα δείχνουν, μία παρεξήγηση.

Για την κληρονομιά που άφησε η «Πάφος 2017», παρενέβη και ο πρόεδρος της τότε Πολιτιστικής Πρωτεύουσας με ανάρτηση στο Facebook, όπως και η καλλιτεχνική διευθύντρια. Οι δύο τους εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για την αντιμετώπιση του έργου που άφησε τεράστια παρακαταθήκη και χάνεται σιγά-σιγά στον χρόνο.

Σημειώνεται δε, πως αγνοείται επίσης, εδώ και μήνες, το ένα από τα δύο γλυπτά του Τουρκοκύπριου εικαστικού Umit Inatci στον Μούτταλο, μέρος όπως και τα υπόλοιπα της «Πάφος 2017». Ο δήμαρχος δε επανέφερε στη μνήμη μας και το έργο «Το κορίτσι με το χούλα χουπ», το οποίο είχαν κλέψει ασυνείδητοι, το τεμάχισαν και το είχαν πουλήσει για 85 ευρώ σε επιχειρηματία ανακύκλωσης υλικών.

Σε ερώτηση για δημιουργία ενός φορέα που θα έχει την ευθύνη των δημόσιων έργων που τοποθετούνται στην πόλη, είπε, πως με τη νέα θητεία, εάν εκλεγεί, μετά από αυτό το μάθημα, ίσως είναι και μία λύση. Όσον αφορά το «Πάφος 2017» και την τότε εξαγγελία για ίδρυση οργανισμού, ο οποίος θα συνέχιζε τη δράση του, ο κ. Φαίδωνας αποδίδει την ευθύνη στην εμμονή των πολιτικών κόμματων, τα οποία απαίτησαν να έχουν διοικητικό ρόλο, όπως χαρακτηριστικά είπε, «με βάση κομματικής διανομής», ενώ είχε προβεί σε ανοιχτό κάλεσμα και είχαν επιλεχθεί 38 προσωπικότητες της πόλης, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει το εγχείρημα. Το θέμα θα το επαναφέρει τον Οκτώβρη, συνέχισε, εάν εκλεγεί, με την ελπίδα ότι το νέο διοικητικό συμβούλιο να είναι «πιο ώριμο για να αποφασίσει για τον οργανισμό, χωρίς κομματικές κατανομές και διανομές».

Ο δήμαρχος, μάλιστα, επισήμανε πως υπάρχει πρόγραμμα που τρέχει αυτή τη στιγμή για τοποθέτηση άλλων πέντε έργων στον δήμο, έναντι πληρωμής, ενώ φαίνεται, τονίζει, πως είναι μία κίνηση που υποσκάπτει την υποψηφιότητά του και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Αντιδρούν και απαιτούν οι καλλιτέχνες

Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, το θέμα για το «Πάφος 2017» δεν είναι το μόνο για το οποίο υπάρχει ανοιχτή επιστολή. Την έντονη του αντίδραση εξέφρασε και το Επιμελητήριο Καλών Τεχνών Κύπρου (Ε.ΚΑ.ΤΕ.) για την απόφαση να εξαιρεθούν οι σχολικές μονάδες από τον νόμο περί ελάχιστου υποχρεωτικού ποσοστού εμπλουτισμού των δημόσιων κτηρίων με έργα τέχνης. Ζήτημα για το οποίο συμφωνεί και ο Σύνδεσμος Εικαστικών Καλλιτεχνών και Θεωρητικών Τέχνης - Φυτώριο. Εξ ου και έχουν δημοσιεύσει επιστολή προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με τίτλο «Το υφυπουργείο δεν λειτουργεί», ζητώντας μεταξύ άλλων τη στελέχωσή του και απαντήσεις για τα διάφορα ζητήματα όπως το 1%, τη ΣΠΕΛ, επιστολές και χορηγικά προγράμματα. Όσον αφορά το τελευταίο, υπενθυμίζουμε και την πρόσφατη παρέμβαση της Ένωσης Γραφιστών και Εικονογράφων Κύπρου, η οποία απαίτησε και αυτή μία απάντηση για τις επιστολές της που αφορούσαν τον διαγωνισμό για τη δημιουργία λογοτύπου από το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού. Θέμα που προκάλεσε σημαντικές αντιδράσεις στη γραφιστική κοινότητα, εγείροντας ανησυχίες και προβληματισμούς σχετικά με τους όρους του. Για το εν λόγω θέμα, θα λέγαμε πως για να λάβουν απαντητική επιστολή έπαιξε ρόλο η δημοσιοποίηση, ενώ τα ζητήματα που τίθενται μάλλον θα λυθούν με τη θεσμοθέτηση του καθεστώτος του καλλιτέχνη για το οποίο έχουμε καλά νέα! Τίθεται σε δημόσια διαβούλευση από σήμερα, Δευτέρα!

Γενικότερα, η προεκλογική αυτή περίοδος θα μπορούσε να αποτελέσει μία καλή στιγμή για τους καλλιτέχνες να ζητήσουν και να δημοσιοποιούν τις ανάγκες τους, και που ξέρουμε ίσως και να πάρουν πράξεις, εκτός από υποσχέσεις. Όσον αφορά τη δική μας θέση, όπως γράφει το δημοσίευμα του «Παραθύρου» με τίτλο «Συγκλίνουσες απόψεις στα θέματα πολιτισμού», ημερομηνίας 12 Φεβρουάριου 2013, λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές: *Οι συντάκτες του «Παραθύρου» ψηφίζουν Τζον Λένον! [*Ενδιαφέρουσες οι απόψεις στο αναφερόμενο κείμενο που εξέφρασαν οι τότε υποψήφιοι Αναστασιάδης, Μαλάς, Λιλλήκας και Παπαδόπουλος για τον πολιτισμό].