Θεατρική διεύρυνση, ανάπτυξη κοινού και πολιτιστική διπλωματία είναι τρεις από τους άξονες που φαίνεται πως πετυχαίνει ένα «Mitsikouri», το οποίο συστήνεται για πρώτη φορά στην Κύπρο. Πρόκειται για το φεστιβάλ παραστατικών τεχνών για παιδιά και νεαρά άτομα, το οποίο θα λάβει χώρα από τις 26 Οκτωβρίου μέχρι και τις 3 Νοεμβρίου και αποτελεί το πρώτο μεγάλο βήμα του Κυπριακού Κέντρου Θέατρου για Παιδιά και Νέους - Assitej Cyprus. Εδώ και λίγο καιρό, τα μέλη του Assitej φτιάχνουν ένα πρόγραμμα, το οποίο επιδιώκει να δημιουργήσει έναν νέο θεσμό, ο οποίος θα αναδεικνύει νέες ιδέες, σύγχρονες τάσεις στις παραστατικές τέχνες για παιδιά και ταυτόχρονα, θα αναπτύσσει πολιτιστικούς δεσμούς. Τρία μέλη του Assitej και συγκεκριμένα ο πρόεδρος Σταύρος Σταύρου, ο ταμίας Βασίλης Παφίτης και το μέλος Λένα Κάσιου, μοιράζονται στο «Π» πώς ξεκίνησε η ιδέα, τους στόχους αλλά και ποια είναι η ανάγκη ή και το κέρδος ενός παιδιού να παρακολουθεί τέτοιου είδους παραστάσεις. 

Πώς ξεκίνησε η ιδέα; 

Λένα (Λ): Νομίζω ο Assitej βοήθησε να έρθουμε κοντά και να ανταλλάξουμε ιδέες. Πολλοί από εμάς, είχαμε την ανάγκη να κάνουμε και να δούμε τέτοιου είδους δράσεις, και ο Σταύρος κίνησε με κάποιο τρόπο τα νήματα, μας έσπρωξε να ενεργοποιηθούμε και να πιστέψουμε ότι είναι πιθανό να γίνει όλο αυτό στην Κύπρο. Έτσι, σιγά-σιγά, αρχίσαμε. 

Σταύρος (Σ): Ο Assitej, διεθνώς, υπάρχει από το 1965. Στην Κύπρο, ενώ έγιναν κάποιες προσπάθειες στο παρελθόν, το 2021 ιδρύθηκε με τη σημερινή του μορφή. Από την πρώτη στιγμή, ήταν ένας από τους στόχους να γίνει ένα τέτοιο φεστιβάλ. Υπάρχει, δηλαδή, μια μακροπρόθεσμη στρατηγική και το φεστιβάλ ήταν ένας από τους στόχους. Πάρα πολλά εθνικά κέντρα του Assitej, σε όλο τον κόσμο, έχουν τα δικά τους φεστιβάλ. Επιπλέον, δεν έγινε κάποιο παρόμοιο φεστιβάλ ή δεν υπάρχει κάποιος παρόμοιος θεσμός στην Κύπρο. Έτσι, με την εκλογή του νέου διοικητικού συμβουλίου, τον περασμένο Σεπτέμβρη, και με τη δυνατότητα να αιτηθούμε στο πρόγραμμα ΚΥΠΡΙΑ, αρχίσαμε να το δουλεύουμε. Και αναφέρω το πρόγραμμα ΚΥΠΡΙΑ, διότι σίγουρα χρειάζονται και έχουμε και άλλους χορηγούς, ωστόσο είναι η βάση μας και η ευκαιρία για να αποφασίσουμε ότι, μετά από τρία χρόνια που κάνουμε διάφορες δράσεις, ήρθε η ώρα ο Assitej να κάνει και το δικό του φεστιβάλ. 

Τι θεωρείτε ότι μπορεί να πετύχει ένα φεστιβάλ;

Σ: Πρώτον, μας ενδιαφέρει να έρθει το κοινό της Κύπρου σε επαφή με όλα τα είδη παραστατικών τεχνών για παιδιά. Να συστήσουμε, ουσιαστικά, πράγματα που δεν είδε και δεν παρουσιάζονται συχνά στην Κύπρο, και αυτό δεν αφορά μόνο το κοινό αλλά και το καλλιτεχνικό δυναμικό της χώρας. Διότι θεωρούμε πολύ σημαντικό, οι Κύπριοι καλλιτέχνες να έρχονται σε επαφή με ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό, ειδικά στις παραστατικές τέχνες για παιδιά. Κι λέμε, ειδικότερα σε αυτό το πεδίο, επειδή, ίσως, στην Κύπρο, έχουμε κάτι πολύ συγκεκριμένο στο μυαλό μας όταν αναφερόμαστε σε παραστατικές τέχνες για παιδιά. Ταυτόχρονα, θέλαμε να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα το οποίο θα έχει παράλληλες δράσεις, συνεργασίες, να φέρει πρότζεκτ και να υπάρχει αυτή η διασύνδεση. 

Βασίλης (Β): Να γνωρίσουμε κόσμο και να γνωρίσουν. Να αποκτήσουμε, ως Κύπρος, μια εξωστρέφεια. Με την παρουσία μιας παράστασης από το εξωτερικό στην Κύπρο ανοίγουν, κι εμάς, οι ορίζοντές μας, θα δούμε καινούργια πράγματα και ελπίζουμε να γεννηθούν νέες πρωτοβουλίες και πρότζεκτ στο κυπριακό πεδίο, και να μην φοβόμαστε να δοκιμάσουμε.

Λ: Στόχος του φεστιβάλ είναι να δώσουμε τροφή για σκέψη και να μυήσουμε τους μικρούς θεατές στο θέατρο. Να αναπτυχθεί το συγκεκριμένο είδος και να τους δώσουμε την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τις αισθήσεις τους από πολύ νωρίς. 

Β: Στόχος ήταν και το «non verbal», δηλαδή οι παραστάσεις χωρίς λόγια. Ένα είδος, πιο συμπεριληπτικό, που αν και έγιναν κάποιες προσπάθειες στην Κύπρο, δεν το βλέπουμε και πολύ. Εμμένουμε, ακόμη, στον λόγο, ενώ είμαστε μια χώρα που φιλοξενεί ανθρώπους από διάφορες χώρες που δεν μιλούν ελληνικά. Έτσι, δίνουμε μία ευκαιρία να το παρακολουθήσει περισσότερο κοινό, χωρίς να ξεχωρίζει κάποιος. 

Σ: Πολλές από τις παραστάσεις που έχουμε στο πρόγραμμα, μπορεί να τις παρακολουθήσει το κάθε παιδί. 

Λ: Δεν έχουν απαιτήσεις. Π.χ. ως προς την κατανόηση της ιστορίας. Ο καθένας έχει να κερδίσει κάτι, διότι είναι οπτικά, σωματικά ή επικοινωνιακά διαφορετικός ο τρόπος που θα το αντιληφθεί. Επίσης, χωρίς να το έχουμε βάλει στόχο, μέσα από το φεστιβάλ, θα μπορούσε η Κύπρος να γίνει μία τοποθεσία-ορόσημο που θα έρχονται οι γονείς με τα παιδιά τους για να παρακολουθήσουν παραστάσεις και να ζήσουν μια νέα εμπειρία. 

«Mitsikouri». Πώς προέκυψε ο τίτλος;

Λ: Η «νονά» είναι η Ελένη Αναστασίου, η αντιπρόεδρός μας. Το «έριξε», αυθόρμητα, και ψηφίστηκε ομόφωνα, αν και υπήρχαν κι άλλες εισηγήσεις. 

Πώς έγινε η διαλογή των παραστάσεων; Τι ακριβώς ψάχνατε για τη διαμόρφωση του προγράμματος;

Λ: Πρώτα από όλα, να μας αρέσουν εμάς. 

Β: Να μπορούμε οικονομικά να τις παρέχουμε στο κοινό.

Λ: Να μπορούν να ενεργοποιήσουν τις αισθήσεις, να έχουν κάτι να προτείνουν, να ανοίξουν τους ορίζοντες και τις προοπτικές μας. 

Σ: Να είναι σύγχρονες, αισθητικά υψηλού επιπέδου και να είναι παραγωγές που να «μιλάνε» διαφορετικά μέσα από τη συμπεριληπτικότητα - που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο προτείνουν. 

Λ: Να υπάρχει ποικιλία, όσον αφορά τις τεχνικές, τις μεθόδους, το υλικό ή ακόμη και τη θεματική. Διότι λέμε πως είναι όλες «non verbal», όμως δεν προτείνουν και παρουσιάζουν το ίδιο πράγμα.

Σ: Επίσης, στη διαδρομή, επιλέξαμε παραστάσεις με θέατρο, χορό, αλλά και μουσική. Μέσα από το πρόγραμμα, βλέπουμε πως αυτά τα είδη μπλέκονται, πλέον, μεταξύ τους και συνυπάρχουν στις παραστάσεις. Το πρόγραμμα του φεστιβάλ, επίσης, δίνει την ευκαιρία στο κοινό να ανακαλύψει αυτό που λέμε «παραστατικές τέχνες» και τι θεωρείται ότι εμπίπτει σε αυτό το πλαίσιο, τον τελευταίο καιρό, και πόσο λεπτές είναι οι διαχωριστικές γραμμές που υπάρχουν πλέον στις παραστατικές τέχνες.

Λ: Για παράδειγμα το «CIUDADES II», μία παράσταση από την Ισπανία, παρουσιάζει έναν μουσικό, μία χορεύτρια, κίνηση, ιστορία κι όλα τα συστατικά του θεάτρου, που μεταφέρει με τον δικό της τρόπο την ιστορία - συνδυάζοντας τις τέχνες, αυτό που λέμε «multidisciplinary» (διεπιστημονικό).

Σ: Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι ότι επιλέξαμε παραστάσεις στις οποίες η θεατρική εμπειρία δεν αρχίζει και τελειώνει στην παράσταση. Θέλαμε να υπάρχει κάτι που να προηγείται της παράστασης και κάτι που θα ακολουθεί αυτής. Γι' αυτόν τον λόγο, θα υπάρχουν installations (εγκαταστάσεις) έξω από τους χώρους, τις οποίες επιμελήθηκε η Λένα. Ακόμη, έχουμε συνεργαστεί με Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, ώστε να δημιουργηθούν δράσεις στις οποίες θα μπορούν τα παιδιά να συμμετέχουν πριν και μετά τις παραστάσεις. 

Λ: Πρόκειται, ουσιαστικά, για live installations που θα έχουν κάποια σχέση με την παράσταση την οποία θα δουν τα παιδιά. 

Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει ένας σκελετός, ο οποίος δεν αφορά μόνο τις παραστάσεις αλλά όλη τη θεατρική και βιωματική εμπειρία. Πώς προέκυψαν οι ιδέες; 

Λ: Έχω παιδιά και έτσι επιδιώκω να βρω τι χρειάζονται για να έχουν την καλύτερη εμπειρία. Είναι η ανάγκη που νιώθεις ως γονιός αλλά και ως μέλος αυτής της διαδικασίας που σε παρακινεί να δημιουργήσεις την καλύτερη εμπειρία. Ένα φεστιβάλ, σίγουρα σου προσφέρει μια εμπειρία και σου δημιουργεί κάποια αίσθηση. Ωστόσο, νομίζω, αυτή η εμπειρία ενισχύεται όταν γίνεσαι μέρος της παράστασης, ή ακόμα και μέσα από κάποια δράση πριν ή μετά την παράσταση. Μένει στη μνήμη και δημιουργεί ένα νέο βίωμα. Ευρύτερα, όμως, ένα φεστιβάλ θεωρώ ότι πρέπει να είναι μια γιορτή των τεχνών, στην προκειμένη: μια γιορτή της ψυχής των παιδιών.

Σ: Σίγουρα έμπνευσή μας ήταν μερικές ιδέες που είδαμε σε άλλα διεθνή φεστιβάλ παραστατικών τεχνών για παιδιά. Ένας λόγος, κιόλας, που αναδεικνύει γιατί χρειάζεται να υπάρχει ο Assitej και γιατί είναι σημαντική η διεθνής δικτύωση, οι ανταλλαγές και γενικότερα η πολιτιστική διπλωματία. Βλέπεις τις αντιδράσεις των παιδιών και το πώς μια παράσταση επηρεάζει την όλη εμπειρία τους. Μάλιστα, αποφασίσαμε η σύνθεση του προγράμματος να μην δημιουργηθεί μέσα από τη διαδικασία του ανοιχτού καλέσματος, επειδή, ακριβώς, θεωρήσαμε ότι θα ήταν καλύτερο, στην πρώτη του έκδοση, να δοθεί ευκαιρία στο κυπριακό κοινό να δει τι παίζει, τα τελευταία χρόνια, σε όλα αυτά τα διεθνή φεστιβάλ. 

Ως δημιουργοί που έχετε επαφή με παιδιά, πού βρισκόμαστε σε ανάπτυξη κοινού και θεάτρου για παιδιά; 

Σ: Έγιναν αρκετά βήματα τα τελευταία χρόνια και πάρα πολλοί τόλμησαν να κάνουν παραστάσεις για παιδιά, οι οποίες πήγαν αρκετά καλά - κάτι που ίσως βοήθησε για να ακολούθησαν κι άλλοι. Ακόμη, νομίζω ότι άρχισαν οι γονείς να αγκαλιάζουν το θέατρο και να το αναζητούν, ακόμη και νέα είδη που δεν ήταν τόσο γνωστά - όπως το βρεφικό. Ένας είδος, το οποίο νομίζω ότι η Λένα το ξεκίνησε στην Κύπρο. Επίσης, υπάρχει χρηματοδότηση, πλέον, για θέατρο για παιδιά με παρόμοιο τρόπο που συμβαίνει για το θέατρο ενηλίκων. Βέβαια, ο δρόμος είναι μακρύς...

Τι θεωρείτε ότι κερδίζει ένα παιδί από το θέατρο;

 Πάρα πολλά πράγματα. Ένα παιδί μπορεί να μάθει, να βρει έμπνευση, να ταυτιστεί, να νιώσει άνετα για κάτι που βιώνει, να προβληματιστεί, να πάρει θέση, να καταλάβει τον κόσμο, να βρει λύσεις όπως και άλλα πολλά... Να αντιληφθεί ότι δεν χρειάζεται να γίνει ηθοποιός για να συμμετάσχει, επειδή, για παράδειγμα, μπορεί να είναι ο μουσικός της παράστασης - γιατί οι καλλιτέχνες μπορούν να συνυπάρξουν και να φτιάξουν μαζί μια περφόρμανς. Από πλευράς έκφρασης, κερδίζει ακόμη περισσότερα. Μαθαίνει να εισπράττει, να σέβεται, να εκτιμά τη δουλειά ενός άλλου ανθρώπου. Γενικότερα, αρχίζει να καλλιεργεί όλα αυτά τα εργαλεία και τις ικανότητες που μπορούν να το βοηθήσουν, όποια διαδρομή ακολουθήσει.