Βρεθήκαμε με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Διομήδη Κουφτερό στον πρώτο όροφο της ΣΠΕΛ όπου θα ανέβει η αβάν πρεμιέρ της δεύτερης εκδοχής του έργου «Λούλλες» που είδαμε τον περασμένο Μάρτιο. Ο Νεκτάριος Θεοδώρου σε συνεργασία με τον Διομήδη Κουφτερό, την Ελένη Ιωάννου και την ομάδα τους ζωντάνεψαν στη σκηνή, σε μορφή θεατρικού αναλογίου, στιγμιότυπα από την γκέι κοινότητα στην Κύπρο των δεκαετιών του '80 και '90. Μέσα από προσωπικές μαρτυρίες, παιχνίδια της μνήμης, απολαυστικές αναπαραστάσεις, καυστικούς μονόλογους με ευάλωτες προσωπικές στιγμές, και πειραματική σεναριογράφηση σκηνών και εικόνων.

Η παράσταση βασίστηκε σε αρχειακό υλικό από τα ΜΜΕ των δεκαετιών 1980 και 1990 σε σχέση με τη δημόσια συζήτηση της εποχής για την ομοφυλοφιλία, καθώς και σε μαρτυρίες γκέι αντρών για την προσωπική τους ζωή στη Λευκωσία και στη Λεμεσό κατά την ίδια περίοδο.

«Ήθελα να δημιουργήσω ένα έργο σε σχέση με το πώς μεγάλωσα στη Λευκωσία, την κοινότητα που υπήρχε τότε. Τι ψάχνουμε ως άνθρωποι; Την ελευθερία. Πώς επηρεάζει αυτήν ο τόπος που μεγάλωσες και ζεις; Αρχικά σκεφτόμουν να στηριχτώ πάνω σε μαρτυρίες ατόμων που έχασαν δικούς τους από HIV/AIDS» αναφέρει ο σκηνοθέτης της παράστασης Διομήδης Κουφτερός.

«Είχα υπόψη μου κάποιες συνεντεύξεις που είχαν δώσει τότε. Για κάποιο λόγο ήμουν σίγουρος ότι είχαν μιλήσει και στον δημοσιογράφο Τάκη Χατζηγεωργίου στην εκπομπή «Χωρίς πλαίσια». Τελικά, όμως δεν τους είχε φιλοξενήσει στην εκπομπή του, αλλά για κάποιο λόγο ο νους μου τους έβαλε στο στούντιο του «Χωρίς πλαίσια». Αυτό από μόνο του με έκανε να αναλογιστώ το πώς λειτουργεί η μνήμη. Το πώς οι αναμνήσεις επικαλύπτονται, η μια πάνω στην άλλη και δημιουργώντας μια άλλη ερμηνεία της πραγματικότητας. Κάπως έτσι κυλά η αφήγηση σε αυτή την παράσταση, με θραύσματα από μνήμες ανθρώπων, προσωπικά αρχεία και τεκμήρια.

Για παράδειγμα, ψάξαμε τι νούμερα έκαναν στα stand up σόου κωμωδίας στη Λευκωσία. Ανακαλύψαμε κείμενα που είτε έγραψαν οι ίδιοι ή με βάση ένα τραγούδι, για παράδειγμα της Ίμα Σούμακ ή ένα κομμάτι από μια επιθεώρηση στην Ελλάδα και έπειτα βρήκαμε την επιθεώρηση. Ο σημερινός ηθοποιός που υποδύεται έναν ηθοποιό του '93, που υποδύεται μια άλλη ηθοποιό που είδε στην επιθεώρηση που υποδύεται έναν χαρακτήρα και στο ενάμισι λεπτό που διαρκεί το νούμερο προσφέρεις μια καρτ ποστάλ από το παρελθόν» εξηγεί.

Συγκλονιστικά αρχεία από πάρτι που γίνονταν το '93, το '94 ήταν μέρος αυτής της έρευνας. Πάρτι που μερικά από αυτά γίνονταν προς όφελος της Κίνησης Συμπαράστασης για το AIDS/HIV σε χώρους όπως το Εναλλάξ, στο Φλάτρο κ.λπ. Προσωπικά αρχεία που ουσιαστικά είναι μνήμες ανθρώπων που πολλοί από αυτούς έχασαν τη ζωή τους από την ασθένεια. Μιλήσαμε με ομοφυλόφιλους άνδρες άνω των 60 χρονών, ένα δημογραφικό αρκετά ξεχασμένο γενικότερα.

«Μιλούσαν για δικούς τους ανθρώπους που έχασαν την ίδια στιγμή που τους έβλεπες στις φωτογραφίες στην ακμή τους, με ενέργεια, ντυμένοι σε ντραγκ να χορεύουν. Κάτι που παρατήρησα είναι ότι όλη αυτή η απώλεια και ο φόβος του HIV είχε παράλληλα αυτή την τρέλα, το πάρτι. Ότι, ξέρεις; Θα παρτάρουμε γιατί επιβιώσαμε ή για να ζήσουμε θα παρτάρουμε, που είναι φοβερό. Γενικότερα ήταν μια κοινότητα που έβρισκε τρόπο να δημιουργεί ασφαλείς χώρους για να μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα» τονίζει ο Διομήδης.

Το αρχείο

«H εξερεύνηση του αρχείου εγείρει ερωτήματα από μόνη της. Όσον αφορά τα προσωπικά αρχεία είναι ενδιαφέρον ο τρόπος που ο ιδιοκτήτης το παρουσιάζει και τι επιλέγει να μοιραστεί. Προκύπτουν επίσης ηθικά ερωτήματα, όπως, πώς χρησιμοποιεί ο καθένας το δικό του προσωπικό αρχείο; Τι γίνεται με αυτό όταν ο ιδιοκτήτης αποβιώσει; Πώς αναφέρεσαι σε κάποιον που δεν είναι πια εν ζωή, όταν τον βλέπεις στο αρχείο κάποιου άλλου; Μπορείς να τον ονομάσεις και να μιλήσεις για τη σεξουαλικότητά του; Τότε ήταν «out»; Αν δεν ήταν «out» ήταν λόγω διστακτικότητας ή θέμα αυτοπροσδιορισμού; Μήπως δεν αυτοπροσδιόριζε τον εαυτό του ως γκέι άνδρα; Στις δεκαετίες του '80 και '90 ο κόσμος που ήταν «out» ήταν μετρημένος. Προσωπικότητες όπως ο Αλέκος Μοδινός, ο Ανδρέας Κάραγιαν, ο Σταύρος Μαραγκός αλλά και άλλοι που πήγαιναν στις συναντήσεις του ΑΚΟΚ, έστησαν τον οργανισμό αλλά δεν έβγαιναν μπροστά, δεν ήταν σε θέση να το κάνουν. Παράλληλα όμως συζούσαν με τους συντρόφους τους, ήταν ανοιχτά γκέι στην καθημερινότητά τους».

Η περιρρέουσα

«Με ενδιαφέρει αυτό το φίλτρο που ονομάζεται ΜΜΕ. Μιλούμε για αντικειμενική ενημέρωση αλλά εν τέλει όλοι έρχονται με τη δική τους προκατάληψη. Μόνο μελετώντας εφημερίδες της εποχής καταλαβαίνεις την τάση της δημόσιας γνώμης τότε. Σε αυτή τη δεύτερη εκδοχή του έργου ήθελα να δείξω τι γινόταν γύρω από όλο αυτό. Την ίδια ώρα που ο κόσμος ζούσε τις ζωές του όπως τις περιέγραψαν στις συνεντεύξεις, τι συνέβαινε στην κοινωνία έξω; Ποια ήταν η αντιμετώπιση; Αυτό προσπαθώ να το επικοινωνήσω μέσα από την ποπ κουλτούρα της εποχής, με έμπνευση τραγούδια και τις τηλεοπτικές εκπομπές του τότε. Μπορεί να μας γοητεύσει ένα τραγούδι ή ένα κλείσιμο του ματιού της τηλεπαρουσιάστριας και να δημιουργήσουμε μια σκηνή μέσα από αυτό» εξηγεί δείχνοντάς μου ένα απόσπασμα από ένα ρεπορτάζ του ΡΙΚ από το 1995 όπου ο δημοσιογράφος ρωτά περαστικούς στην πλατεία Ελευθερίας τη γνώμη τους για την αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας στην Κύπρο.

«Επίσης αυτό ήταν 15 χρόνια μετά την εισβολή, ακόμα ένας παράγοντας που ίσως επηρέασε. Ένας πόλεμος, ο εθνικισμός, ο μιλιταρισμός, κάπως προσθέτει ένα χρέος στον κάθε πολίτη. Ότι πρέπει να συμπεριφέρεσαι με συγκεκριμένο τρόπο, γιατί είμαστε υπό πίεση και κατοχή, έτσι η συνταγή του πώς ζει ο καθένας τη ζωή του γίνεται ακόμα πιο περιορισμένη, δεν του αφήνεται πολύ περιθώριο προσωπικής έκφρασης» προσθέτει.

Αυτή η εκδοχή βασίζεται περισσότερο στο θέατρο επινόησης. Η πρώτη παράσταση που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «The Yard Residency» του Κέντρου Παραστατικών Τεχνών ΜΙΤΟΣ στη Λεμεσό έδωσε μια δομή και ένα μεγάλο μέρος του πώς διαμορφώθηκε η δεύτερη εκδοχή του έργου. Στήθηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει περιθώριο συνέχειας. Σε αυτή την παράσταση, υπάρχουν περισσότερες εμβόλιμες σκηνές και γενικότερα βγαίνει πιο ξεκάθαρα όλη αυτή η ιδέα της κοινότητας και η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων.

Μεταφερόμαστε στον δεύτερο όροφο της ΣΠΕΛ όπου θα πραγματοποιηθεί η αβάν πρεμιέρ στις 23 Σεπτεμβρίου στο πλαίσιο των Sessions. Μια σειρά διασταυρούμενων και ρευστών queer χάπενινγκ που περιλαμβάνει θεατρικές παραστάσεις, έργα περφόρμανς και χορού, συζητήσεις, εργαστήρια, εικαστικές παρεμβάσεις, ζωντανή μουσική, ποίηση, πάρτι και προβολές ταινιών. Η ομάδα των Sessions δουλεύει πάνω στη διαμόρφωση του χώρου σε ένα αυτοσχέδιο θέατρο με τα καθίσματα να θυμίζουν εγκατάσταση από συλλογή με δέρματα σε σκηνή ταινίας τρόμου, σύμφωνα με τον Διομήδη. Ο εικαστικός Πέτρος Κουρτελλάρης προετοιμάζει την περφόρμανς που θα δώσει το ίδιο βράδυ μαζί με τον Δημήτρη Χειμώνα έναν εκ των εμπνευστών των Sessions. «Μερικές φορές αντιμετωπίζουμε αυτή τη δράση σαν το πιο φρέσκο πράγμα που συμβαίνει αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν ισχύει. Παρόμοιες δράσεις υπήρχαν σε όλες τις γενιές. Είμαστε και εμείς μια συνέχεια μιας παράδοσης ανθρώπων που διεκδικούν πράγματα απλώς το 2023. Και είμαστε τυχεροί γιατί έχουμε τη δύναμη της ορατότητας περισσότερες πλατφόρμες επικοινωνίας» αναφέρει ο Δημήτρης.

INFO

* «ΛΟΥΛΛΕΣ 2». Συντελεστές: Ιδέα - Σκηνοθεσία: Διομήδης Κουφτερός. Σκηνογραφία: Ελένη Ιωάννου. Επί σκηνής: Νεκτάριος Θεοδώρου. Προβολές: Χαράλαμπος Βαρέλιας. Παραγωγή: Campos Culture and Arts. Χορηγός: Υφυπουργείο Πολιτισμού. Στηρίζουν: Αρχείο του ΡΙΚ, Accept ΛΟΑΤΙ Κύπρου, Κέντρο Παραστατικών Τεχνών ΜΙΤΟΣ, Sessions. Παραστάσεις: Λευκωσία στις 23 Σεπτ. Sessions x SPEL και 27-29 Σεπτ. και 4-6 Οκτ. Στο Wherehaus 612. Λεμεσός, 14-16 Νοε. στο Παλιό Ξυδάδικο. Όλες οι παραστάσεις ξεκινούν στις 20:30. Κρατήσεις απαραίτητες στο 96529346 (ώρες γραφείου ή SMS).