Το stand-up comedy είναι τίτσιρη τέχνη

ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥ Δημοσιεύθηκε 25.9.2023

Γιώργος Κυριάκου, Φωτ.: Jo Kritiotis

Τα διακριτά όρια της κωμωδίας και οι κουτσόφτεροι στο μυαλό του Γιώργου Κυριάκου

Δεν είναι ο «γέλα παλιάτσο». Δεν είναι ο αστείος της παρέας. Συζητά πολύ πιο σοβαρά στα ερωτήματα και δεν παίρνει… στ’ αστεία τη δουλειά του. Κι όμως, ο Γιώργος Κυριάκου είναι τόσο αστείος που κατάφερε να γίνει καλλιτεχνικός διευθυντής του πρώτου «Στάνταρ Κκόμετυ Festival» . Δεν απαντά στο δίλημμα ηθοποιός ή stand-up comedian και δεν θυμάται πώς γεννήθηκε η ιδέα για το φεστιβάλ που ολοκληρώθηκε την Κυριακή (24/09), ωστόσο μοιράζεται με το «Παράθυρο» τις σκέψεις του για την κωμωδία στην Κύπρο.

Πώς ξεκινά η ιδέα να γίνει ένα φεστιβάλ;

Δεν θυμάμαι. Νομίζω υπήρχε πάντα στον εγκέφαλό μου, γιατί θυμάμαι να το συζητάμε και με άλλους κωμικούς πως θέλουμε να κάνουμε ένα φεστιβάλ, να μαζέψουμε τον κόσμο. Νομίζω πως αξιοποίησα όσο μπορούσα τις δικές μου γνωριμίες, λόγω του θεάτρου, είχα το καλλιτεχνικό στάτους να μπορέσω να πω την ιδέα και να μην με βλέπουν ως εξωγήινο και θεωρώ πως αυτό έγινε: Λόγω της δικής μου καλλιτεχνικής πορείας πείστηκαν κάποιοι ότι θα μπορούσε να γίνει το φεστιβάλ, ενώ τους πείσαμε πως θα έρθει το κοινό του κάθε κωμικού, άρα δεν ξεκινούσαμε από το μηδέν.

Γι' αυτό το κοινό διοργανώνεται το φεστιβάλ; Το κοινό σας; Δεν ήταν στόχος να έρθει, να γνωρίσει κι άλλος κόσμος αυτήν τη μορφή τέχνης;

Θέλαμε να ανταποδώσουμε στο κοινό τη στήριξή του. Μας ακολουθεί στα καταγώγια και τους μικρούς χώρους, άρα τώρα μπορεί να έρθει στο Ριάλτο για να μας δει. Είναι σαν ένα «we took care of you» του κοινού και του λέμε «έλα να μας δει με άλλο στάτους, να ακούσεις μουσική, να μας δεις διαφορετικά, να μας δεις όλους σε ένα τριήμερο φεστιβάλ». Και ναι, την επομένη να επιστρέψουμε ξανά στα καταγώγια, στους μικρούς χώρους που μας ξέρει κάποιος και μας βλέπει. Οι άλλοι που θα έρθουν είναι αυτοί που ονομάζω… κουτσόφτεροι. Κι αυτό γιατί δεν περιμένεις από κάποιον που θα δει τυχαία πως υπάρχει ένα φεστιβάλ, θα το ακούσει ως ενδιαφέρουσα ιδέα, θα έρθει. Αν καταφέρουμε και κερδίσουμε περισσότερο κοινό που δεν είδε κυπριακό stand-up comedy, ναι θα είναι κέρδος. Γι’ αυτό στοχεύουμε αρχικά στη δική μας κοινότητα, σε αυτούς που ξέρουμε και μας ξέρουν και μας ακολουθούν.

Θεωρούσα πως θα ήταν πιο σωστό αν στοχεύατε στους… κουτσόφτερους;

Μα ναι, μπορεί να τους ονόμασα, αστειευόμενος, κουτσόφτερους, αλλά κάναμε μεγάλη προσπάθεια προώθησης με τις μυγοσκοτώστρες που κυκλοφορήσαμε, στα social media κ.λπ. για να μάθει και άλλος κόσμος για το φεστιβάλ. Θα ήταν αυτονόητο να πούμε πως ένας κωμικός θα ήθελε να διευρύνει το κοινό του, άλλωστε γι' αυτό είχαμε πάει και στον Φέγγαρο για να μας γνωρίσει κι άλλος κόσμος, ένα άλλο κοινό.

Διευρύνοντας το κοινό δεν θα φύγετε και από τα χαρακώματα;

Όχι φυσικά. Δεν σταματάς ποτέ τα χαρακώματα και αυτό θα το ακούσεις να το λένε όλοι οι κωμικοί. Κάθε φορά που θες να βγάλεις ένα νέο υλικό, προφανώς θα το δοκιμάσεις πρώτα στα χαρακώματα. Σε αυτό το κοινό που είναι εκεί μαζί σου και ξέρει πως θα ακούσει και κάτι διαφορετικό, ένα bit που θέλει δουλειά για να γίνει αστείο. Εκεί θα δοκιμάσεις το υλικό. Προσωπικά, δεν θέλω να σταματήσω ποτέ να παίζω σε τέτοιους χώρους. Εκεί νιώθεις ότι είσαι με το κοινό, το οποίο είναι η παρέα σου, πως είναι αυτοί που σε ξέρουν και τους ξέρεις. Αλλά, θες μια φορά τον χρόνο να… πάρεις τον αέρα πως είσαι σε μεγαλύτερο χώρο, περισσότερο κοινό.

Άρα στο φεστιβάλ θα τεστάρεις τις… κωμικές σου αντοχές και με άλλο κοινό, πιο mainstream;

Σαφέστατα, και είναι μεγαλύτερο το άγχος για αυτό το κοινό που δεν σε ξέρει, που δεν σε έχει δει. Σου δημιουργούνται και διάφορα ερωτήματα, αν διάφορα bits που ξέρεις πως είναι για «καμένους», μπορούν να λειτουργήσουν σε διαφορετικό κοινό ή αν πρέπει καλλιτεχνικά να ακολουθήσεις αυτό που ξέρεις ή αυτό που θέλει το κοινό. Όλα αυτά είναι οι προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στο μεγαλύτερο κοινό και δη στο φεστιβάλ.

Έχει αντιληφθεί το κοινό τι είναι το stand-up comedy και τι κάνετε;

Στο σύνολό του όχι, άλλωστε γι’ αυτό γίνεται αυτή η προσπάθεια με το φεστιβάλ. Αλλά είμαστε σε καλό δρόμο. Φυσικά, υπάρχει κοινό που δεν έχει αντιληφθεί πως το stand-up comedy οφείλει να είναι αυτό που ονομάζουμε επιθετική κωμωδία. Υπάρχει κοινό που μας λέει πως προσβλήθηκε, αλλά ταυτόχρονα γέλασε με ένα αστείο και εγώ ήμουν έτοιμος να του απαντήσω: «Thank you ρε πελλέ, ευχαριστώ, κάτι έκανα σωστά με αυτή την τέχνη». Ή σου λένε πως πρέπει να προσέξεις κάποια bits, αφού με αυτά γέλασε. Ε… όχι, ευχαριστώ!

Πώς αντιμετωπίζουν τους κωμικούς; Είσαι ο «γέλα παλιάτσο»;

Ναι, φυσικά. Υπάρχει κοινό που δεν έχει αντιληφθεί πως στο stand-up comedy υπάρχει μια καλή προεργασία για τα αστεία που θα πεις. Και σε αντιμετωπίζουν ως τον κωμικό της παρέας, θεωρώντας πως πρέπει να πεις σίγουρα κάτι για να γελάσει το κοινό εκτός παράστασης. Φυσικά οι χειρότεροί μου είναι αυτοί που θα μου πουν πως δεν είμαι αστείος για να… γελάσω και μετά σου λέει «αστειεύκω σε ρε». Σε ποιο σημείο είναι αστείο; Όταν πας σε εστιατόριο, λες στον σεφ πως είναι χάλια τα φαγητά για να δεις την αντίδρασή του;

Άρα δεν είναι διακριτά στα μάτια του κοινού τα όρια μεταξύ κωμωδίας, σάτιρας και stand-up comedy;

Μην ξεχνάς το βαριετέ. Που βαριέται ο κόσμος να μάθει τι είναι. Υπάρχει κοινό που έχει εκπαιδευτεί, ωστόσο υπάρχει κοινό που δεν μπορεί να αντιληφθεί πού σταματούν τα όρια και πώς δημιουργείς μια συνθήκη, θεωρώντας πως όλο αυτό που γίνεται στη σκηνή είναι αυθόρμητο από την αρχή μέχρι το τέλος.

Με δύο λέξεις, τι είναι το stand-up comedy;

Οι παπίρες. 22. Set και punchline. Αυτό είναι το stand-up. Σου δημιουργώ μια εικόνα και ταυτόχρονα έρχομαι να το συμπληρώσω με κάτι άσχετο, αλλά αστείο. Αυτή είναι η ουσία. Δημιουργώ μια εικόνα στην αρχή, την κτίζω αυτή την εικόνα και μετά σου έχω ένα αστείο. Αυτή είναι η δομή βασικά αυτής της κωμωδίας. Οι άλλες μορφές κωμωδίας δεν έχουν αυτή τη μαθηματική προσέγγιση. Και, φυσικά, λείπει ο τέταρτος τοίχος, η νοητή επιφάνεια, η οποία οριοθετεί τη θεατρική ή κινηματογραφική δράση σε σχέση με τον θεατή. Στο stand-up είσαι γυμνός, είναι κυπριακά η τίτσιρη τέχνη. Δεν έχεις ούτε καν ενδυματολόγο, δεν κρύβεσαι πίσω από έναν ρόλο, είσαι εσύ και το κοινό στη σκηνή. Αλλά ταυτόχρονα, και ο θεατής είναι γυμνός απέναντι στον κωμικό. Βλέποντας έναν κωμικό να είναι τόσο εκτεθειμένος στη σκηνή, τότε ταυτόχρονα είναι άλλη η διάδραση. Και δεν είναι εύκολο να βλέπεις έναν αυθεντικό άνθρωπο απέναντί σου. Πρέπει και το κοινό να αντέχει αυτήν την ταυτόχρονη έκθεση που υπάρχει στο stand-up, η οποία ενδεχομένως να περάσει και στο κοινό, αφού μπορεί ο κωμικός να του απευθύνει τον λόγο.

Ποιο είναι το κοινό που παρακολουθεί αυτού του είδους την κωμωδία στην Κύπρο;

Το κοινό που δεν έχουμε και μου προκαλεί μεγάλη εντύπωση και ταυτόχρονα μεγάλη απογοήτευση είναι οι φοιτητές. Ενώ σε όλες τις χώρες του κόσμου βλέπεις τον φοιτητόκοσμο να τρέχει να δει παραστάσεις και κωμικούς, στην Κύπρο δεν είναι καν στο κάδρο τους και το κοινό μας είναι οι 25-55.

Για ποιο λόγο δεν έχετε τους φοιτητές;

Ίσως επειδή δεν άλλαξαν ποτέ… παραστάσεις. Και όχι, δεν εννοώ τις δικές μας. Δεν άλλαξε η νοοτροπία τους, η στάση τους απέναντι στα πράγματα. Έφυγαν από το λύκειο, μπήκαν πανεπιστήμιο και είναι ακόμη στο δωμάτιο που κοιμούνταν όταν ήταν παιδιά. Ίσως να μην είναι και έτοιμοι να δουν stand-up comedy, γιατί θα ακούσεις ένα bit που ο νεαρός να μην το έχει ακόμη μέσα του, να μην του λέει κάτι, να μην έχει ασχοληθεί καν. Υποθέτω πως είναι ένα κοινό που δεν έχει δει άλλες κοινωνικές παραστάσεις στη ζωή του, γι’ αυτό και δεν το επιλέγει ως έξοδό του.

Πώς συστήνεσαι στο κοινό; Ηθοποιός ή stand-up comedian;

Ηθοποιός, stand-up comedian. Αν δεν ήμουν ηθοποιός δεν θα μπορούσα να κάνω stand-up comedy. Ούτε θα είχα αυτήν τη σχέση με το κοινό, ούτε θα ήμουν καλλιτεχνικός διευθυντής και παραγωγός στο φεστιβάλ. Αν είχα λεφτά, μπορεί και να σταματούσα την υποκριτική για να αφιερωθώ στο stand-up και να δω μέχρι πού μπορώ να φτάσω ή και να δοκιμάσω, αν θες τα όριά μου.

Δεν είναι περίεργο ένας άνθρωπος που κατάφερε να γίνει παραγωγός και καλλιτεχνικός διευθυντής να λέει πως δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να κάνει κάτι άλλο;

Εντάξει, δεν ξέρω αν απάντησα την ερώτηση αυθόρμητα, αλλά δεν νομίζω ότι θέλω να μπω σε αυτό το δίλημμα. Αυτόνομα δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος κωμικός που κάνει παραστάσεις. Και γιατί να το κάνει; Αν μπορώ να είμαι σε μια παράσταση, να έχω ένα show π.χ. στην τηλεόραση ή ένα podcast, γιατί δεν μπορώ ταυτόχρονα να είμαι και κωμικός. Νομίζω δεν είμαστε στην εποχή που κάνουμε ένα πράγμα μόνο και έτσι θέλω να συνεχίσω.