Εβδομάδα συναντήσεων και εποικοδομητικού διαλόγου ήταν η περασμένη, αφού το Υφυπουργείο Πολιτισμού άρχισε έναν νέο κύκλο συζητήσεων με τη θεατρική κοινότητα της Κύπρου, την οποία φαίνεται πως θα ικανοποιήσει μερικώς μετά τις αντιδράσεις για τα ποσά επιχορήγησης θεατρικών παραγωγών που ανακοινώθηκαν με τα αποτελέσματα του σχεδίου «Θυμέλη» Α’ εξαμήνου 2024. Παράλληλα, ζητά από φορείς, σύνολα και συντεχνίες να παραθέσουν προτάσεις για βελτιώσεις που μπορούν να εφαρμοστούν κατά το Β’ εξάμηνο του τρέχοντος έτους.

Η εβδομάδα ξεκίνησε με την Επιτροπή Αξιολόγησης των αιτήσεων του σχεδίου «Θυμέλη», καθώς τη Δευτέρα πραγματοποιήθηκε μία πολύωρη συνάντηση με την υφυπουργό για την εφαρμογή των καλλιτεχνικών κριτηρίων, και κατ' επέκταση τη βαθμολογία και τον τρόπο επιτυχίας όσων περισσότερων μονάδων. Στη συνέχεια, την Τετάρτη, σειρά πήραν εκπρόσωποι θεατρικών φορέων με πρώτη την Ομοσπονδία Θεατρικών Φορέων Κύπρου (ΟΘΦΚ), η οποία έδωσε, εδώ καιρό, την πρόταση η οποία αφορά την επιχορήγηση των ιστορικών θεάτρων με 160 χιλιάδες ευρώ τον χρόνο, χωρίς αξιολόγηση αλλά με αυστηρό έλεγχο ως προς τη διάθεση των χρημάτων. Η δεύτερη συνάντηση της Τετάρτης πραγματοποιήθηκε με ομάδα εκπροσώπησης από τη Συλλογικότητα Θεατρικών Φορέων Κύπρου η οποία εξέφρασε την ικανοποίησή της για την έμφαση του σχεδίου σε καλλιτεχνικά κριτήρια, αναφέροντας όμως τη δική της οπτική όσον αφορά τις προβληματικές εκδοχές που βρίσκουν στο παρόν σχέδιο, όπως η πραγματικότητα της μισθοδοσίας η οποία δεν μπορεί να διασφαλιστεί από τη χρηματοδότηση που δίνεται. Στο «Π», η εν λόγω ομάδα ανάφερε επίσης πως «ζητάνε πρόοδο, όχι συντήρηση» του παρόντος θεατρικού τοπίου, καθώς επισήμαναν πως στη συζήτηση με το υφυπουργείο αναφέρθηκε η ανάγκη επιμόρφωσης των επαγγελματιών ως προς τις αιτήσεις, ώστε να διαμορφώνουν καλύτερα τις προτάσεις τους. Είπαν επίσης, πως έγιναν εισηγήσεις για άλλους τρόπους θεατρικής ανάπτυξης. Η τρίτη συνάντηση έλαβε χώρα μετά από ξεχωριστό αίτημα του Θεάτρου Σκάλα, το οποίο ανήκει στην ομοσπονδία αλλά δεν συμφωνεί με τη στάση της για το παρόν σχέδιο «Θυμέλη». Στο υφυπουργείο, πρέπει να πούμε πως, βρέθηκε και το θέατρο «Versus», το οποίο φέτος «κόπηκε» από τον πρώτο γύρο του Σχεδίου. Μετά από τους φορείς, την Παρασκευή, βρέθηκαν στο υφυπουργείο για να δώσουν τις δικές τους οπτικές και προτάσεις η Ένωση Ηθοποιών Κύπρου και η Κλαδική Καλλιτεχνών Θεάτρου ΣΗΔΗΚΕΚ-ΠΕΟ, οι οποίοι υπογράμμισαν την ανάγκη διασφάλισης των ηθοποιών μέσα από τις συμβάσεις.

Σύμφωνα με πληροφορίες, με το κλείσιμο αυτού του κύκλου συναντήσεων, σε πρώτο στάδιο, αναμένεται από σήμερα να ετοιμαστεί η αναλογική κατανομή πρόσθετης επιχορήγησης στους φορείς, με βάση τα αποτελέσματα του σχεδίου «Θυμέλη» του Α’ εξαμήνου. Πρόκειται για ένα κονδύλι, το οποίο αγγίζει περίπου τις 170 χιλιάδες. Την ίδια στιγμή, το υφυπουργείο ζήτησε από τους φορείς που έχουν στέγη να εισηγηθούν νέες κατηγορίες δαπανών για το σχέδιο των λειτουργικών εξόδων τις οποίες προτίθεται να εντάξει στο εν λόγω σχέδιο, προκειμένου να καλύπτονται περαιτέρω κατηγορίες εξόδων τους. Επιπλέον, για την πολιτιστική ανάπτυξη θεατρικού κοινού, εξετάζει τρόπους εφαρμογής μίας «κάρτας νέων» για το θέατρο, η οποία ωστόσο δεν αναμένεται να έχει τη μορφή εκείνης που πήρε η «Κάρτα Πολιτισμού Νέων».

Ο κύκλος του «Θυμέλη» Α’ εξαμήνου 2024

Υπενθυμίζεται πως, η εφαρμογή του συγκεκριμένου σχεδίου, για το 2024, πέρασε από έναν κύκλο συναντήσεων και ανταλλαγής απόψεων με τη θεατρική κοινότητα και τις διαφορετικές οντότητές της από το πρώτο εξάμηνο της περασμένης χρονιάς. Μετά τη δημόσια διαβούλευση η οποία έλαβε χώρα περί τα μέσα Σεπτεμβρίου, το σχέδιο ακολούθησε μία γρήγορη πορεία διαδικασιών, ώστε να προκηρυχθεί στις 11 Οκτωβρίου 2023. Εκεί, υπήρξαν οι πρώτες αντιδράσεις, οι οποίες ωστόσο είχαν εκφραστεί από νωρίτερα για τα αποτελέσματα που έμελλε να φέρει. Στη συνέχεια, το σχέδιο συζητήθηκε ενώπιον της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας, στις 8 Νοεμβρίου 2023, κατά την οποία επισημάνθηκαν οι ανησυχίες των εκπροσώπων της κοινότητας για τους όρους που δομήθηκε το σχέδιο. Συγκεκριμένα, μίλησαν για τον αποκλεισμό των άτυπων ομάδων, τον απορριπτικό χαρακτήρα του ως προς την επιτυχία του μέγιστου ποσού χορηγίας, όπως και για τη γενικότερη του εφαρμογή η οποία οδηγεί τα μεγάλα και ιστορικά θέατρα σε λουκέτο, με απάντηση του υφυπουργείου ότι θα εξεταστούν οι αλλαγές για το επόμενο εξάμηνο.

Περί τα μέσα Δεκεμβρίου, εκδηλώθηκαν νέες αντιδράσεις από άτυπες ομάδες που αποκλείστηκαν λόγω του γεγονός ότι συστάθηκαν πρόσφατα και δεν πληρούσαν το κριτήριο των δύο ετών, καθώς από το θέατρο Versus, το οποίο δεν κατάφερε να περάσει το δεύτερο στάδιο του σχεδίου. Λίγο πριν το τέλος της χρονιάς, στις 28 Δεκεμβρίου 2023, το υφυπουργείο εξέδωσε ανακοίνωση με τα επίσημα αποτελέσματα, τα οποία πυροδότησαν μία έκρηξη αντιδράσεων της θεατρικής σκηνής με τους επαγγελματίες να προβαίνουν σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις οποίες εξέφραζαν την απογοήτευσή τους με διάφορους τρόπους (memes-αστείες αναρτήσεις, βιντεάκια κ.ά.). Ανάμεσα σε αυτές, έγιναν ανακοινώσεις πως μερικές παραγωγές δεν είναι εφικτό να ανεβούν με το ποσό που δόθηκε, καθώς υπήρξαν και δηλώσεις από επαγγελματίες που έλεγαν πως τα αποτελέσματα έφεραν την αποχώρησή τους από το σανίδι. Στον σάλο, μπορεί να πει κανείς πως πρωτοστάτησε η ΟΘΦΚ η οποία με επιστολή της αξίωνε την παραίτηση της υφυπουργού Πολιτισμού για τα θλιβερά αποτελέσματα που οι ίδιοι προμήνυαν εδώ και καιρό καθώς ανακοίνωσαν την αναστολή των εργασιών τους για το Α' εξάμηνο. Με την υφυπουργό, να απαντά μέσα από συνέντευξη που φιλοξένησε το «Παράθυρο», στις 31 Δεκεμβρίου 2023, ότι πρόκειται για ένα σχέδιο, με τα δικά του προβλήματα, το οποίο κληρονόμησαν από τον ΘΟΚ και πως μέσα σε λίγο διάστημα, προσπάθησαν να φέρουν μία βελτιωμένη και συμπεριληπτική εκδοχή του που να δίνει έμφαση στην καλλιτεχνική δημιουργία. Η ίδια πρόσθεσε δε, πως το σχέδιο δίνει μερική στήριξη και δεν επιχορηγεί εξ ολοκλήρου τις παραγωγές. Με την έλευση του νέου έτους, εξέδωσε ανακοίνωση και η Συλλογικότητα Θεατρικών Φορέων Κύπρου, η οποία βλέπει φως στο τούνελ του σχεδίου «Θυμέλη», χαιρετίζοντας τη βελτιωμένη εκδοχή που εφαρμόστηκε. Ωστόσο, παράλληλα, επισήμανε πως χρήζει ακόμη πολλών βελτιώσεων, καθώς τόνισε πως χρειάζεται να δοθεί έμφαση στις προκλήσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος ο κάθε φορέας για να υλοποιήσει μία παραγωγή.

Στο ίδιο έργο θεατές και το 2024

Το έργο γνωστό αλλά όχι καινούργιο, αφού οι ρίζες του βρίσκονται βαθιά στην πρώτη μέρας ανακοίνωσής του, αν και από το 2000 φαίνεται πως γίνονταν παράπονα σχετικά με την κατανομή και των προηγούμενων σχεδίων κατανομής των κονδυλίων του ελευθέρου θεάτρου από τον ΘΟΚ. Σε μια προσπάθεια «εκσυγχρονισμού και αναδιάρθρωσης» των θεατρικών δρώμενων, λοιπόν, τον Ιούνιο του 2015, ο ΘΟΚ προχώρησε στην ανακοίνωση ενός νέου σχεδίου επιχορήγησης, με την ονομασία «Θυμέλη». Από την πρώτη στιγμή, τα τότε θέατρα με στέγη, αντέδρασαν αφού καταργήθηκε η τότε δεδομένη επιχορήγηση των θεατρικών σχημάτων του σχεδίου Γ, από το οποίο επωφελούνταν το Σατιρικό Θέατρο, το Θέατρο Ένα, η ΕΘΑΛ και άλλα σχήματα με ιστορία στον χώρο.

Το σχέδιο ωστόσο, προχώρησε σε εφαρμογή το 2016 και τότε ήταν μάλιστα που ξεκίνησε και η «διαμάχη» του Θεάτρου Ένα με τον ΘΟΚ. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Ένα, κ. Ανδρέας Χριστοδουλίδης είχε καταγγείλει τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου στην Επιτροπή Προστασίας του Ανταγωνισμού στις 14 Απριλίου του 2016, στον οποίο τελικά επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 342.221.35 ευρώ, το 2019, αν και υπήρξε στην απόφαση της ΕΠΑ παραδοχή ότι η χρηματοδότηση του ΘΟΚ βασίζεται αποκλειστικά σε κρατική χορηγία. Σημειώνεται δε, πως αν και μόνο το Θέατρο Ένα κατήγγειλε στην ΕΠΑ τον οργανισμό, δημόσια και τα άλλα τρία -της τότε εποχής- μεγάλα θέατρα, Σατιρικό, ΕΘΑΛ και Θέατρο Σκάλα κατήγγειλαν τον ΘΟΚ τον Νοέμβριο του 2016, «για αθέμιτο ανταγωνισμό και προτείνουν απεγκλωβισμό και δημιουργία νέου φορέα για το θέατρο».

Το σχέδιο, όμως, παρόλες τις εντάσεις και διαφωνίες, τότε, για μερικούς μικρούς φάνηκε ως ένα αναγκαίο καλό. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Μαρίνου Ξενοφώντος, το 2017, ενώπιον της Επιτροπής Παιδείας: «Προς Θεού, να μην πάμε στα παλιά επειδή τέσσερα θέατρα εκοτσιανιάσαν το 1 εκατ.». Ο ίδιος φαίνεται πως είχε υπερασπιστεί το σχέδιο αλλά από τότε είχε επισημάνει πως έχρηζε αλλαγών. Πρόσθετα, μία άλλη χαρακτηριστική δήλωση, από το 2017, ανήκει στον Κλείτο Ιωαννίδη, ο οποίος είχε πει: «Μην επιτρέψετε αυτή τη μανιταροποίηση, κύριοι βουλευτές». Τελικά, φαίνεται πως η «μανιταροποίηση» συνέβη με την αύξηση των θεατρικών ομάδων κατά τα τελευταία χρόνια, ωστόσο αυτό έφερε και αρκετές νέες και δημιουργικές προτάσεις στην κυπριακή θεατρική σκηνή. Αν και κάποιοι λένε πως πήραν πίτα από το «Θυμέλη», η οποία οδήγησε τα μεγάλα θέατρα να βλέπουν το σχέδιο σαν έναν «αναπνευστήρα» που τους διατηρεί στη ζωή. Το πόσο σημαντικό είναι το σχέδιο για τη θεατρική σκηνή ίσως διαφαίνεται μέσα από τις δηλώσεις για «λουκέτο» και «ταφόπλακα», ενώ αυτό ίσως ερμηνεύεται και μέσα από το έξτρα κονδύλι που δόθηκε πέρσι στα θέατρα ΈΝΑ, Versus και Ανεμώνα, τον Δεκέμβριο του 2022. Μέσα από την πορεία του σχεδίου, το μόνο σίγουρο είναι πως όλοι ζητούν να αυξηθεί το κονδύλι.