Το πολιτιστικό τοπίο του νησιού μπορεί να έμοιαζε μέχρι στιγμής με εγκαταλελειμμένο κτήριο που αναζητούσε τη δική του αξία, ωστόσο φαίνεται πως ανεβαίνει σιγά-σιγά και φεύγει από τις ξεχασμένες γωνιές του τόπου. Για την ακρίβεια, θα λέγαμε πως αυτή τη στιγμή ο πολιτισμός αποκτά ίσως και μια πιο συγκεκριμένη υπόσταση στην κυπριακή εκπαίδευση. Σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση της υφυπουργού Πολιτισμού δρος Βασιλικής Κασσιανίδου: «το υφυπουργείο έχει ξεκινήσει μια ιδέα για σχολεία πολιτισμού», η οποία εφαρμόζεται ήδη σε ένα πιλοτικό πλαίσιο του προγράμματος «Σχολεία πρεσβευτές πολιτισμού - μαθητές πρεσβευτές πολιτισμού».

Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για πρόταση και εισήγηση του Υφυπουργείου Πολιτισμού η οποία βρίσκεται ενώπιον του Υπουργείου Παιδείας για μελέτη και έγκριση, καθώς ενδέχεται να γίνουν μερικές αλλαγές ως προς την τελική του εφαρμογή και κατανομή του προς τις σχολικές μονάδες, αν και γενικότερα τυγχάνει θετικής ανταπόκρισης από πλευράς Υπουργείου Παιδείας. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα τοποθετείται εκτός των αναλυτικών προγραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας, αφού θα το διαχειρίζεται το Υφυπουργείο Πολιτισμού και στηρίζεται στο ενδιαφέρον που θα επιδείξει η κάθε σχολική μονάδα για ένταξή του στο σχέδιο δράσης της. Με λίγα λόγια, το κάθε σχολείο θα αποφασίζει εάν θέλει να εντάξει στις δράσεις του και το πρόγραμμα «Σχολεία πρεσβευτές πολιτισμού - μαθητές πρεσβευτές πολιτισμού», το οποίο φυσικά θα έχει μερικά κριτήρια τα οποία θα πρέπει να ακολουθούν και να εφαρμόζουν τα σχολεία.

Στην παρούσα φάση, όμως, η πρόταση βρίσκεται υπό εξέταση καθώς, όπως είπε και η υφυπουργός, κάποια σχολεία εφαρμόζουν μερικώς και πιλοτικά το πρόγραμμα υλοποιώντας πολιτιστικές δραστηριότητες που περιγράφονται στο υλικό. Δοκιμάζουν, δηλαδή, μερικούς άξονες και αποστολές του προγράμματος μιας και αυτό, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, είναι δομημένο σε ενότητες. Για παράδειγμα, μία από τις ενότητες αφορά τη γνωριμία με τις τέχνες, ενώ άλλες ασχολούνται με την πολιτιστική παιδεία μέσα από παιχνίδια που στοχεύουν στη δημιουργία και επαφή με τους ίδιους τους χώρους (μαθαίνω για τις τέχνες, γεμίζω το σακίδιο πολιτισμού). Όσον αφορά τις πιλοτικές δράσεις, μία περίπτωση ήταν η ημερίδα για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά στην οποία παρευρέθηκε η υφυπουργός Πολιτισμού δρ Βασιλική Κασσιανίδου στο Δημοτικό Σχολείο Αγίου Μάρωνα, κάνοντας και τις πρώτες δηλώσεις για την πολλά υποσχόμενη συνεργασία των δύο υπουργείων. Άλλες μορφές του παίρνουν ενδεχομένως σάρκα και οστά ως εκδηλώσεις φιλαναγνωσίας ή επισκέψεις σε πολιτιστικούς χώρους που έτσι κι αλλιώς γίνονταν από μερικούς δασκάλους και καθηγητές ή και σχολεία τα οποία έδειχναν ενδιαφέρον σε εναλλακτικούς τρόπους μάθησης.

Η εισήγηση της Ιφιγενείας

Η ήδη υπάρχουσα δραστηριότητα λοιπόν μερικών σχολείων θα αποτελέσει το πρώτο δείγμα για αξιολόγηση και βελτίωση της πρότασης η οποία αναμένεται να εφαρμοστεί σε μία πιο ολοκληρωμένη και δομημένη εκδοχή από τον Σεπτέμβριο. Στόχος αυτής, όπως είπαμε, είναι η ανάπτυξη πολιτιστικής παιδείας στο νησί μέσα από την ένταξη πολιτιστικής δραστηριότητας στις σχολικές μονάδες καθώς και μέσα από την άμεση επαφή των μαθητών και νεαρών πολιτών με τα κέντρα και τους χώρους πολιτισμού. Το πρόγραμμα θα έχει διάρκεια ενός έτους και θα μπορεί να επωφεληθεί από αυτό και η δημοτική και η μέση εκπαίδευση. Οι σχολικές μονάδες θα χρειαστεί να εκδηλώσουν αρχικά ενδιαφέρον και στη συνέχεια θα ενεργοποιείται μια πολιτιστική επιτροπή μαθητών σε κάθε σχολείο η οποία θα λαμβάνει μέρος σε όλες τις διαδικασίες. Το σκεπτικό πίσω από τη σύστασή της είναι να δοθούν βήμα και φωνή στα ίδια τα παιδιά ώστε να δουλέψουν σε τομείς και προεκτάσεις του πολιτιστικού τοπίου που τα ίδια επιθυμούν. Σημειώνεται δε πως σκοπός του προγράμματος είναι η συμμετοχή των παιδιών να γίνεται στη βάση ενός αξιακού άξονα, στην οποία θα χαράσσεται και θα χτίζεται το περιεχόμενο των δράσεων. Για παράδειγμα, εάν επιλεγεί η «ειρήνη» ως θεματικός αξιακός άξονας θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα «ταξίδι» μέσα από τον κινηματογράφο, τις επισκέψεις σε μουσεία, εκθέσεις και γενικότερα μέσα από «συναντήσεις» με τις τέχνες και τον πολιτισμό. Βέβαια, μία τουλάχιστον κατ' ιδίαν συνάντηση φαίνεται πως αποτελεί και μία από τις προϋποθέσεις συμμετοχής τους ως «σχολεία πρεσβευτές πολιτισμού - μαθητές πρεσβευτές πολιτισμού». Όταν λοιπόν γίνει η προεργασία και ετοιμαστεί η διαδρομή και κατ΄επέκταση πρόταση, οι σχολικές μονάδες θα την υποβάλουν στο Υφυπουργείο Πολιτισμού το οποίο θα κάνει την τελική επιλογή των σχολείων που θα συμμετάσχουν. Βέβαια, το υλικό μάλλον φαίνεται πως θα βρίσκεται στην ιστοσελίδα του και για όσα σχολεία δεν θα λάβουν μέρος για εκπαιδευτικούς και γενικότερα την εκπαιδευτική κοινότητα η οποία θα θέλει να εντάξει και προσαρμόσει το υλικό στα μαθήματά τους (ίσως δραστηριότητες με πιο διηρημένους στόχους, όπως τέχνη, μουσική, αγωγή της ζωής κ.λπ.). Γενικότερα, πρέπει να πούμε πως, μακροπρόθεσμα, ευελπιστούν να δημιουργηθεί ένας κατάλογος «πολιτιστικών σχολείων» στον οποίο τα σχολεία που εφαρμόζουν το πρόγραμμα να μπορούν να συνεχίσουν και την επόμενη χρονιά, με προϋπόθεση να υλοποιούν έστω και μία δραστηριότητα με άρωμα πολιτισμού. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως θα υποβάλλουν νέες προτάσεις κάθε χρονιά μιας και σκοπός είναι να γνωρίσουν το πρόγραμμα όσα περισσότερα σχολεία είναι δυνατόν. Επομένως, το κάθε σχολείο θα αποφασίζει εάν θέλει να συνεχίσει να παραμένει στον κατάλογο και την πολιτιστική δράση αφού ενημερώσει το υφυπουργείο για τη συνεχιζόμενη πολιτιστική διάδρασή του.

Σημαντικό να πούμε επίσης πως τα παιδιά θα πρέπει να παρουσιάσουν και ένα τελικό παραδοτέο, το οποίο ίσως αποτελεί και έναν τρόπο αξιολόγησης ώστε να υπάρξει ουσιαστική προοπτική και εξέλιξη του προγράμματος. Συγκεκριμένα, η πρόταση φαίνεται πως προνοεί μια παρουσίαση των όσων συνέβησαν σε κάθε σχολική μονάδα σε ένα μαθητικό συνέδριο το οποίο θα πραγματοποιείται στο τέλος της χρονιάς. Εκεί, θα βρίσκονται επιθεωρητές από το ΥΠΑΝ, αλλά και συντονιστές του Υφυπουργείου Πολιτισμού, οι οποίοι θα αξιολογούν την επιτυχία ή την αποτυχία του, καθώς επίσης θα προτείνουν και τυχόν βελτιώσεις. Σημαντικό να αναφερθεί πως η τελική παρουσίαση, το πιο πιθανόν είναι να έχει μια δημιουργική κατεύθυνση, π.χ. μπορεί να πάρει τη μορφή μιας εικαστικής έκθεσης, μιας θεατρικής παράστασης, μιας έκδοσης κ.λπ.

Συμμετοχή δημιουργών με «αποζημίωση»

Όσον αφορά τους καλλιτέχνες του τόπου, πρέπει να πούμε ότι φαίνεται πως θα έχουν και αυτοί θέση στην εισηγητική πρόταση, αφού η Ιφιγενείας βάζει και τους δημιουργούς στους άμεσα εμπλεκόμενους. Ειδικότερα, «πρεσβευτές πολιτισμού» δεν θα είναι μόνο οι μαθητές, αλλά όπως μεταφέρουν πηγές, οι καλλιτέχνες θα αποκτήσουν δεσμούς και σχέσεις με τις σχολικές μονάδες στο ταξίδι του προγράμματος.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι δημιουργοί που θα αποδέχονται πρόταση από τα σχολεία για συμμετοχή στο πρόγραμμα θα λαμβάνουν και μια μικρή «αποζημίωση» για τον χρόνο τον οποίο θα «ξοδέψουν» με τα παιδιά. Το ποσό θα δίνεται στους καλλιτέχνες από σχετικό κονδύλι που θα παίρνουν τα σχολεία για τις ανάγκες του προγράμματος από το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Σημειώνεται δε πως το κονδύλι ενδέχεται να αυξηθεί μετά τα πρώτα αποτελέσματα της επόμενης χρονιάς. Στην πορεία, σημειώνεται επίσης, θα δημιουργηθεί και ένας κατάλογος καλλιτεχνών ώστε τα επόμενα σχολεία να έχουν υπ' όψιν τους μερικούς δημιουργούς οι οποίοι θα είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν στο συγκεκριμένο πρόγραμμα πολιτιστικής παιδείας.