Ανταπόκριση από το Βερολίνο: Πανίκκος Χρυσάνθου

Η τρίτη μέρα του Διεθνούς Φεστιβάλ του Βερολίνου 2015 έφερε την καλύτερη για μένα ταινία. Ονομάζεται «Ixcanul» [«Ηφαίστειο»], έρχεται από μια άγνωστη κινηματογραφικά χώρα [Γουατεμάλα] κι ένα άγνωστο σκηνοθέτη [Jayro Bustamante].

Η ιστορία της απλή. Δεν είναι όμως αυτή που κάμνει αυτή την ταινία ένα μικρό αριστούργημα. Είναι η αισθητική της. Ας ξεκινήσουμε όμως από την ιστορία: Έχουμε μια 17χρονη κοπέλα των ντόπιων φυλών των Μάγια, που ζει με τους γονείς της στους πρόποδες ενός ηφαιστείου.

Οι άνθρωποι δουλεύουν για ψίχουλα σε μια φυτεία καφέ, που ανήκει σε μια εταιρεία λευκών. Οι νεαροί ξοδεύουν τις δεκάρες που παίρνουν στο ποτό, που τους προσφέρει με δανεικά η εταιρεία, ουσιαστικά έναντι της δουλειάς τους.

Είναι καιρός να παντρέψουν το κορίτσι και του έχουν βρει ένα καλό γαμπρό, τον επιστάτη στην εταιρεία. Το κορίτσι όμως προτιμά έναν εργάτη, τον Πέπε, που της υπόσχεται να την πάρει πίσω από το ηφαίστειο, στον παράδεισο της Αμερικής.

Του προσφέρεται με την ελπίδα να φύγει μαζί του. Εκείνος ωστόσο φεύγει μόνος του αφήνοντάς την έγκυο.

Ο σκηνοθέτης προσεγγίζει αυτή την ιστορία με μια αισθητική που επιχειρεί να μπεί στην ψυχή των ανθρώπων αυτών, να ταυτιστεί με τον πολιτισμό τους και να αποκαλύψει τη μοίρα τους.

Το άγριο μαύρο τοπίο του ηφαιστείου, στο οποίο μάνα και κόρη καταφεύγουν για να καλοπιάσουν το κακό, τα γυμνά μάνας και κόρης στο λουτρό, η αυθεντικότητα της ερμηνείας τους και προπαντός το σιωπηλό πρόσωπο της πρωταγωνίστριας γίνονται δυνατά εκφραστικά μέσα στα χέρια ενός ώριμου σκηνοθέτη.

Το Ημερολόγιο μιας Καμαριέρας

Όταν μεταφέρεις για τέταρτη φορά ένα βιβλίο στον κινηματογράφο, πρέπει να έχεις ένα λόγο που να σε πάει πέρα από εκεί που πήγαν οι τρεις προηγούμενοι.

Κι όταν ο ένας από αυτούς τους προηγούμενους είναι ένας μετρ του σινεμά, που έδωσε μ’ αυτή τη μεταφορά ένα ομολογουμένως μοναδικό έργο, οφείλεις να σκεφτείς τριπλά και τετραπλά, πριν το επιχειρήσεις. Μιλούμε για την ταινία «Το ημερολόγιο μιας καμαριέρας», του Benoit Jacqot.

Από τις τρεις προηγούμενες μεταφορές έχουμε δει το ομώνυμο έργο του Luis Bunuel με την Jeanne Moreau [1964]. Δεν καταλαμβαίνουμε πραγματικά γιατί ο Benoit Jacqot έκαμε αυτή την ταινία. Όχι μόνο δεν προσθέτει τίποτε στην ταινία του Bunuel αλλά είναι και από μόνη της μετριότατη.

Victoria σε μονοπλάνο

Η τρίτη ταινία της ημέρας έχει τον τίτλο «Victoria» και είναι του Γερμανού Sebastian Schipper. Είμαι βέβαιος ότι θα κάμει πολλή φασαρία γύρω της μόνο και μόνο για την παραδοξότητά της: Είναι μια ταινία 140 λεπτών γυρισμένη σε ένα και μόνο πλάνο. Δεν είναι η πρώτη φορά, που συμβαίνει αυτό. Το δοκίμασε πρώτος ο Alfred Hitchcock στην ταινία «Η θηλιά» κι ήταν όντως και για την εποχή της [1948] ένα παράδοξο.

Γυρίστηκε σε ένα μόνο δωμάτιο κι επειδή τότε τα τεχνικά μέσα δεν επέτρεπαν διάρκεια λήψης περισσότερη από 20 λεπτά [τόσο ήταν το μεγαλύτερο μήκος αρνητικού φιλμ, που μπορούσε κάποιος να τραβήξει] ο Hitchcock χρησιμοποίησε ένα τρικ που έκρυβε τη διακοπή της λήψης. Είχε κίνηση με πρώτο φόντο ένα τοίχο ας πούμε, στη δεύτερη λήψη συνέχιζε από αυτό τον τοίχο και στην τελική εκδοχή εμείς οι θεατές βλέπαμε μόνο ένα πλάνο.

Πιο πρόσφατα με την ηλεκτρονική εικόνα ο Alexandr Sokurov γύρισε μια ολόκληρη ταινία στο μουσείο της Πετρούπολης χωρίς καμιά διακοπή [Russian Arc]. Η εξέλιξη με την ταινία αυτή του Sebastian Schipper είναι ότι η ταινία δεν είναι συγκεντρωμένη σε ένα χώρο, όπως του Sokurov.

Είναι γυρισμένη στο κέντρο του Βερολίνου. Ξεκινά από ένα night club, ανεβαίνει στο δρόμο, σε ταράτσες, τράπεζες, ξενοδοχεία και μεγάλους δημόσιους χώρους κι όλα αυτά σε μόνο ένα πάτημα του κουμπιού της κάμερας. Όλα διαδραματίζονται μπροστά της για 2 ώρες και 20 λεπτά χωρίς διακοπή. Και μπορεί η ταινία να γλυτώνει από τον μοντέρ, που δεν τον χρειάζεται, αλλά σίγουρα χρειάστηκε ένα στρατό παραγωγής, για να στήσει και να συντονίσει όλη αυτή τη δράση σε όλους αυτούς τους χώρους.

Ωραία! Μπορεί να μπει στο βιβλίο Γκίνες, όπως και ο πιο μεγάλος μουσακάς ή το πιο μεγάλο λουκούμι. Από εκεί και πέρα; Από κει και πέρα τίποτα το εξαιρετικό. Είναι μια ταινία για μια νεαρή Ισπανίδα, που βρίσκεται στο Βερολίνο, κι όταν, μετά το night club, ξεκινά για το σπίτι, μπλέκει με 4 νεαρούς Βερολινέζους και χωρίς να το καταλάβει συμμετέχει μαζί τους σε μια ληστεία τράπεζας. Εξαιρετικοί οι ηθοποιοί και ειδικά η Ισπανίδα Laia Costa. Χωρίς τη μαραθώνια ερμηνεία τους η ταινία δε θα μπορούσε να υπάρξει.