Σπάνιες εικόνες από την ανακάλυψη του Λέοντα της Αμφίπολης κρύβει στις σελίδες του το βιβλίο «Τhe Lion Monument at Amphipolis» [1941], του Oscar Broneer, Σουηδοαμερερικανού αρχαιολόγου, ο οποίος εργάστηκε στην Ελλάδα στις ανασκαφές της Κορίνθου.

Ο Oscar Broneer είναι ο αρχαιολόγος που έφερε στο φως το ναό του Ποσειδώνα στον Ισθμό της Κορίνθου το 1952.

Το βιβλίο αποτελεί έκδοση του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ αλλά δεν μεταφράστηκε ποτέ στα ελληνικά και περιλαμβάνει ένα φωτογραφικό «οδοιπορικό» στην αρχαιολογική ανακάλυψη του Λέοντα της Αμφίπολης, ο οποίς επανήλθε στην επικαιρότητα με τις ανασκαφές που πραγματοποιούνται στο λόφο Καστά και την βεβαιότητα πια των αρχαιολόγων πως το επιβλητικό γλυπτό, το οποίο βρέθηκε σε κομμάτια στις όχθες του ποταμού Στρυμώνα, ήταν τοποθετημένο στην κορυφή του λόφου που ανασκάπτεται σήμερα.

To ιστορικό της ανακάλυψης

Η ανακάλυψη του Λέοντα αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα πτυχή στην ιστορία της ελληνικής αρχαιολογίας: Το 1912, κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο, Έλληνες στρατιώτες παρατήρησαν την ύπαρξη μαρμάρων μέσα σε θάμνους της δυτικής όχθης του ποταμού Στρυμώνα. Το έτος 1913 έγιναν ανασκαφές από Έλληνες αρχαιολόγους, οι οποίες έφεραν στο φως την μετέπειτα λανθασμένα αναγνωρισθείσα ως βάση του μεγάλου μαρμάρινου λέοντος.

Κατά τον Αύγουστο το 1916, Άγγλοι στρατιώτες που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα στη γέφυρα της Αμφίπολης βρήκαν τα μαρμάρινα κομμάτια του λιονταριού και προσπάθησαν να τα μεταφέρουν ως την θάλασσα προκειμένου να τα φυγαδεύσουν στην Αγγλία, ωστόσο η προσπάθεια τους ματαιώθηκε από τους Βουλγάρους οι οποίοι μόλις είχαν καταλάβει το Παγγαίο και άρχισαν να τους βομβαρδίζουν.

Το λιοντάρι της Αμφίπολης έχει ύψος 5.30μ. και εικονίζεται καθιστό στα πίσω πόδια.

Μετά το 1917 τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη συγκεντρώθηκαν κοντά στο θεμέλιο που ταυτίστηκε λανθασμένα, ως θεμέλιο της βάσης του μνημείου. Πρώτος ο Α. Ορλάνδος μελέτησε μαζί με τον P. Perdrizet το υλικό μέχρι τη δεκαετία του ’'30. Το 1936 οι J. Roger και O. Broneer συνεχίζουν τη μελέτη και την αποκατάσταση του μνημείου στη θέση αυτή στην οποία βρίσκεται σήμερα με την κατασκευή μιας συμβατικής βάσης.

Με πρωτοβουλία του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα, Λίνκολν ΜακΒι, την ιδιωτική πρωτοβουλία και τη συμπληρωματική ενίσχυση του ελληνικού κράτους, αναστηλώθηκε ο Λέων της Αμφίπολης.