Σε ηλικία 74 ετών απεβίωσε ο Έντγκαρ Πέλτενμπεργκ, επίτιμος καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούρου και επικεφαλής ανασκαφικών αποστολών στην Κύπρο.

Ο Πέλτενμπεργκ είχε μια σημαντική, διαχρονική σχέση με την Κύπρο, από το 1969, όταν πραγματοποίησε την πρώτη του ανασκαφική αποστολή στη χώρα μας, στον Άγιο Επίκτητο της επαρχίας Κερύνειας. Μάλιστα επρόκειτο να επισκεφθεί την Κύπρο τον ερχόμενο Σεπτέμβριο στο πλαίσιο συνεδρίου με διοργανωτή το Τμήμα Αρχαιοτήτων, για να μιλήσει για τις ανασκαφές στην Κερύνεια. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων με ανακοίνωσή του εκφράζει θλίψη για τον θάνατό του και σημειώνει πως το εν λόγω συνέδριο θα είναι αφιερωμένο στη μνήμη του.

Ανακοίνωση εξέδωσε και το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι για να τιμήσουν την μνήμη του Edgar Peltenburg, η Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου θα οργανώσουν Επιστημονική ημερίδα τον Οκτώβριο του 2016.

Πολυετείς ανασκαφές

Ο Έντγκαρ Πέλτενμπεργκ υπήρξε ένας δραστήριος αρχαιολόγος, μέχρι το τέλος της ζωής του.

Διετέλεσε διευθυντής ανασκαφικών αποστολών όχι μόνο στην Κύπρο, αλλά και στην Αγγλία, τη Σκωτία, το Ιράκ και τη Συρία. Ωστόσο δίδαξε για πολλά χρόνια κυπριακή αρχαιολογία και επέλεξε την Κύπρο ως κέντρο των επιστημονικών του αναζητήσεων.

Επισκέπτοταν συχνά τη χώρα μας και ήταν πολύχρονος συνεργάτης του Τμήματος Αρχαιοτήτων: η συνεργασία ξεκίνησε με τις ανασκαφές στον Άγιο Επίκτητο - Βρυσί το 1969, όπου ο ίδιος και η ομάδα του από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ στην Αγγλία ανέσκαπταν μέχρι το 1973. Το επόμενο καλοκαίρι διέκοψαν τις εργασίες τους λόγω της τουρκικής εισβολής. Από τις μέχρι τότε ανασκαφικές εργασίες αποκαλύφθηκε ο Νεολιθικός οικισμός του Αγίου Επίκτητου - Βρυσί: ο οικισμός θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός, επειδή οι κάτοικοί του είχαν τη συνήθεια να θάβουν πολλά από τα αποκτήματά τους μέσα στις οικίες τους όταν προέκυπτε η ανάγκη να κτίσουν νέα οικία. Η νεολιθική αυτή συνήθεια στον χώρο παρέχει πληθώρα πληροφοριών, μοναδικών για όλο τον αρχαίο μεσογειακό κόσμο και όχι μόνο για την Κύπρο.

Στην ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Κύπρου αναφέρεται ότι «ακόμα και λίγες εβδομάδες πριν από τον θάνατο του, ο Edgar Peltenburg εργαζόταν με αφοσίωση και προσήλωση για την δημοσίευση ενός πολύ σημαντικού νεκροταφείου της Χαλκολιθικής εποχής, που είχε ο ίδιος ανασκάψει στη νοτιοδυτική Κύπρο. Πρόλαβε να ολοκληρώσει τον τόμο, που θα δημοσιευθεί από την σύζυγο του, επίσης αρχαιολόγο και Honorary Fellow του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, Diane Bolger, και την παλιά φοιτήτρια του, Lindy Crewe, λέκτορα του Πανεπιστημίου του Manchester.»

Μετά την τουρκική εισβολή, το 1976, ο Πέλτενμπεργκ επέστρεψε στην Κύπρο για ανασκαφές στη Λέμπα -Λάκκους, Κισσόνεργα - Μυλούδια και Κισσόνεργα - Μοσφίλια. Επιπλέον, την περίοδο 1991-2011, για μια ολόκληρη 20ετία δηλαδή, διενήργησε ανασκαφές στις τοποθεσίες Σουσκιού - Βαθύρκακας και Σουσκιού - Λαόνα.

Ο ίδιος ίδρυσε στη Λέμπα το διεθνώς γνωστό Lemba Archaeological Research Centre, που αποτελεί πόλο έλξης νέων και παλαιών αρχαιολόγων και έχει συμβάλει τα μέγιστα στην ανάδειξη της Κυπριακής αρχαιολογίας.

Έδωσε το αρχείο του

Το 2011 ήταν η χρονιά που ο Έντγκαρ Πέλτενμπεργκ παρέδωσε το πολύτιμο αρχείο με τις ανασκαφικές του εργασίες, στο Τμήμα Αρχαιοτήτων. Διευθύντρια του τμήματος ήταν, τότε, η Μαρία Χατζηκωστή. Το αρχείο του Πέλτενμπεργκ περιλαμβάνει 1.000 και πλέον φωτογραφίες και σχέδια αδημοσίευτων αντικειμένων, κατόψεις και σχέδια τομών. Το τελευταίο στη σειρά σχέδιο παρουσιάζει την εξέλιξη μιας κοινωνίας σε επτά μέτρα στρωματογραφία με τη μια οικία να διαδέχεται την άλλη μέσα στον χρόνο.
Όπως ανέφερε ο ίδιος στην τελετή παράδοσης: «Το αρχείο αυτό έχει φυσικά και επιπρόσθετη αξία, αφού τόσο η θέση όσο και τα ευρήματά της βρίσκονται σε περιοχή που δεν είναι υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το αρχείο έχει επίσης χρησιμοποιηθεί και από την Interpol για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης των ευρημάτων στο εξωτερικό.» Σύμφωνα με τον ίδιο, «η θέση Άγιος Επίκτητος - Βρυσί είναι ένας εθνικός θησαυρός για την πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου και συνεπώς με χαρά παραδίδω το αρχείο των ανασκαφών στην κυπριακή κυβέρνηση».

Έργα και ημέρες

Ο Έντγκαρ Πέλτενμπεργκ γεννήθηκε στις 28 Μαΐου 1942. Το 1963 πήρε το πτυχίο του στην Αρχαία Ιστορία και Αρχαιολογία από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ και το 1968 το διδακτορικό του. Ήταν λέκτορας σε διάφορα πανεπιστήμια στον Καναδά, στην Αγγλία και στη Σκωτία, μέχρι που διορίστηκε λέκτορας στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, όπου παρέμεινε μέχρι την αφυπηρέτησή του το 2008, αφού εργάστηκε ως καθηγητής Αρχαιολογίας την περίοδο 1994-2007.

Μεγάλη είναι η συνεισφορά του στη δημιουργία μιας σχολής κυπριακής αρχαιολογίας στο Ηνωμένο Βασίλειο καθώς «μέσω της διδασκαλίας του στα πανεπιστήμια και τις ανασκαφές του στην Κύπρο, δημιούργησε μια ολόκληρη γενιά αρχαιολόγων που έμαθαν κοντά του να ανασκάπτουν και να ερευνούν, και που θα συνεχίσουν να πατούν στα χνάρια του, έχοντας πλέον δικές τους ανασκαφές στο νησί», αναφέρεται στην ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Κύπρου, με το οποίο συνεργαζόταν μέσω του ακαδημαϊκού προσωπικού του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας και της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας.

«Η ματιά του Εdgar Peltenburg πάνω στον αρχαίο κόσμο ήταν μοναδική, και ο τρόπος του να εξάγει συμπεράσματα για εποχές που δεν μας άφησαν γραπτά κείμενα, υποδειγματικός. Ήξερε να κάνει τα αντικείμενα να του μιλούν για τους ανθρώπους, και ευτυχώς φρόντισε, μέσα από τα γραπτά του, να μας αφήσει ως παρακαταθήκη όλα όσα του είπαν. Ο Edgar Peltenburg ήταν και θα παραμείνει για όλους ένα λαμπρό παράδειγμα.»

Ο Έντγκαρ Πέλτενμπεργκ απεβίωσε στις 14 Αυγούστου 2016.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ©ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ