Γράφει ο Κώστας Νάνος

Το όραμα του Στας Παράσκου και Άκη Κλεάνθους εισέρχεται σε τροχιά υλοποίησης. Δέκα χρόνια μετά την εξαγγελία για την μετατροπή της Λέμπας σε πολιτιστικό χωριό το όνειρο γίνεται πραγματικότητα.

Πρόσφατα ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού τα αποτελέσματα του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που προκηρύχθηκε τον Απρίλιο. Το 1ο Βραβείο πήραν οι Σπύρος Σπύρου, Χάρης Χριστοδούλου, Αγγέλα Ζησιμοπούλου και Χάρης Σολωμού. Το 2ο Βραβείο πήρε ο Κωνσταντίνος Πυλιώτης και το 3ο Βραβείο ο Τσαμπίκος Πετράς. Έπαινος δόθηκε στους Μαρία Χατζησωτηρίου, Μαργαρίτα Δανού, Αγγέλα Πέτρου και Σεβίνα Φλωρίδου καθώς και στους Γεώργιο Ψωμά, Γιάννο Τσιόλη, Χρυστάλλα Ψαθίτη και Μαριλένα Κασκάνη. Εύφημο μνεία πήραν οι Αλέξανδρος Ζώμας, Μαρία Παπαβασιλείου και Fabiano Micocci καθώς και οι Γιώργος Γεωργίου και Μαρία Χατζηβασίλη.

Ο σχεδιασμός

Η ιδέα για την δημιουργία πολιτιστικού χωριού στη Λέμπα ήταν του καλλιτέχνη Στας Παράσκου ο οποίος είχε ιδρύσει το περίφημο κολλέγιο τέχνης στην κοινότητα στις αρχές της δεκαετίας του '80.

Το όραμα του υιοθέτησε τότε ο Υπουργός Παιδείας Άκης Κλεάνθους και με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2008 εξαγγέλθηκε η δημιουργία του πολιτιστικού χωριού.

Χρειάστηκε όμως να περάσουν 8 χρόνια για να προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός μετά από πολλές πιέσεις και διαβήματα που έγιναν από το κοινοτικό συμβούλιο και τον κοινοτάρχη Θουκή Χρυσοστόμου.

Με την ολοκλήρωση του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση του έργου για το οποίο θα δαπανηθεί 1,8 εκ. ευρώ.

Ο πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου Λέμπας Θουκυδίδης Χρυσοστόμου, χαιρέτισε τις εξελίξεις με τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την υλοποίηση του πολιτιστικού οράματος της μετατροπής της Λέμπας σε Πολιτιστικό Χωριό. Μεταξύ άλλων προβλέπεται η δημιουργία κέντρου εικαστικής εκπαίδευσης για διεξαγωγή εργαστηρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων για μαθητές, κέντρο φιλοξενίας καλλιτεχνών και ξενώνες για προσωρινή διαμονή μαθητών και καθηγητών.

Η φιλοσοφία της πρότασης

Οι μελετητές επισημαίνουν ότι η πρόταση τους εστιάζει στην ευρύτερη έννοια του χωριού ως χωρικού οργανισμού με ιδιαίτερες ποιότητες. Το κυπριακό χωριό διακρίνεται από ξεχωριστά χαρακτηριστικά στη σχέση του μέσα με το έξω, την κλίμακα, τα υλικά, την ένταξη στο τοπίο. Πολλά από αυτά τα στοιχεία συναντώνται και στη Λέμπα. Εστιάζουν επίσης στη διαμόρφωση των χώρων στα δυο τεμάχια, δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία μιας σειράς διαφορετικών χωρικών εμπειριών αντίστοιχων με αυτά που συναντώνται στους οικισμούς της υπαίθρου.

© Spyros Spyrou, Charis Christodoulou, Aggela Zisimopoulou and Charis Solomou / www.cy-arch.com

Πορείες, ημιυπαίθριοι χώροι, περίκλειστες αυλές, πλατώματα και ανισόπεδες δώμες, διαμορφώνουν ένα οικείο περιβάλλον στο δομημένο τοπίο του χωριού και ταυτόχρονα παρέχουν τις προϋποθέσεις για συναντήσεις και ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των «κατοίκων» του χωριού. Ο προορισμός του χώρου ως τόπου παραγωγής και ανταλλαγής πολιτισμού διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του συμπλέγματος. Η Σχολή Τέχνης που ίδρυσε ο Στας Παράσχος λειτουργεί ως ένας πολυπολιτισμικός πυρήνας, δίνοντας την ευκαιρία σε καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο να αλληλεπιδράσουν με τον τόπο και τους κατοίκους του.

© Spyros Spyrou, Charis Christodoulou, Aggela Zisimopoulou and Charis Solomou / www.cy-arch.com

Καλλιτεχνικά εργαστήρια

Σε αυτό το πλαίσιο, η πρόταση εστιάζει στην αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφορετικών εργαστηρίων αλλά και των χρηστών, η οποία ενισχύεται μέσω κοινών αυλών στις οποίες ανοίγονται οι χώροι εικαστικής εκπαίδευσης και δημιουργίας. Η ευελιξία στη διαμόρφωση των χώρων και στη σχέση τους με τους ημι-υπαίθριους και υπαίθριους χώρους ενθαρρύνει την οργάνωση πολιτιστικών δρώμενων τοπικού αλλά και υπερτοπικού χαρακτήρα, παρέχοντας αφορμές για επαφή με την τοπική κοινότητα ή την κυπριακή κοινωνία».Μια ακόμη σημαντική παράμετρος διαμόρφωσης της πρότασης είναι ο χώρος ένταξής της, εξηγούν οι μελετητές. Τα σπίτια της Λέμπας, το τοπίο, τα υλικά, αλλά και οι εικαστικές δημιουργίες της Σχολής Τέχνης που υπάρχουν ήδη στο χώρο, τονίζουν, εμπνέουν την πρόταση ως προς το ύφος, τις μορφές και τις κατασκευαστικές δομές της νέας αρχιτεκτονικής που εντάσσεται στο χωριό. Η Γειτονιά της Δημιουργίας διαμορφώνεται στο ανατολικό τεμάχιο όπου στεγάζονται οι χώροι Διοίκησης και Υποδοχής, τα Εργαστήρια Εικαστικής Εκπαίδευσης και τα Εργαστήρια των Καλλιτεχνών.

© Spyros Spyrou, Charis Christodoulou, Aggela Zisimopoulou and Charis Solomou / www.cy-arch.com

Γειτονιά

Η Γειτονιά της Φιλοξενίας, στο δυτικό τεμάχιο, στεγάζει τους ξενώνες μαθητών και καθηγητών και τους χώρους διαμονής των καλλιτεχνών.

Όλα τα υφιστάμενα κτήρια που διατηρούνται αποκαθίστανται κατάλληλα, βάσει της μελέτης, στην οποία διευκρινίζεται ότι όπου υπάρχει πετρόκτιστη τοιχοποιία αποκαλύπτεται και φύλλο προς φύλλο συντηρείται με όλους τους απαραιτήτους συνδέσμους και τένοντες ώστε να εξασφαλιστεί η στατική επάρκεια τους.

Όπου το πρόγραμμα απαιτεί τη σύνδεση με νέο χώρο, το άνοιγμα στο πετρόκτιστο κτήριο γίνεται με μέθοδο αδιατάραχτης αφαίρεσης και εισάγονται μεταλλικά δομικά στοιχεία προς ενίσχυση του κελύφους. Σε όλες τις περιπτώσεις οι οροφές ανακατασκευάζονται με παραδοσιακή τεχνοτροπία από ξύλινα δοκάρια, και επικαλύπτονται από σύνθετα υλικά προς εξασφάλιση της ηχομονωτικής, θερμομονωτικής και υγρομονωτικής επάρκειας. Στο τελείωμα των οροφών στο εσωτερικό διατηρείται το ξύλινο σανίδι και εξωτερικά όπου δεν είναι διατηρητέα η οικοδομή χρησιμοποιείται μεταλλική πτυχωτή λαμαρίνα. Ως προς την κατασκευή νέων κτιρίων, οι μελετητές αναφέρουν ότι όλες οι προσθήκες σε υφιστάμενα και οι νέοι χώροι είναι από σύμμικτη κατασκευή με μεταλλικό φέροντα οργανισμό, τοιχοποιία ξηράς δόμησης και επικαθήμενες πλάκες μπετόν σε πτυχωτή λαμαρίνα. Και στις τρείς ενότητες των εργαστηρίων η στέψη από μεταλλική οροφή εκτείνεται εκτός των εσωτερικών χώρων για δημιουργία ημιυπαίθριων χώρων.

Ξενώνες

Στη Γειτονιά των Ξενώνων οι νέες προτεινόμενες μονάδες κατασκευάζονται από προκατασκευασμένο μεταλλικό δομικό πλαίσιο ώστε η επί τόπου εργασία να επιτευχθεί με την λιγότερη αναταραχή του φυσικού τοπίου. Επί τόπου οι βάσεις-θεμέλια από οπλισμένο σκυρόδεμα ετοιμάζονται μεμονωμένα ώστε να δεχθούν την ανωδομή. Η πλήρωση της τοιχοποιίας γίνεται με ξηρά δόμηση και επενδύσεις από επεξεργασμένη ξυλεία για εξωτερική χρήση. Η στέψη από μεταλλική σύνθετη πτυχωτή λαμαρίνα ολοκληρώνει την ελαφρότητα της κατασκευής και συνδιαλέγεται με την υλικότητα των εργαστηρίων στο άλλο τεμάχιο.

Το μεγάλο στοίχημα πλέον για την κοινότητα αλλά και το Υπουργείο Παιδείας είναι να προωθήσει το έργο με την προκήρυξη προσφορών κάτι όπως διαβεβαιώνει ο κοινοτάρχης Θουκής Χρυσοστόμου θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο.