Γράφει η Αίγλη Τούμπα

Η συνισταμένη των ανοησιών της υφηλίου

Της Άλκης Ζέη
Εκδ. Μεταίχμιο

Από όσα είχα διαβάσει για τη ζωή της, μου ήταν δύσκολο να συνταιριάξω στο μυαλό μου την ντελικάτη και κοκέτικη αρχοντιά της μικροκαμωμένης γυναίκας που είχα μπροστά μου, χαμογελαστή με εκείνο το ήρεμο γαλάζιο των ματιών της, με την εικόνα μιας γυναίκας που, αφού κινδύνεψε στην Κατοχή ως οργανωμένη στο ΕΑΜ, εξορίστηκε αργότερα, ενώ στον Εμφύλιο μηχανεύτηκε ένα ανύπαρκτο διαζύγιο... για να συναντήσει τον άνδρα της, τον θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου στη Ρωσία.

Η πρώτη μας συνάντηση έγινε το 2011 στη Λευκωσία:

«Γεια σας, κυρία Ζέη, καλώς ήρθατε», μου έσφιξε το χέρι.
«Άσε το, κυρία Ζέη... είμαστε συνομίληκες [!], Άλκη, με λένε», και τότε συνειδητοποίησα και το λεπτό της χιούμορ.

Η φιλία μας έδεσε για τα καλά... οι συναντήσεις μας πύκνωσαν... μαζί της μαθαίνεις Ιστορία, γεωγραφία, πολιτικά, κοσμικά της παλιάς Ελλάδας, για ανθρώπους που έφυγαν αλλά το στίγμα τους παραμένει, μεγάλες αλήθειες... τις «γατοκουβέντες μας», όπως η ίδια λέει.

Σε μια εκδήλωση αγάπης για την Άλκη Ζέη, όπου ο κόσμος στεκόταν στη σειρά για να πάρει μια υπογραφή στα βιβλία της... χαριτολογώντας μου είπε: «Για δες ρε, Αίγλη, για μια υπογραφή εξοριστήκαμε και τώρα έχω κουραστεί να υπογράφω».

Νομίζω ότι μια από τις κορυφαίες στιγμές της ζωής της ήταν η αναγόρευσή της σε επίτιμη διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κύπρου το 2012. Η χαρά της ήταν απερίγραπτη.
«Ο εγγονός μου με φωνάζει 'δόκτωρ'», μου είπε γελώντας... ενώ τα μάτια της βούρκωσαν όταν αντίκρισε την τήβεννο... αλλά και η ομιλία της στην εκδήλωση είχε προκαλέσει συγκίνηση: «Όσο περνούν τα χρόνια -και για μένα έχουν παραπεράσει μάλιστα- αναλογίζεται κανείς πως πλησιάζει η ώρα των απολογισμών, τα κέρδη και τις ζημιές στην πορεία της ζωής. Προτού γείρει η ζυγαριά προς τη μια ή την άλλη πλευρά, οφείλω να σας ομολογήσω πως αγάπησα πολύ τα παιδιά, μα και τους ήρωές μου και πάσχισα να υπηρετήσω και τα δυο με όσες δυνάμεις διαθέτω».

Η Άλκη Ζέη επιστρέφει στα λογοτεχνικά δρώμενα με καινούργιο βιβλίο, με τίτλο «Η συνισταμένη των ανοησιών της υφηλίου». Είναι βασισμένο σε συνέντευξη που έδωσε στον Θανάση Νιάρχο, που πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο του Πειραιά τον Απρίλιο του 2016. Ένα πέρασμα μέσα από την πολυτάραχη ζωή της με σταθμούς στη Ρωσία, τη Γαλλία και την Αθήνα, τη Σάμο, μια συνέντευξη για τη ζωή και το έργο της, για τις συναντήσεις της με σπουδαίες προσωπικότητες, καθώς και για τη στάση της απέναντι στις προκλήσεις της σύγχρονης πραγματικότητας, ενώ αναφορά γίνεται και στα βιβλία της. Η έκδοση διανθίζεται από φωτογραφικό υλικό.

Ξεκαρδιστική η ιστορία για τον Βάρναλη, που είχε πάει στη Μόσχα για την παραλαβή του βραβείου Λένιν, έχασε τη μασέλα του καταμεσής μιας λίμνης κατά τη διάρκεια ενός καβγά με τη γυναίκα του, και δεν ήθελε με τίποτα να του την αντικαταστήσουν με σοβιετική μασέλα.

Απόσπασμα από το βιβλίο:

Το περιστατικό το είχε πει ο γιος μου και το είχαν πάρει μετά τη Μεταπολίτευση όλες οι εφημερίδες και το έγραφαν. Έλεγε: «Όταν ήμασταν στη Μόσχα και σας ρωτούσαμε ‘πότε θα γυρίσουμε στην Ελλάδα’, μας λέγατε ‘όταν φύγει ο Καραμανλής’. Τώρα στο Παρίσι όταν σας ρωτάμε ‘πότε θα γυρίσουμε στην Ελλάδα’, μας λέτε ‘όταν επιστρέψει ο Καραμανλής’. Δεν ξέρετε τι σας γίνεται!». Και όταν συνάντησα σε μια δεξίωση της UNESCO τον Καραμανλή, που είχε ακούσει το ανέκδοτο και του είχε αρέσει πολύ και με ρώτησε ‘Τι κάνει ο γιος σου με τα ανέκδοτα;’, λέω ‘Καλά, κύριε πρόεδρε, και εύχομαι να μη χρειαστεί να ξαναρωτήσει’».

Η Άλκη Ζέη δεν παύει να αναφέρει την επιστήθια φίλη της Ζωρζ Σαρή, οι ζωές τους ήταν συνδεδεμένες από τα παιδικά τους χρόνια, μια φιλία που κράτησε ολόκληρες δεκαετίες - ο επίγειος κύκλος της έκλεισε το 2012, λυτρωτικά θα έλεγα για την Άλκη Ζέη που δεν μπορούσε να ανεχθεί ότι ένας πολύ θαρραλέος και ζωντανός άνθρωπος βρισκόταν σ’ αυτή την κατάσταση. Στο άκουσμα του θανάτου της είπε: «Ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να της συμβεί, γιατί πραγματικά δεν άξιζε στη Ζωρζ να είναι απούσα από τη ζωή».

Γιάννης Ρίτσος, Διδώ Σωτηρίου, Κάρολος Κουν, Ανδρέας Εμπειρίκος, Οδυσσέας Ελύτης, Μάριος Πλωρίτης, Μελίνα Μερκούρη, Ζυλ Ντασέν είναι μόνο μερικοί που πλέκουν περίτεχνα τον ιστό των αναμνήσεων της Άλκης Ζέη και μας τους παρουσιάζει μέσα από το καινούργιο της βιβλίο. Μια επανάληψη, θα έλεγα, όσων η ίδια μας περιέγραψε με λεπτομέρεια στο βιβλίο της με τίτλο «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο».

Απόσπασμα:
Θ.Ν. Θα μπορούσατε, κυρία Ζέη, να μας αφηγηθείτε μια ιστορία που σκέφτεστε να γράψετε;
Α.Ζ. Δεν θα την πω γιατί θα την γράψω...

Θα την περιμένουμε!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η Αλκη Ζέη με τον σύζυγό της Γιώργο Σεβαστίκογλου και τα παιδιά της, αυτοεξόριστοι στο Παρίσι το 1967.