Συνέντευξη στη Μερόπη Μωυσέως | Φωτογραφίες Ελένη Παπαδοπούλου

Αν υπάρχει μια σύγχρονη, πειραματική, που προτείνει πάντα κάτι καινούργιο θεατρική σκηνή στο νησί μας, την εκπροσωπεί σε απόλυτο βαθμό η Paravan Proactions. Ξεκίνησε με τη «Φάρμα των Ζώων» το 2007, ακολούθησε ο «Ubu Roi» το 2008 ενώ το 2014 τοποθέτησε σε μια νέα συνθήκη τον θεατή και τον ρόλο του με την «Καρδιά ενός σκύλου» το 2014. Ενδιάμεσα, παρουσίασε παραγωγές με τις οποίες κέρδισε αφενός την εκτίμηση του θεατρικού κοινού, αφετέρου τα επίσημα βραβεία θεάτρου.

Ύστερα από μια δεκαετή πορεία ως ενεργό μέλος της κυπριακής θεατρικής κοινότητας, η Paravan παρουσιάζει φέτος -σαν εορταστικό ορόσημο;- για πρώτη φορά ένα έργο βασισμένο σε πρωτογενές, κυπριακό υλικό. Κι ύστερα από ένα χρόνο δουλειάς, παρουσιάζει τη θεατρική παραγωγή «Happy Mess». H πρεμιέρα του έργου δόθηκε το Σάββατο 8 Οκτωβρίου στον Κάτω Χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου Βλαδίμηρος Καυκαρίδης και σήμερα ο απόηχός της λογικά θα εκτείνεται -και θα διακτινίζεται- στα λόγια όσων παρακολούθησαν την πρώτη παράσταση.

Ανάμεσα στα εκατομμύρια κόκκους άμμου και τη μία κοτρόνα που δεσπόζει στο διάστημα, η Μελίτα Κούτα και ο Χάρης Καυκαρίδης παρουσιάζουν για τη νέα θεατρική σεζόν μια παράσταση που κινείται σε δίπολα χρονικά, χωρικά, νοητικά, σε προβλήματα επικοινωνιακά, σε ιστορικές ασάφειες και γεγονότα. Ένα υπέροχο, κυπριακό, μπέρδεμα.

«Κυπριακό» υλικό

Πέμπτη απόγευμα, δύο μέρες πριν την πρεμιέρα του «Happy Mess». «Έχουμε τελικό κείμενο;» Η ερώτηση του ηχολήπτη ήταν απόλυτα φυσική και χωρίς ίχνος πανικού. «Ναι», επίσης φυσιολογικά απάντησε ο Χάρης Καυκαρίδης λίγο πριν καθίσουμε στο παγκάκι έξω από το υπόγειο του Πολιτιστικού Κέντρου Βλαδίμηρος Καυκαρίδης για μια κουβέντα σχετικά με το «Happy Mess». Γράφτηκαν περισσότερα από 20 κείμενα μέχρι το τελικό.

Το κείμενο αυτής της παραγωγής δημιουργήθηκε με τη διαδικασία του Θεάτρου Επινόησης [devised theatre], μια διαδικασία πολύ ζωντανή, που υλοποιείται σε στενή συνεργασία με τους ηθοποιούς και άλλους συντελεστές της παράστασης. Γι’ αυτό και το κείμενο συνεχώς άλλαζε. Γι’ αυτό, επίσης, ο Χάρης Καυκαρίδης είχε πρώτα απ’ όλα την ανάγκη να πει ένα «τεράστιο ευχαριστώ στους ηθοποιούς: σπάνια βρίσκεις ηθοποιούς να εκτίθενται σε τέτοιο σημείο. Ήταν όλη η διαδικασία πάνω τους, ένιωσαν ανασφάλεια, πέρασαν από χίλια μύρια, αλλά βγήκε κάποιο αποτέλεσμα», σημειώνει ο ίδιος. Η Μελίτα Κούτα δίνει το χρονικό πλαίσιο αυτού του αποτελέσματος:

-Η διαδικασία του τι περίπου θέλουμε να κάνουμε ξεκίνησε εδώ και ένα χρόνο. Κάναμε κάποιες πρώτες συναντήσεις με τον Χάρη, διαβάζαμε κείμενα, κάναμε βουτιά στον Λεόντιο Μαχαιρά, στην Ιστορία της Κύπρου, ψάχναμε αρχεία σε βιβλιοθήκες, στο Κέντρο Εικαστικών Τεχνών και Έρευνας της Ρίτας Σεβέρη και άρχισε να επικεντρώνεται στη θεματολογία ένα ταξίδι. Τα πρώτα κείμενα που βλέπαμε ήταν οι επιστολές των ξένων περιηγητών στην Κύπρο από τον 15^ο στον 19^ο αιώνα. Και αρχίσαμε να κοιτάζουμε με ποια ματιά βλέπουν την Κύπρο και πώς η Κύπρος καταγράφεται μέσα από τα μάτια τους ανά τους αιώνες. Ποια είναι τα κοινά σημεία και τι συνδέει τις απόψεις τους.

-Από την πρώτη έρευνα κρατήσαμε τη ζέστη, τις καιρικές συνθήκες, τις συμπεριφορές των Κυπρίων, τις θετικές και αρνητικές αναφορές για τους Κύπριους.

-Από τη μια η Κύπρος ήταν ένας παραδεισένιος τόπος με θάλασσα, ωραίο κλίμα, φιλόξενους ανθρώπους, κι από την άλλη η κόλαση, ο θάνατος, η ανυπόφορη ζέστη, η σκόνη, η φτώχια, οι απολίτιστοι άνθρωποι.

- Όλα αυτά ήρθαν στο τραπέζι με τους ηθοποιούς και αρχίσαμε να χτίζουμε μια ιστορία με φωτογραφίες, μουσική, κίνηση, παιχνίδι, προσωπικές εμπειρίες. Ο Σταύρος Λαμπράκης έκανε ωραία εργαστήρια δημιουργικής γραφής με κείμενα από τους ηθοποιούς. Αυτό έγινε τον Ιούνιο: τέσσερις εβδομάδες εντατικών εργαστηρίων όπου κυρίαρχο θέμα ήταν η εξερεύνηση, ο πειραματισμός, πώς μπορούμε να πούμε κάτι, τι θέλουμε να πούμε. Όλες οι θεματικές ήταν πολύ ασύνδετες μεταξύ τους. Κοινός παρονομαστής ήταν η Κύπρος μεν, αλλά ήταν ένα ψηφιδωτό. Και συζητούσαμε έντονα, πού θα πάρουμε αυτό το πράγμα. Από τον Ρεμπώ που ήρθε στην Κύπρο μέχρι τον Ρε Αλέξη ώσπου μια μέρα ήρθε στην πρόβα μια άλλη ιδέα, οπότε δόθηκαν δύο ημερομηνίες: 20 Ιουλίου 1974 και 20 Ιουλίου 1969.

-Στις 20 Ιουλίου 1974 έγινε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Πέντε χρόνια πριν, ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι. Και έφερε πίσω στη γη μια φεγγαρόπετρα, που τεμαχίστηκε σε κομματάκια όσα και τα έθνη όλου του κόσμου. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Νίξον είχε την ιδέα αυτά τα κομματάκια φεγγαρόπετρας να σταλούν σε έκαστο έθνος «σαν σύμβολο της ανθρώπινης προσπάθειας και της ελπίδας για ένα κόσμο με ειρήνη».

-Όπως συμβαίνει πάντα στην Κύπρο, η δική μας φεγγαρόπετρα εξαφανίζεται. Και εξαφανίζεται μέσα στα γεγονότα του ’74. 15 Ιουλίου γίνεται το πραξικόπημα, 20 Ιουλίου η εισβολή και μέσα στον Αύγουστο δολοφονείται ο Αμερικανός πρέσβης...

Χωροχρονικό δίπολο

Η ιστορία της χαμένης φεγγαρόπετρας δίνει τον ένα χωροχρονικό πόλο του «Happy Mess». Ο Αλέξης, δίνει το δεύτερο, καθώς στις 20 Ιουλίου 2016 επιστρέφει στην Κύπρο «ζητώντας απαντήσεις για τη δική του πέτρα». Με σκηνικό την άμμο, το «Happy Mess» κινείται ανάμεσα στη γη και το φεγγάρι, το διεθνές πολιτικό σκηνικό και την προσωπική ιστορία του Αλέξη, τη δυσκολία στις επικοινωνίες μέσω ασυρμάτου, γραμμάτων, τηλεφώνου, ανάμεσα σε σχέσεις νέες και άλλες που τελειώνουν.

Στον σκηνικό χώρο, όμως, πάνω στην άμμο απλώνονται μια σειρά από αντικείμενα- συμβολισμοί.

-Φέραμε καρέκλες τάξης από σχολείο γιατί στο κείμενο μπαίνει και η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Δεν μαθαίνεις ποτέ την πραγματική ιστορία. Μιλήσαμε με ανθρώπους και όλοι έχουν τη δική τους άποψη. Θα μάθεις την ιστορία από 5-10 διαφορετικές οπτικές γωνιές και δεν μαθαίνεις ποτέ επίσημα ότι έγινε αυτό κι αυτό. Η ιστορία του «Happy Mess» θέτει αυτά τα ζητήματα. Αν δεν ξέρεις το παρελθόν σου δεν προχωράς στο μέλλον. Αν δεν δεχτείς τις αλήθειες, δεν αποδέχεσαι το τώρα και δεν προχωράς στο μέλλον. Όλα επηρεάζονται. Νιώθαμε ότι είμαστε σε ένα σημείο όπου σαν λαός/ταυτότητα είμαστε σε τέλμα. Κολλήσαμε στην άμμο, τρώμε τη σκόνη, δεν αναγνωρίζουμε κάποια πράγματα. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με τον γείτονά μας, έχουμε συνέχεια διαφορές ο ένας με τον άλλο, είτε πάνω σε θέματα πολιτικά είτε θρησκείας είτε ταυτότητας.

Η Paravan Proactions κάνει σύγχρονο, πολιτικό θέατρο, σχολιάζω στο τέλος, γιατί -όπως και το πρωτογενές υλικό για την παράσταση «Happy Mess»- η κουβέντα με τη Μελίτα Κούτα και τον Χάρη Καυκαρίδη ήταν ασυμμάζευτη.

- Δεν μπορώ να διανοηθώ να κάνω κάτι που είναι καθαρά ψυχαγωγικό χωρίς να προβληματίζει. Μου είναι αδιανόητο. Κι ακόμη δεν φτάσαμε να κάνουμε αυτά που θέλουμε. Ακόμη φοβόμαστε να πούμε πράγματα που είναι άμεσα, που είναι καίρια.

Και για αυτή την ανάγκη ενδοσκόπησης του κυπριακού θεάτρου, που διαφαίνεται όχι μόνο μέσα από την παρούσα παραγωγή της Paravan αλλά και άλλων θεατρικών σχημάτων τόσο την περσινή αλλά κυρίως τη φετινή χρονιά;

• 
  

  Είναι σε αρκετά πρώιμο στάδιο -βάζω και την παράστασή μας μέσα- λέγονται πράγματα χωρίς να σχολιάζονται. Είναι τοποθετήσεις και νομίζω πως είναι πολύ υγιές γιατί πρέπει να περάσεις από αυτό το στάδιο για να μπορέσεις να γίνεις πιο συγκεκριμένος και πιο κριτικός μετά. Κρατάμε μια «πισινή» για να μην θίξουμε ανθρώπους και καταστάσεις. Βλέπουμε τώρα και με την «Αντιγόνη» και τον ΘΟΚ πόσο εύκολα παίρνει κάτι φωτιά. Άρα κρατάμε μια απόσταση ασφαλείας σε πρώτο στάδιο, σαν πρόλογος μιας μεγάλης κατάστασης που ελπίζω να εξελιχθεί στο μέλλον.

  
  

+ Το έργο «Happy Mess» παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία/δραματουργία, σκηνικά και κοστούμια Μελίτας Κούτα και Χάρη Καυκαρίδη. Το κείμενο έγραψε ο Σταύρος Λαμπράκης και η Μελίτα Κούτα σε συνεργασία με τους ηθοποιούς Μάριο Κακουλλή, Στέλιο Καλλιστράτη, Μαρία Παπακώστα, Άντονυ Παπαμιχαήλ, Λουκία Πιερίδου και Πολυξένη Σάββα.

Τη μουσική υπογράφει ο Αντώνης Αντωνίου, τη χορογραφία ο Παναγιώτης Τοφή, τους φωτισμούς η Καρολίνα Σπύρου, το βίντεο ο Μιχάλης Ασσιήκας.

Παραστάσεις στις 12, 14, 16, 18, 19, 22, 23 και 25 Οκτωβρίου. Κρατήσεις (περιορισμένος αριθμός θέσεων) τηλ. 70008086. Παραστάσεις στον Κάτω Χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου Βλαδίμηρος Καυκαρίδης (Σατιρικό Θέατρο) στην Αγλαντζιά, Λευκωσία | www.paravan.org