Το 1968 ο Κύπριος εικαστικός Χριστόφορος Σάββα επιλέγεται για να εκπροσωπήσει την Κυπριακή Δημοκρατία στην Μπιενάλε της Βενετίας στην πρώτη συμμετοχή της χώρας μας σε αυτή την κορυφαία διοργάνωση. Λίγες μέρες ωστόσο μετά, ο καλλιτέχνης πεθαίνει ξαφνικά στο Σέφιλντ του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η Κύπρος μισό αιώνα από τον θάνατο του Χριστόφορου Σάββα αλλά και από την πρώτη απόφαση για εκπροσώπηση της χώρας μας με έργα του στην Μπιενάλε της Βενετίας, με απόφαση των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, εκπροσωπείται το 2019 στην Μπιενάλε της Βενετίας με έκθεση – αφιέρωμα στον πρωτοπόρο δημιουργό που γεννήθηκε το 1924 στον Μαραθόβουνο.

Σε συνάρτηση με την 58^η Μπιενάλε Βενετίας που πραγματοποιείται από τον Μάη μέχρι τον Νοέμβριο του 2019, είναι η εναρκτήρια Έκθεση που θα φιλοξενήσει  η  Κρατική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης – ΣΠΕΛ με τίτλο «ΠΡΟΩΡΑ ΠΑΡΩΝ: ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΣΑΒΒΑ (1924–1968)» από την 31^η Ιανουαρίου μέχρι την 31^η Μαρτίου 2019.

Ανακοίνωση από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες αναφέρει ότι «το έργο της ανακαίνισης του κτηρίου ΣΠΕΛ, στην καρδιά της παλιάς Λευκωσίας, έχει ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σημαντικού έργου πολιτιστικής υποδομής: της νέας Κρατικής Πινακοθήκης Σύγχρονης Τέχνης – ΣΠΕΛ».

Ο καινούργιος αυτός χώρος ανοίγει για πρώτη φορά τις πύλες του στις 31 Ιανουαρίου 2019, παρουσιάζοντας μια μεγάλη ερευνητική έκθεση αφιερωμένη στον Χριστόφορο Σάββα (1924–1968), σε επιμέλεια του Jacopo Crivelli Visconti.

Η έκθεση αποτελεί συνδιοργάνωση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, Πολιτιστικές Υπηρεσίες και του Point Centre for Contemporary Art στη Λευκωσία, και υλοποιείται σε συνάρτηση με τη συμμετοχή της Κύπρου στην 58η Μπιενάλε Βενετίας (Μάιος – Νοέμβριος 2019), η οποία θα είναι αφιερωμένη στον Χριστόφορο Σάββα.

Μέσα από περισσότερα από ενενήντα έργα, η έκθεση «Πρόωρα Παρών»  θα παρουσιάσει την ιδιοσυγκρασιακή ποικιλομορφία της εικαστικής παραγωγής του Σάββα, αποτίοντας έτσι φόρο τιμής σε μια μεγάλη μορφή της κυπριακής τέχνης».

Ο Σχεδιασμός της έκθεσης έγινε από το  Studio Manuel Raeder και οι συνοδευτικές εκδόσεις σε συνεργασία με τους Hatje Cantz και BOM DIA BOA TARDE BOA NOITE.

Η διοργάνωση τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη.

Ο Χριστόφορος Σάββα είναι, αδιαμφισβήτητα, ένας από τους πιο πρωτοποριακούς Κύπριους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα ο οποίος στη διάρκεια της σύντομης καριέρας του δημιούργησε ένα εντυπωσιακό και εξαιρετικά ποικίλο εικαστικό έργο».

Το έργο του εκτεινόταν από την παραστατική ζωγραφική της δεκαετίας του ‘50 έως τους αφηρημένους πίνακες και γλυπτά, τις πειραματικές κατασκευές με σύρμα, τσιμέντο και κομμάτια από υφάσματα, τον σχεδιασμό επίπλων και τις αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις στη δεκαετία του ‘60.

Η συνύπαρξη διάφορων τεχνοτροπιών και ο πλούτος θεμάτων και αναφορών που εμφανίζονται στο έργο του Σάββα, από την ελληνική και την αφρικανική κλασική τέχνη μέχρι τα κυπριακά χειροτεχνήματα, τη λαϊκή τέχνη, την άμορφη τέχνη, την ποπ αρτ και τα πρωτοποριακά κινήματα, φαίνεται να υποδηλώνουν ότι τα αυστηρά φορμαλιστικά ερωτήματα της τέχνης της εποχής δεν αποτελούσαν το κύριο μέλημά του.

Θα μπορούσε να πει κανείς, αναφέρει η ανακοίνωση,  «ότι ο πυρήνας της πρακτικής του μετατοπιζόταν διαρκώς προς ένα μέρος που βρισκόταν πέρα από τη μορφή και το περιεχόμενο κάθε μεμονωμένου έργου».

Επίσης, εξετάζοντας τη δράση του Σάββα, στο σύνολό της, δημιουργείται η αίσθηση ότι αυτό το «πέρα από» αποτελούσε το κεντρικό χαρακτηριστικό της ιδιαίτερης πρακτικής του καλλιτέχνη και του ρόλου του στην κυπριακή κοινωνία, καθώς και στο τοπικό καλλιτεχνικό σύστημα που άρχισε να οργανώνεται στα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου από τη Μεγάλη Βρετανία.

Ο Χριστόφορος Σάββα τον Μάιο του 1960, ο Σάββα ίδρυσε μαζί τον καλλιτέχνη εξ Ουαλίας Glyn Hughes την Γκαλερί «Απόφαση», το πρώτο ανεξάρτητο πολιτιστικό κέντρο της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας, που σύντομα θα αποτελούσε το επίκεντρο της πνευματικής και πολιτιστικής δραστηριότητας στο νησί.

Το 1968, ο Σάββα ήταν ένας από τους καλλιτέχνες που επιλέχθηκε για να εκπροσωπήσει την Κύπρο στην πρώτη συμμετοχή της χώρας στην Μπιενάλε Βενετίας, λίγες όμως μέρες μετά τα εγκαίνια πέθανε ξαφνικά στο Σέφιλντ του Ηνωμένου Βασιλείου.

(ΚΥΠΕ/ΑΑΓ/ΓΧΡ)