Η Ico-D (International Council of Design), παλαιότερα γνωστή ως Icograda, είναι μια παγκόσμια οργάνωση για επαγγελματίες σχεδιαστές. Η ico-D, που ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 1963, είναι μια μη κερδοσκοπική, ανεξάρτητη οργάνωση που περιλαμβάνει ένα δίκτυο μελών ανεξάρτητων οργανώσεων και επαγγελματιών που εργάζονται υπό το πλαίσιο του πολυεπιστημονικού πεδίου, το οποίο αφορά τον σχεδιασμό. Μέσα από την πλούσια δράση της για περισσότερα από 50 χρόνια, έχει προσπαθήσει να θέσει τις αρχές, σε διεθνές επίπεδο, των ηθικών κανόνων που διέπουν τον σχεδιασμό και που ισχύουν σε όλες τις ενώσεις μέλη της Ico-D. Αυτός ο κώδικας δεοντολογίας και ηθικής ευθύνης περιλαμβάνει γραφίστες, σχεδιαστές οπτικής επικοινωνίας, σχεδιαστές προϊόντων και αγαθών, καθώς και αρχιτέκτονες και διακοσμητές εσωτερικών χώρων και αφορά άτομα, ομάδες και εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε σχέση με τον σχεδιασμό είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες, είτε ως μισθωτοί.

Ο κώδικας αυτός αναφέρεται αρχικά στην ευθύνη των σχεδιαστών προς το κοινωνικό σύνολο. Κάθε σχεδιαστής έχει καθήκον ως επαγγελματίας να προάγει το κοινωνικό και αισθητικό επίπεδο του κοινωνικού συνόλου, να εργάζεται προς όφελος της οικολογικής συνείδησης και του φυσικού περιβάλλοντος και να διαφυλάσσει την τιμή και την ακεραιότητα του επαγγέλματος. Κανένας σχεδιαστής δεν θα πρέπει να αποδέχεται ή να ασχολείται εν γνώσει του με εργασία κατά την οποία το προσωπικό του όφελος είναι αντίθετο προς το επαγγελματικό του καθήκον.

Σημαίνουσα σημασία έχει και η ευθύνη των γραφιστών προς τους πελάτες τους. Κάθε σχεδιαστής οφείλει να εργάζεται προς όφελος των πελατών του και οφείλει να μην αποδέχεται ταυτόχρονα περισσότερες από μία αναθέσεις εργασιών, όταν αυτές ανατίθενται από ευθέως ανταγωνιστικούς πελάτες, χωρίς προηγουμένως να ενημερώσει τον πελάτη ή τον εργοδότη του, με εξαίρεση τις εργασίες εκείνες οι οποίες συνηθίζεται να ανατίθενται σε έναν σχεδιαστή από πολλούς ανταγωνιστές ταυτόχρονα. Ένας σχεδιαστής οφείλει να διαχειρίζεται απόλυτα εμπιστευτικά τις πληροφορίες που προέρχονται από τον πελάτη του και να μην κοινοποιεί τις πληροφορίες αυτές χωρίς την προηγούμενη συναίνεση του πελάτη, ενώ οφείλει ως εργοδότης να εξασφαλίζει ότι η δέσμευσή του αυτή επεκτείνεται και προς τα μέλη του προσωπικού του.

Ένας ακόμα τομέας ευθύνης του σχεδιαστή είναι αυτός που αφορά τους συναδέλφους του. Ένας σχεδιαστής οφείλει να μην επιχειρεί άμεσα ή έμμεσα να διαβάλλει συνάδελφο, ούτε και να ανταγωνίζεται αθέμιτα τους υπόλοιπους συναδέλφους του, παρέχοντας υπερβολικές εκπτώσεις ή άλλες παρόμοιες παροχές. Κάθε σχεδιαστής οφείλει να μην αποδέχεται ανάθεση εργασίας για την οποία εργάζεται ήδη άλλος συνάδελφος, χωρίς προηγούμενη ενημέρωσή του. Ένας σχεδιαστής οφείλει να κάνει δίκαιη κριτική, όταν αυτό επιβάλλεται και να μην προβαίνει σε υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς για την εργασία ή τη φήμη οποιουδήποτε συναδέλφου του. Κάθε σχεδιαστής οφείλει να μην ακολουθεί τις οδηγίες πελάτη του, όταν αυτές συνιστούν κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, ή να προβαίνει σκόπιμα σε οποιαδήποτε παρόμοια πράξη.

Όσον αφορά το θέμα των αμοιβών, κάθε σχεδιαστής οφείλει να μην αποδέχεται ανάθεση εργασίας από πελάτη χωρίς την απαίτηση εύλογα ικανοποιητικής αμοιβής, με εξαίρεση τις εργασίες που ανατίθενται από φιλανθρωπικούς ή μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Πριν από την αποδοχή της ανάθεσης, κάθε σχεδιαστής οφείλει να καθορίσει με ακρίβεια και σαφήνεια προς τον πελάτη τον τρόπο υπολογισμού για το σύνολο της αμοιβής του. Ένας σχεδιαστής που διατηρεί οικονομικές σχέσεις με οποιαδήποτε εταιρεία, επαγγελματία ή επιχείρηση, η οποία επωφελείται σε συστάσεις του κατά την εκτέλεση εργασίας που ανατίθεται από πελάτη, οφείλει να ενημερώνει εκ των προτέρων τον πελάτη ή τον εργοδότη του για τη σχέση του αυτή. Ένας σχεδιαστής που δρα συμβουλευτικά για την επιλογή συναδέλφου στον οποίο πρόκειται να ανατεθεί οποιαδήποτε εργασία οφείλει να μην δεχτεί οποιουδήποτε είδους αμοιβή από τον συνάδελφο τον οποίο προτείνει.

Τέλος, σε σχέση με την αυτοπροβολή και τη δημοσιότητα, το περιεχόμενο οποιουδήποτε διαφημιστικού υλικού ή υλικού αυτοπροβολής οφείλει να είναι ακριβές, αληθές, να παρουσιάζει πραγματικά στοιχεία προς τους πελάτες και τους συναδέλφους και να είναι σύμφωνο με τους ηθικούς κανόνες του επαγγέλματος. Είναι στη διακριτική επιλογή κάθε σχεδιαστή να επιτρέπει τη χρήση του ονόματός του από τον πελάτη για λόγους προβολής έργων που έχουν σχεδιαστεί από εκείνον ή στα οποία έχει συμβάλλει, εφόσον η προβολή αυτή γίνεται με τρόπο που δεν προσβάλει τον κλάδο των σχεδιαστών. Κάθε σχεδιαστής οφείλει να μην επιτρέπει αναφορά στο όνομά του σε περιπτώσεις που το τελικό δημοσιευμένο αποτέλεσμα έχει υποστεί τέτοιο βαθμό αλλαγών και τροποποιήσεων από τον πελάτη, ώστε να διαφέρει σημαντικά από το αρχικό έργο που παραδόθηκε από αυτόν.
Φυσικά, το μικρό αυτό δείγμα ηθικών κανόνων δεν αρκεί για την εξ ορισμού θέσπιση των αρχών δεοντολογίας που θα πρέπει να διέπουν το επάγγελμα του σχεδιαστή οπτικής επικοινωνίας. Το θέμα αυτό θα πρέπει κάποια στιγμή να αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης και σοβαρής συζήτησης μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων και επαγγελματιών της Κύπρου. Είναι ένα ζήτημα που πολλές φορές κατά το παρελθόν έχω θίξει από τη στήλη "Γραφιστορίες", αλλά έχει αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού μέσω του ετήσιου Συνεδρίου Γραφιστικής και Οπτικής Επικοινωνίας Graphic Stories Cyprus. Ας ελπίσουμε ότι θα έρθει κάποτε και η στιγμή που από τη θεωρία θα περάσουμε στην πράξη. Η αρχή έγινε. Είναι στο χέρι μας αλλά και στη διάθεσή μας να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα.