Όπως αναφέρθηκε στο άρθρο της προηγούμενης Κυριακής, την 1η του Μάρτη πραγματοποιήθηκε η τελετή βράβευσης των διαγωνισμών Κώστα Μόντη σε συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, του Κοινωφελούς Επιστημονικού και Πολιτιστικού Ιδρύματος "Φώτος Φωτιάδης" και του Συνδέσμου Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων.

Την εκδήλωση χαιρέτισαν η γενική επιθεωρήτρια Μέσης Εκπαίδευσης του υπουργείου κ. Ε. Κάρνου, ο διευθυντής του Κοινωφελούς Επιστημονικού και Πολιτιστικού Ιδρύματος "Φώτος Φωτιάδης" δρ Χρ. Αριστείδου και ο πρόεδρος του ΣΕΚΦ κ. Δ. Ταλιαδώρος. Εκτός από τις βραβεύσεις, η τελετή περιλάμβανε μια σύντομη παρουσίαση της ζωής και του έργου του Μόντη, τραγούδια [μελοποιημένους στίχους του ποιητή] από το Γυμνάσιο Ακρόπολης και το Γυμνάσιο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ' Πλατύ, ανάγνωση αποσπασμάτων από τα δοκίμια που βραβεύτηκαν και παρουσίαση των βραβευθέντων δραματοποιήσεων. Ξεχωριστή ήταν, κατά τη γνώμη μου, η ομιλία του κ. Παντελή Βουτουρή, καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η ομιλία ξεχώριζε γιατί αφενός ήταν εύστοχη και περιεκτική, αφετέρου ήταν προσαρμοσμένη πλήρως στο μαθητικό κοινό στο οποίο απευθυνόταν. Αξίζει, λοιπόν, να αναφερθούμε εκτενώς στη συγκεκριμένη ανακοίνωση.

Η ομιλία έφερε τον τίτλο "...ούτ' υποπτεύθηκε ποτές η φαντασία σου / πως θα σου γίνονταν μια μέρα / Πρέβεζα ανήλεη η Λευκωσία σου. Οι πρώτες ποιητικές συλλογές του Κώστα Μόντη". Αρχικά, ο καθηγητής ευχαρίστησε τους διοργανωτές της εκδήλωσης και εξέφρασε τη χαρά του, αφενός γιατί βρισκόταν σε ένα οικείο περιβάλλον ανάμεσα σε ξεχωριστούς συναδέλφους, φιλολόγους και επιθεωρητές της μέσης εκπαίδευσης, αφετέρου γιατί θα μιλούσε σε ένα διαφορετικό ακροατήριο που αποτελείτο κατά πλειοψηφία από μαθητές και μαθήτριες. Έπειτα, αναφέρθηκε στο θέμα της ανακοίνωσής του, σημειώνοντας ότι η εμβέλεια του Μόντη έχει ξεπεράσει τα όρια της Κύπρου και αυτήν τη στιγμή θεωρείται ένας μείζων ποιητής του ελληνισμού, ένας από τους 3-4 σημαντικότερους Έλληνες ποιητές του 20ού αιώνα. Δυστυχώς, όμως, ο Μόντης δεν έχει πάρει ακόμα τη θέση που θα του άρμοζε στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, γι' αυτό είναι καθήκον όλων μας λίγο-πολύ και επιστημονικό χρέος να συμβάλουμε ώστε να εμπεδωθεί αυτή η πραγματικότητα, δηλαδή να αναδειχθεί η αξία του ποιητή. Ο κ. Βουτουρής ξεκίνησε με μια επιγραμματική φράση που συνόψιζε το περιεχόμενο της ανακοίνωσής του: Οι πρώτες ποιητικές συλλογές που εξέδωσε ο Μόντης δεν προοιωνίζονταν το ποιητικό ύψος το οποίο θα έφτανε αργότερα. Όπως επισήμανε, υπάρχουνε ποιητές στην ιστορία της λογοτεχνίας που ταυτίζονται με την πρώτη τους συλλογή.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο επίσης Κύπριος ποιητής Τεύκρος Ανθίας, ένας πολυγραφότατος [εξέδωσε περισσότερες από 30 ποιητικές συλλογές με καλύτερη τη συλλογή "Τα σφυρίγματα του αλήτη"] και από τους πιο καλούς Κύπριους ποιητές, ο οποίος όμως παρέμεινε ο ποιητής της πρώτης του συλλογής. Ο Μόντης δεν ανήκει σε αυτήν την κατηγορία των ποιητών, καθώς κατέκτησε σιγά-σιγά την κορυφή, γεγονός που δείχνει ότι η τέχνη είναι μια δύσκολη υπόθεση και ότι χρειάζεται προσπάθεια για να την κατακτήσει κανείς. Παρόλο που ο Μόντης δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή σε ηλικία 20 χρονών, αναγνωρίστηκε ως σημαντικός ποιητής και καταξιώθηκε μετά τα 40 του χρόνια [στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1950]. Αυτό εξηγεί το γεγονός ότι όταν οι ερευνητές, οι κριτικοί, οι φιλόλογοι ασχολούνται με το έργο του Μόντη συνήθως αναφέρονται στο ώριμο έργο του, δηλαδή μετά την έκδοση των "Στιγμών" [1958] και των "Γραμμάτων στη μητέρα" [μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου]. Επομένως, από αυτήν την άποψη ο κ. Βουτουρής αποφάσισε να πρωτοτυπήσει και να ασχοληθεί με τα πρώτα νεανικά ποιήματα του Μόντη, προσεγγίζοντάς τα με συμπάθεια. Τα ποιήματα αυτά γράφτηκαν μετά την αποφοίτηση του ποιητή από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, όταν έκανε την εγγραφή του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών [1932]. Φεύγοντας για την Αθήνα ο Μόντης άφησε πίσω του μια Κύπρο ταραγμένη, αναστατωμένη, ταλανιζόμενη από τα εκδικητικά μέτρα των Άγγλων: τις φυλακίσεις, τις εξορίες και τα μέτρα ελέγχου και χειραγώγησης κυρίως των σχολείων, αφού η εκπαίδευση υπήρξε το φυτώριο του ενωτικού κινήματος. Σημειώνουμε ότι ο Μόντης τον Οκτώβριο του 1931 συμμετείχε στην εξέγερση και έγραψε και τον επικήδειο λόγο για τον πρώτο νεκρό, τον Ονούφριο Κληρίδη. Τα γεγονότα αυτά τα διηγείται ο ίδιος ο Μόντης σε ένα αφήγημά του, χρονικό του αγώνα 1955-59, στις "Κλειστές Πόρτες".

* Φιλόλογος