Αν ψάχνετε κάτι καλό να διαβάσετε σας συστήνω ανεπιφύλακτα το παλιότερο [του 2016] αλλά ακόμα πολύ επίκαιρο άρθρο του Άντριου Σάλιβαν «Κάποτε ήμουν άνθρωπος» στο «New York Magazine» [https://nym.ag/2AvdAV2]. Ο Σάλιβαν εξηγούσε από τότε πώς τα πλεονεκτήματα της κινητής συνδεσιμότητας κατέληγαν να γίνουν μειονεκτήματα για τον χρήστη. Ο Σάλιβαν ήταν ένας πολύ γνωστός blogger ο οποίος τελικά αρρώστησε… από την τεχνολογία. Και όταν λέμε αρρώστησε δεν εννοούμε μόνο την εξάρτηση [που την είχε κι αυτήν] αλλά και τη φυσική ασθένεια. Στο άρθρο του περιγράφει τη μάχη που έδωσε και αναλύει διαφορετικές πλευρές του προβλήματος.

Σαν τρόπος ζωής: Να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία και όχι να μας χρησιμοποιεί, να αποφασίζουμε ποια εργαλεία θα χρησιμοποιούμε, πότε και γιατί

Ένας άλλος Αμερικανός συγγραφέας και ακαδημαϊκός, ο Καρλ Νιούπορτ, διαβάζοντας το άρθρο του Σάλιβαν αποφάσισε να δοκιμάσει στην πράξη τα όσα κατήγγειλε. Περίπου εκείνη την εποχή κυκλοφορούσε το βιβλίο του «Deep work» στο οποίο εξηγούσε πως τη σύγχρονη εποχή έχουμε χάσει την ικανότητα να αφοσιωνόμαστε σε αυτό που κάνουμε, να βυθιζόμαστε στη μελέτη και στη δουλειά μας. Άρα μια ιδέα την είχε. Αποτέλεσμα του πειράματός του ήταν ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο με τίτλο «digital minimalism».

Οφείλω να ομολογήσω ότι αν ζήλευα ένα βιβλίο αυτό θα ήταν το «digital minimalism». Δεν είναι γιατί το συγκεκριμένο θέμα είναι σήμερα trendy. Δεν είναι γιατί πολλοί ανησυχούν για την εξάρτηση που μπορεί να αναπτύξουν τα παιδιά τους από την οθόνη. Δεν είναι γιατί τα γεγονότα του τελευταίου χρόνου μάς απέδειξαν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι χτισμένα με τέτοιο τρόπο ώστε κυρίως να πλουτίζουν οι ιδιοκτήτες τους. Είναι γιατί πραγματικά συνειδητοποιώ ότι ο χρόνος μου είναι πολύτιμος. Ανήκει στον εαυτό μου, στους φίλους μου, στην οικογένειά μου, στη δουλειά που θα αφήσω πίσω μου κληρονομιά [όχι απαραίτητα με αυτήν τη σειρά]. Και είναι πολλά ακόμα τα βιβλία που δεν διάβασα, οι πόλεις που δεν επισκέφτηκα, οι ταινίες που δεν είδα, οι φίλοι που δεν έκανα [ακόμα].

Ωστόσο με το να αρνηθούμε εντελώς τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η τεχνολογία το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να... τα χάσουμε. Το ζητούμενο δεν είναι να χωριστούμε σε τεχνολάγνους και τεχνοφοβικούς, είναι το να καταφέρουμε να επιβιώσουμε όρθιοι σε έναν κόσμο που μας προτιμά γονατιστούς. Γιατί γονατιστοί είμαστε πιο εύκολοι. Πιο εύκολοι να θυμώσουμε, πιο εύκολοι να φοβηθούμε, πιο εύκολοι να πληρώσουμε, πιο εύκολοι να υποκύψουμε.

Και πώς θα τα καταφέρουμε; Δεν θα ήθελα να επαναλάβω τις προτάσεις του Νιούπορτ, αν και πολλές από αυτές είναι ιδιαίτερα έξυπνες. Γιατί ο καθένας έχει τη δική του σχέση με την τεχνολογία, τις δικές του ανάγκες, τους δικούς του χρόνους. Δεν είναι τυχαίο για παράδειγμα που οι συνταξιούχοι είναι τα νέα Golden boys and girls των μέσων κοινωνικής δικτύωσης: έχουν πολύ χρόνο στα χέρια τους.

Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να δούμε τον ψηφιακό μινιμαλισμό όπως στην ουσία θέλει να μας τον παρουσιάσει ο Νιούπορτ, δηλαδή σαν ένα κίνημα ή ακόμα καλύτερα σαν έναν τρόπο ζωής, ένα lifestyle αν προτιμάτε. Να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία και όχι να μας χρησιμοποιεί. Το πώς θα το κάνουμε το ξέρει ο καθένας για τον εαυτό του καλύτερα. Να αποφασίζουμε ο καθένας ποια εργαλεία θα χρησιμοποιεί, για ποιους σκοπούς και υπό ποιες συνθήκες.

Η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη: το είχε ήδη καταλάβει ο Καστοριάδης όταν υποστήριζε ότι η τεχνολογία στον καπιταλισμό δεν μπορεί να είναι ουδέτερο όχημα για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Τα ίδια θα έλεγε, αν το είχε φανταστεί, και για την τεχνολογία στην καθημερινή μας ζωή. Όμως μπορούμε να αντιδράσουμε και να μην την αφήσουμε να πάρει το πάνω χέρι.