Η Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας, το πιο διάσημο διεθνές γεγονός τέχνης στον κόσμο, έχει μια ιστορία που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αποικιοκρατία.

Το πρώτο περίπτερο για την επίδειξη μιας «εθνικής» τέχνης ιδρύθηκε από το Βέλγιο το 1907. Η Βρετανία ακολούθησε σύντομα. Οι ευρωπαϊκές χώρες παραμένουν κυρίαρχες στην εκδήλωση - τουλάχιστον αριθμητικά.

Και παρόλο που κράτη όπως η Κίνα έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια να παρουσιάζουν εξέχοντα εθνικά περίπτερα, οι συμμετοχές από αφρικανικές χώρες είναι λίγες . Φέτος, ωστόσο, η ισορροπία αυτή μετατοπίζεται διακριτικά: η Γκάνα εμφανίστηκε δυναμικά στη σκηνή με έκθεση από καλλιτέχνες με έδρα την χώρα και από τη διασπορά της.

Οι πίνακες, οι φωτογραφίες, οι ταινίες, τα γλυπτά και οι εγκαταστάσεις παρουσιάζονται σε μια σειρά από προσεκτικά καμπυλωτούς χώρους σχεδιασμένους από τον αρχιτέκτονα Sir David Adjaye, του οποίου το πιο διάσημο έργο περιλαμβάνει το Εθνικό Μουσείο Αφροαμερικανικής Ιστορίας και Πολιτισμού Smithsonian στην Ουάσιγκτον DC. Είναι επίσης ο αρχιτέκτονας ενός προγραμματισμένου διαθρησκευτικού καθεδρικού ναού στην Γκάνα.

Επισκέπτης μπροστά από τη δουλειά του El Anatsui στο περίπτερο της Γκάνας. Φωτογραφία: Tiziana Fabi / AFP / Getty Images

Επισκέπτης μπροστά από τη δουλειά του El Anatsui στο περίπτερο της Γκάνας. Φωτογραφία: Tiziana Fabi / AFP / Getty Images

Η ώθηση να παρουσιαστεί ένα εθνικό περίπτερο προήλθε από συνομιλίες μεταξύ αυτού και της ιστορικού τέχνης, της σκηνοθέτιδας και συγγραφέως Nana Oforiatta Ayim, επιμελήτριας του έργου.

Το συναίσθημά τους ήταν, δήλωσε ο Adjaye, ότι « η πολιτιστική παραγωγή της Γκάνα είναι μεγαλύτερη από τη γροθιά που έχει διεθνώς. Αυτό είπαμε στην παρουσίασή μας στην κυβέρνηση - ότι η πολιτιστική προσφορά της Γκάνας στον κόσμο δεν γιορτάζεται. Και μας υποστήριξαν πολύ πρόθυμα. »

Το πρώτο περίπτερο της Γκάνα εγκαινιάστηκε επίσημα την Τετάρτη με την παρουσία της πρώτης κυρίας της χώρας, Rebecca Akufo-Addo. Οι καλλιτέχνες που εμφανίζονται περιλαμβάνουν την ζωγράφο Lynette Yiadom-Boakye, η οποία ήταν υποψήφια για βραβείο Turner, και τον El Anatsui, γεννημένο στην Γκάνα, που εκθέτει μερικά από τα λαμπερά γλυπτά του που κατασκευάζονται από επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια.



Η πρώτη κυρία της Γκάνα, Rebecca Akufo-Addo, πλαισιώνεται από τους επιμελητές David Adjaye και Nana Oforiatta Ayim στα εγκαίνια του περίπτερου της Γκάνας Φωτογραφία: David Levene / The Guardian



Υπάρχει επίσης μια σειρά ασπρόμαυρων πορτραίτων από τη δεκαετία του 1960 και του 70 από την Felicia Abban, τώρα 83 ετών, η οποία ήταν η πρώτη γυναίκα επαγγελματίας φωτογράφος της Γκάνας. Η συμμετοχή ολοκληρώνεται από τους καλλιτέχνες με βάση την Γκάνα Ibrahim Mahama και Selasi Awusi Sosu και τον Βρετανό σκηνοθέτη John Akomfrah.

Ο Akomfrah ονόμασε το περίπτερο «ένα χαρισματικό παράδειγμα σε ένα απέραντο λευκό ».

Πρόσθεσε: «Κατά την άποψή μου, η τέχνη είναι ένας διάλογος. Έχουμε τη μεγαλύτερη συζήτηση στον πλανήτη εδώ στη Βενετία και θέλαμε να είμαστε μέρος αυτής. Όχι επειδή η Γκάνα είναι πιο μοναδική από οποιαδήποτε άλλη αφρικανική χώρα. Θέλαμε μόνο να το κάνουμε όσο καλύτερα μπορούμε. »

Μπορεί να είναι ένα πολιτικά και πνευματικά φορτισμένο εγχείρημα να παρουσιαστεί ένα περίπτερο «εθνικής» τέχνης στην Μπιενάλε της Βενετίας. Ορισμένες χώρες χρησιμοποιούν την εκδήλωση ως μια αμετανόητη ευκαιρία για τη στίλβωση μιας αμαυρωμένης εικόνας.



Έργα της Lynette Yiadom-Boakye στο περίπτερο της Γκάνα. Φωτογραφία: David Levene/The Guardian



Άλλες, σε μια προσπάθεια να αναγνωρίσουν την δική τους ιστορία, μπορεί να βρουν τρόπους να υποτιμήσουν τον έμφυτο εθνικισμό του γεγονότος - για παράδειγμα, να προσκαλούν καλλιτέχνες άλλων χωρών να εμφανίζονται στα περίπτερα τους ή να αντιπροσωπεύουν λιγότερο ηχηρές φωνές από μέσα στα σύνορά τους . Αυτό το έτος, για παράδειγμα, ο Καναδάς και η Φινλανδία παρουσίασαν, αντίστοιχα, την τέχνη των Inuit και Suomi στα εθνικά περίπτερα τους.

«Ένα εθνικό περίπτερο ίσως να μην είναι μια απλή ιδέα αν ξεκινούσε [στη Βενετία] πριν από 100 χρόνια», δήλωσε ο Adjaye, «αλλά η Γκάνα είναι 60 ετών και μαθαίνει πώς να είναι έθνος. Ένα εθνικό περίπτερο είναι πολύ σημαντικό για τη δημιουργία αυτής της αφήγησης ».



Εγκατάσταση του Ibrahim Mahama στο περίπτερο της Γκάνας. Φωτογραφία: Ντέιβιντ Λεβένε / The Guardian



Η έκθεση ονομάζεται Ελευθερία της Γκάνας, από το τραγούδι του ET Mensah, το οποίο γράφτηκε καθώς η χώρα ιδρύθηκε το 1957, η πρώτη χώρα της υποσαχάριας Αφρικής που κέρδισε την ανεξαρτησία της από την αποικιακή κυριαρχία.

Αλλά ο τίτλος μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως μια δήλωση για την καλλιτεχνική ελευθερία και για την ελευθερία που είναι εγγενής στην ιδέα της Γκάνας, η οποία, όπως γράφει ο φιλόσοφος Kwame Anthony Appiah στο συνοδευτικό βιβλίο της έκθεσης, είναι μια ιδιαίτερα «διάχυτη και ποικίλη» χώρα. Πολλές κοινότητες κατοικούν στη Γκάνα και πολλοί Γκανέζοι ζουν εκτός των συνόρων της.

Ο Oforiatta Ayim, ο οποίος, μαζί με τον Adjaye, συμβουλεύει επίσης την κυβέρνηση της Γκάνας για την ίδρυση ενός νέου μουσείου, δήλωσε: «Αισθάνομαι ότι είναι κάτι μεγαλύτερο από μια έκθεση. Όλοι μας αγωνιζόμαστε τόσο σκληρά για να κάνουμε αυτό που κάνουμε και τώρα το κάνουμε μαζί. Από εκεί προέρχεται η ενέργεια. »

ΠΗΓΗ : The Guardian