Τον Σεπτέμβρη του 2017, στην πρώτη παρουσίαση του ρεπερτορίου του ΘΟΚ για τη σεζόν 2017-18 που διανύουμε σήμερα, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού Σάββας Κυριακίδης είχε ανακοινώσει μια μάλλον αναπάντεχη αλλά καλοδεχούμενη ανάθεση: Κάλεσε την Κωνσταντία Σωτηρίου να γράψει ένα νέο θεατρικό έργο το οποίο θα σκηνοθετούσε ο Ανδρέας Αραούζος. Όσο «απρόβλεπτη» ήταν η ανάθεση, άλλο τόσο ήταν και τα συμβαλλόμενα μέρη για την υλοποίησή της. Η Κωνσταντία Σωτηρίου έγινε γνωστή κυρίως μέσα από τα έργα «Η Αϊσέ πάει διακοπές» και «Φωνές από χώμα», γραμμένα στην κυπριακή διάλεκτο, με σαφείς πολιτικοκοινωνικές θέσεις. Ο Ανδρέας Αραούζος προτιμά τα αγγλόφωνα θεατρικά κείμενα, ξεκίνησε δε την πορεία του σκηνοθετώντας αγγλόφωνες παραγωγές με τη θεατρική του ομάδα Alpha Square.

«Δεν μπορώ παρά να χειροκροτήσω το ρίσκο της ανάθεσης», είχε δηλώσει σε εκείνη την παρουσίαση του ρεπερτορίου, συνοψίζοντας τότε το σημαντικό βήμα του καλλιτεχνικού διευθυντή του ΘΟΚ.

Σήμερα, η εν λόγω συνεργασία υλοποιείται και το αποτέλεσμά της ανεβαίνει στη σκηνή του ΘΟΚ από τις 13 Απριλίου. Πρόκειται για το έργο «Κέλυφος», που υπογράφει η κ. Σωτηρίου και σκηνοθετεί ο κ. Αραούζος με πρωταγωνίστρια την Ελληνίδα ηθοποιό Υρώ Μανέ στον ρόλο της Άννας, ο σύντροφος της οποίας υποφέρει από τη νόσο Αλτσχάιμερ και η ίδια βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλαπλά ερωτήματα: Άραγε η ύπαρξή της «τελειώνει» μαζί με τη δική του; Πόσο εγωιστικό είναι να θέλει να συνεχίσει μια κανονική ζωή ξεπερνώντας τις προκαταλήψεις;

Σε νέο πεδίο

Πώς αποδέχεται την πρόταση σκηνοθεσίας ένας σκηνοθέτης, όταν δεν γνωρίζει εκ των προτέρων το κείμενο;

«Επιλέγω τα έργα που σκηνοθετώ βάσει κειμένου. Το λέω συνέχεια λες και είναι κασετόφωνο: κείμενο, κείμενο, κείμενο. Γιατί εκείνο ερωτεύομαι, τον διάλογο περισσότερο από την ιστορία, περισσότερο από το είδος θεάτρου. Είτε είναι Πίντερ ή Ρέππας-Παπαθανασίου ή ο αγαπημένος μου Κρίστοφερ Χάμπτον. Άρα ναι, πώς αποδέχεσαι μια πρόταση για σκηνοθεσία όταν δεν έχεις δει το κείμενο;» λέει ο Ανδρέας Αραούζος. «Η απάντηση είναι ότι κατ' αρχήν είναι η πρώτη μου συνεργασία με τον ΘΟΚ. Αυτό δεν σημαίνει πως ό,τι και αν πει ο ΘΟΚ, λες ναι. Δεν θα έπρεπε. Όμως, αναγνωρίζω την προσπάθεια ενός νέου διευθυντή -και θα το πω, μη Κύπριου- να βάλει μέσα στη σεζόν ανάθεση. Δείχνει εμπιστοσύνη σε μια Κύπρια συγγραφέα που επιλέγει, ρισκάρει με το πρώτο του ρεπερτόριο και μέσα σε αυτό το ρίσκο ζητά από μένα να πάρω κι εγώ το ρίσκο, χωρίς να με γνωρίζει. Επομένως, θεώρησα ότι και από πλευράς ενίσχυσης του κυπριακού θεάτρου από το κρατικό θέατρο και από πλευράς ρίσκου -και ίσως στην πρώτη σου συνεργασία με το Κρατικό Θέατρο θα πρέπει να ρισκάρεις- είδα αυτήν την ιδιαιτερότητα και δυσκολευόμουν πολύ να πω 'όχι'. Όμως, εκείνο που είχαμε πει και εγώ και ο διευθυντής είναι πως το 'ναι' θα το έδινα μετά από μια πρώτη συνάντηση με την Κωνσταντία Σωτηρίου. Υπήρχε και μια ωραία ιδιαιτερότητα: δεν είχα δει ξανά δουλειά της, ούτε η ίδια δική μου δουλειά. Έτυχε, και από τον ένα και από τον άλλο, αν και τα τελευταία χρόνια ήμασταν και οι δύο παραγωγικοί. Έγινε λοιπόν η πρώτη μας συνάντηση και εκεί, αφού είχαν δοθεί στην Κωνσταντία κάποιες κατευθυντήριες γραμμές, μού είπε το πρώτο της ένστικτο για την προσέγγισή της το οποίο αμέσως με κέρδισε: ότι θα δούμε το τι περνά η οικογένεια ενός ασθενή του Αλτσχάιμερ, χωρίς να δούμε τον ασθενή. Το βρήκα τρομερά ωραία οπτική δράματος και εκεί ήταν που είπα και το 'ναι'».

Από την πλευρά της, η κ. Σωτηρίου σημειώνει: «Σκέφτεσαι πολύ σοβαρά μια πρόταση από τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου γιατί έχει τη βαρύτητα και τη σημασία της. Αντιλαμβάνομαι την τιμή, αλλά ήταν σημαντικό για μένα να γνωρίσω τον σκηνοθέτη. Ήταν πολύ καλή η πρώτη επαφή, έδειξε πως υπήρχε μια αμοιβαία συμπάθεια που θα οδηγούσε σε μια καλή συνεργασία και μέχρι τώρα είναι όντως καλή».

Γυναικεία οπτική

Ποια είναι η ζωή μιας γυναίκας που δεν βρίσκεται πια στην πρώτη της νεότητα; Πώς ζει; Ούτε στη ζωή αλλά ούτε στα θεατρικά έργα είναι πρωταγωνίστρια. Στο κείμενο της Κωνσταντίας Σωτηρίου ωστόσο φωτίζεται η ιστορία μιας τέτοιας γυναίκας, μέσα από το ευαίσθητο θέμα της γεροντικής άνοιας.

«Το θέμα του Αλτσχάιμερ με αφορά προσωπικά, έχοντας χάσει δικό μας άνθρωπο πρόσφατα. Βιώσαμε το δράμα της νόσου και ήθελα πολύ να το γράψω και μάλιστα από τη σκοπιά του πώς το βιώνει η γυναίκα, η σύζυγος. Στη δουλειά μου πάντα πρωταγωνιστούν γυναίκες, έτσι θέλησα να δω αυτή την οπτική, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και κυρίως τον κοινωνικό περίγυρο: τι περιμένει από μια γυναίκα και τι περιμένει η ίδια από τον εαυτό της.»

Δημιουργική συνάντηση

«Η Κωνσταντία έχει μια ευαισθησία, είναι τρομερά ευαίσθητη παρατηρητής της καθημερινότητας, του ρεαλισμού, του οικείου, αλλά ως παρατηρητής θα σου το δώσει με τον τρόπο του δημιουργού. Είναι ένας δημιουργικός παρατηρητής κι εμένα αυτό το στοιχείο μου αρέσει πολύ», επισημαίνει ο σκηνοθέτης. «Με εμπνέει η αναπαράσταση της καθημερινότητας και αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο συναντηθήκαμε και εύχομαι και ελπίζω ότι το εκπέμπει το τελικό αποτέλεσμα της παράστασης».

Συμπληρώνοντας, η κ. Σωτηρίου αναφέρει ότι οι καλλιτεχνικές ευαισθησίες των δύο συναντιούνται. «Ήμασταν πάντα σε μια κοινή συνισταμένη σε ό,τι αφορά τη συνεργασία και ως προς το αποτέλεσμα και ως προς τα πράγματα που θέλαμε να δείξουμε. Επίσης, εκπέμπει ένα αίσθημα ασφάλειας ο Αντρέας για τα πράγματα που θέλω να πω. Μερικές φορές, θέλοντας και μη, στο γράψιμο λες και πράγματα προσωπικά, που είναι δικά σου ή του ευρύτερου περιβάλλοντός σου. Άρα, είναι σημαντικό αυτές τις ευαισθησίες να ξέρω ότι τις αντιμετωπίζει με τον σωστό τρόπο και ότι θα αποδοθούν με τον τρόπο που πρέπει».

Στην κοινή ελληνική

Σε αντίθεση με τα έργα που την ανέδειξαν, το έργο «Κέλυφος» της Κωνσταντίας Σωτηρίου είναι γραμμένο όχι στην κυπριακή διάλεκτο αλλά στην κοινή ελληνική. «Το κείμενο σε καθοδηγεί. Και εκεί με έπαιρνε αυτό το κείμενο. Εξ αρχής ο τρόπος με τον οποίο το σκεφτόμουν και το έχτιζα στο μυαλό μου ήταν στην κοινή ελληνική».

Το θέμα της γλώσσας συζητήθηκε ήδη από την αρχή ανάμεσα σε συγγραφέα και σκηνοθέτη, οι οποίοι έθεσαν το ερώτημα: τι κάνει κυπριακό ένα κείμενο; «Ό,τι είναι από κυπριακό μυαλό και καρδιά βγαλμένο, είναι η απάντηση που δώσαμε. Δεν είναι ούτε η κυπριακή πόλη ή το χωριό ούτε η κυπριακή διάλεκτος που θα το κάνει κυπριακό», εξηγεί ο κ. Αραούζος.

Συνεργασία με την Υρώ Μανέ

Από τους πέντε ηθοποιούς που μεταφέρουν στη σκηνή το «Κέλυφος», μόνο η Παναγιώτα Παπαγεωργίου επιλέχθηκε μετά από ακρόαση. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί -Βαρνάβας Κυριαζής, Φώτης Αποστολίδης, Ανδρέας Τσέλεπος- ήταν επιλογή του σκηνοθέτη. Το ίδιο και η γνωστή Ελληνίδα ηθοποιός Υρώ Μανέ που κρατά και τον κεντρικό ρόλο της Άννας.

«Είχα ένα πνεύμα, μια διάθεση για την πρωταγωνίστρια στην οποία ανταποκρίνεται η Υρώ Μανέ και ενώ δεν την ξέρω, τη ζήτησα και χαίρομαι πολύ για τη συνεργασία μας. Τώρα που τη γνωρίζω και υποκριτικά, έχει τρομερό ένστικτο που δεν την προδίδει και δίνει πολύ ωραίες αποχρώσεις στην Άννα», λέει ο σκηνοθέτης για τον δυναμικό, με χιούμορ και με πολλά ενδιαφέροντα χαρακτήρα του κεντρικού ρόλου. «Η Υρώ Μανέ ενσαρκώνει αυτό που είχαμε στο μυαλό μας, αυτό που είχαμε στήσει μέσα από τις συζητήσεις μας», συμπληρώνει η κ. Σωτηρίου.

Ολόκληρη η πεντάδα της διανομής του έργου, πάντως, δημιουργεί υψηλές προσδοκίες για το τελικό αποτέλεσμα. Την ομάδα των συντελεστών της παραγωγής συμπληρώνουν οι Έλενα Κατσούρη [σκηνικά - κοστούμια], Γιώργος Κολιάς [μουσική], Σταύρος Τάρταρης [σχεδιασμός φωτισμών] και Μαρία Ιόλη Καραολίδου [βοηθός σκηνοθέτη].

Το ρίσκο του νέου διευθυντή

Σχολιάζοντας την αρχική του αναφορά στον -μη Κύπριο- καλλιτεχνικό διευθυντή του ΘΟΚ Σάββα Κυριακίδη, ο οποίος πήρε το ρίσκο της ανάθεσης ήδη στο πρώτο του ρεπερτόριο, ο κ. Αραούζος αναφέρει:

«Νομίζω πως είναι αξιοσημείωτο όταν για πρώτη φορά γίνεται ανάθεση σε Κύπριο ή Κύπρια συγγραφέα και ο άνθρωπος που πήρε αυτήν την απόφαση δεν είναι Κύπριος. Αρχικά, είχα αισθανθεί ότι δεν θα ήθελα να θεωρηθεί ότι δεν υπάρχει Κύπριος άξιος να διευθύνει το κρατικό μας θέατρο. Όμως, από τις πρώτες εβδομάδες, για να μην πω μέρες, που ανέλαβε ο Σάββας Κυριακίδης έχει δείξει τέτοιο σεβασμό προς το εγχώριο ταλέντο, κατ' αρχήν με την απόφασή του να κάνει προσωπικά ραντεβού με όλους τους σκηνοθέτες. Ανατριχιαστικά θεωρώ ότι κατάφερε να αποσιωπήσει οποιουσδήποτε σκεπτικιστές με τον σεβασμό που έδειξε και κατόπιν με τις αποφάσεις που πήρε, αλλά και μόνο η πρώτη κίνηση, το ενδιαφέρον να γνωρίσει, να σκαλίσει, να μην έρθει εδώ ουρανοκατέβατος και να αφήσει τους καλλιτέχνες να θεωρούν ότι είναι πίσω από έναν τοίχο, αυτό και μόνο εγώ προσωπικά το εκτίμησα πάρα πολύ».

«Και στη δική μας περίπτωση, διέκρινε, είχε μια οξυδέρκεια να δει ότι εμείς οι δύο κάνουμε μια καλή συνεργασία», συμπληρώνει η συγγραφέας. «Είναι σημαντικό το ότι μας έφερε σε επαφή, διαφορετικά μπορεί να μην γνωριζόμασταν».



+ Πρεμιέρα στις 13 Απριλίου στη Νέα Σκηνή του Θεάτρου ΘΟΚ στις 20:30. Τακτικές παραστάσεις κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο. Περιοδεία: Μαρκίδειο Θέατρο Πάφου στις 25 Απριλίου, Δημοτικό Θέατρο Σωτήρας στις 2 Μαΐου, Θέατρο Ριάλτο Λεμεσού στις 8 και 9 Μαΐου, Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας στις 15 Μαΐου. Όλες οι παραστάσεις ξεκινούν στις 20:30. Οι παραστάσεις στις 3 Μαΐου στη Λευκωσία και στις 8 Μαΐου στη Λεμεσό θα είναι με αγγλικούς και τουρκικούς υπέρτιτλους.

Πληροφορίες τηλ. 77772717. Εισιτήρια προς 12 και 6 ευρώ [άνεργοι, συνταξιούχοι με την επίδειξη του αντίστοιχου αποδεικτικού εγγράφου, άτομα κάτω των 25 ετών με την επίδειξη πολιτικής ταυτότητας].

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η Κωνσταντία Σωτηρίου έγραψε και ο Ανδρέας Αραούζος σκηνοθετεί το έργο «Κέλυφος» με θέμα τη γεροντική άνοια. Πρωταγωνιστεί η Υρώ Μανέ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ©ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ