Στη Λευκωσία βρίσκεται αυτές τις μέρες ο Γκρέγκορι Σολέτ, καθηγητής, καλλιτέχνης, ακτιβιστής και θεωρητικός, με αφορμή τη συμμετοχή του σε ένα Μη-Συνέδριο για τις τέχνες, την τεχνολογία και τα κοινά, που ολοκληρώνεται την 1η Ιουνίου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.

Ο Σολέτ, καθηγητής στο Queens College της Νέας Υόρκης, θα ανοίξει τη δεύτερη μέρα του μη-συνεδρίου την Παρασκευή 31 Μαΐου με μια ομιλία κάτω από την ενότητα «Ηθική και Αισθητική».

«Η ομιλία μου αφορά τους καλλιτέχνες που εναντιώνονται στο καλλιτεχνικό σύστημα, που το μποϊκοτάρουν, που διαμαρτύρονται και συνδικαλίζονται σχετικά με τους όρους εργασίας τους και πολλά άλλα θέματα», μάς εξήγησε όταν τον συναντήσαμε στο καφενείο Καλά Καθούμενα στην παλιά Λευκωσία.

Κατάληψη στο Whitney Museum

«Αυτή την περίοδο, πραγματοποιείται μια δράση στο Whitney Museum της Νέας Υόρκης, στο διοικητικό συμβούλιο του οποίου βρίσκεται αυτή τη στιγμή ως μέλος ο Γουόρεν Κάντερς, ένας κατασκευαστής όπλων που θεωρητικά δεν σκοτώνουν, ωστόσο γνωρίζουμε ότι χρησιμοποιούνται στη διένεξη Παλαιστινίων - Ισραηλινών και μερικές φορές αποβαίνουν θανατηφόρα», σημειώνει ο Γκρέγκορι Σολέτ για μία από τις δράσεις που θα παρουσιάσει στο πλαίσιο της ομιλίας του.

«Αυτά τα όπλα χρησιμοποιούνται επίσης στο νότιο σύνορο της Αμερικής απ’ όπου φτάνουν οικογένειες από την Κεντρική Αμερική για να ζητήσουν άσυλο. Εκατό άνθρωποι που εργάζονται στο Whitney Museum υπέγραψαν κοινή επιστολή με την οποία ζητούν την παραίτηση του Κάντερς. Θα πρέπει να αντιληφθείτε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες οι εργαζόμενοι δεν έχουν πραγματική κάλυψη. Στο συγκεκριμένο μουσείο, δεν υπάρχει συντεχνία ή συνήθως αυτές οι συντεχνίες δεν έχουν δύναμη. Οι 100 αυτοί άνθρωποι λοιπόν πήραν μεγάλο ρίσκο γιατί ο διευθυντής του Μουσείου θα μπορούσε να πει, απλά, 'απολύεστε, θα προσλάβουμε άλλους στη θέση σας'».

Της κατάληψης στο λόμπι του Μουσείου ηγείται το κίνημα Decolonize this Place που εδώ και δύο μήνες κάθε Παρασκευή οργανώνει διάφορες συζητήσεις στο μουσείο πάνω σε θέματα που δεν έχουν κατ' ανάγκη σχέση με το θέμα που πρωτοξεκίνησε την διαμαρτυρία. Τόσο οι υπάλληλοι του μουσείου που είναι στην πλειοψηφία τους καλλιτέχνες όσο και άνθρωποι που πιστεύουν στον αγώνα τους, μαζεύονται και συζητούν θέματα όπως οι Ιθαγενείς της Αμερικής, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα της κοινότητας ΛΟΑΤΙ. «Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το ότι έχουν διεισδύσει όλα αυτά τα θέματα μέσα σε ένα τέτο, ιο πλαίσιο», σχολιάζει ο Γκρέγκορι Σολέτ.

«Στην ομιλία μου, λοιπόν, θα εστιάσω στο πώς εναντιώνεται κανείς στο καλλιτεχνικό σύστημα έτσι όπως είναι δομημένο, με τα τεράστια κεφάλαια και την πολιτική εξουσία»

Είναι γνωστό πως στις πλείστες περιπτώσεις, τα μουσεία δεν είναι βιώσιμα εκτός αν έχουν κρατική ή ιδιωτική επιχορήγηση. Η ιδιωτική επιχείρηση μπορεί να σημαίνει χορηγίες από τράπεζες, βιομηχανίες ή ανθρώπους όπως ο Γουόρεν Κάντερς.

Ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές ενός μουσείου; Οφείλει να έχει; Ποια είναι τα όρια της ηθικής έναντι της αισθητικής; Και πώς αντιδρά σε όλα αυτά η καλλιτεχνική κοινότητα, που ως επί το πλείστον έχει ανάγκη τα μεγάλα πολιτιστικά ιδρύματα για την επιβίωσή της;

«Παραμένοντας στο παράδειγμα του Whitney Museum, στην πιο πρόσφατη έκθεσή του οι καλλιτέχνες κλήθηκαν να το μποϊκοτάρουν με το να μην συμμετέχουν», εξηγεί ο κ. Σολέτ. «Μόνο ένας το έπραξε. Οι υπόλοιποι συμμετείχαν στην έκθεση, ωστόσο υπάρχει η περίπτωση καλλιτέχνη που στη δουλειά του ασχολείται με την εταιρεία αυτού του μέλους του δ.σ., φέρνοντας στο προσκήνιο αυτό ακριβώς το θέμα.»



Σύμφωνα με τον κ. Σολέτ, στα τέλη της δεκαετίας '60 - αρχές '70, υπήρχε ένα παρόμοιο κίνημα καλλιτεχνών που ασκούσε κριτική κυρίως στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης αλλά και στο Μετροπόλιταν και στο Γουίτνεϊ. Τι ζητούσαν αυτοί οι καλλιτέχνες; «Καλύτερους όρους εργασίας, καλύτερα συμβόλαια. Ζητούσαν επίσης εκθεσιακούς χώρους για τις γυναίκες, τους Λατινοαμερικανούς, ζητούσαν ουσιαστικά την διαφορετικότητα στην καλλιτεχνική κοινότητα. Κι αυτοί πραγματοποίησαν διαμαρτυρίες μέσα στα μουσεία. Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά, όμως: τώρα είναι λες κι οι κινήσεις που γίνονται πάνε πολύ βαθιά, φτάνουν στην καρδιά του μουσείου κι αυτό νομίζω πως έχει να κάνει με το ότι οι άνθρωποι που διαμαρτύρονται είναι μέρος του μουσείου, είναι κομμάτι του.»

Μισό αιώνα μετά, τι έχει αλλάξει;

Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν και εργάζονται οι καλλιτέχνες δεν έχουν αλλάξει και τόσο

«Εξακολουθούν να πληρώνονται πολύ λίγα για τη δουλειά τους ή και καθόλου. Δεν υπάρχει αρκετή επιχορήγηση των τεχνών στην Αμερική. Είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου ιδιωτικές οι χορηγίες. Επιπλέον, οι καλλιτέχνες σήμερα είναι πολύ περισσότεροι και συναγωνίζονται για το ίδιο μερίδιο της πίτας που δεν έχει μεγαλώσει.

Αυτό που ίσως άλλαξε είναι πως πολλοί καλλιτέχνες είναι πολύ πιο συνειδητοποιημένοι σήμερα. Ειδικά μετά την κρίση του 2008. Κυρίως, θεωρώ ότι ο κόσμος της τέχνης έχει μεγαλώσει ως προς την οικονομική του υπόσταση: διακινούνται στην διεθνή αγορά της τέχνης 60 δισεκατομμύρια ευρώ. Δεν είναι μικρό ποσό. Και η αγορά δεν ρυθμίζεται με κάποιο τρόπο, υπάρχει λοιπόν πολύ ξέπλυμα χρήματος.»

Διαμαρτυρία για ένα νέο Γκούγκενχαϊμ στο Άμπου Ντάμπι

Ο Γκρέγκορι Σολέτ είναι, επιπλέον, μέλος της ακτιβιστικής κολλεκτίβας Gulflabour Coalition, που στόχο έχει να αποτρέψει την ανέγερση ενός μουσείου Γκούγκενχαϊμ στο Άμπου Ντάμπι, εάν δεν γίνουν σεβαστά τα αιτήματα των εκεί εργαζομένων.



«Ξέρετε, σε αυτές τις χώρες επικρατεί το -λεγόμενο kafala- σύστημα που δεσμεύει τους εργαζόμενους στους εργοδότες τους με αποτέλεσμα την πλήρη εξάρτησή τους. Φτάνουν από άλλες χώρες εργαζόμενοι για να δουλέψουν με σκοπό να στέλνουν χρήματα στις οικογένειές τους, αυτό όμως που στ' αλήθεια συμβαίνει είναι ότι τους παίρνουν τα διαβατήρια και τους λένε πως για δύο-τρία χρόνια, οι μισθοί τους είναι δεσμευμένοι ως αμοιβή για την εργοδότηση. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί».



Η κολλεκτίβα έφτασε μέχρι το διοικητικό συμβούλιο του Γκούγκενχαϊμ για να θέσει τα αιτήματά της που δεν αφορούν τίποτα άλλο πέρα από την δίκαιη εργοδότηση για την οικοδόμηση του μουσείου. Έκαναν κατάληψη του Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης ενώ μετέφεραν τη δράση τους και στη Μπιενάλε Βενετίας το 2015.



Με την πτώση των τιμών του πετρελαίου, το πρότζεκτ τέθηκε σε αναμονή και μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστό εάν θα προχωρήσουν με την δημιουργία του.

Για την κολλεκτίβα Gulflabour Coalition θα πει περισσότερα ο Γκρέγκορι Σολέτ, σήμερα στην ομιλία του με τίτλο Mutiny, Mutualism and Complicity in a “Bare” Art World, στο Αμφιθέατρο UNESCO του Πανεπιστημίου Λευκωσίας στις 09:45.

+ Για το πλήρες πρόγραμμα και άλλες πληροφορίες, εδώ

ΚΥΡΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ©ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ