Το καλοκαίρι είναι συνυφασμένο με την ξεγνοιασιά, τη χαρά, τη δημιουργία. Κάθε φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο -όπως αποδεικνύει και η ετυμολογία της λέξης, από το λατινικό festivus, δηλαδή γιορτινός- έχει τη γιορτή στο DNA του.

Αναλόγως χώρου, χρόνου και αναγκών, μερικά φεστιβάλ υπερτερούν σε βαθμό πρωτοτυπίας, είναι πιο αβάν-γκαρντ, πιο διασκεδαστικά και έχουν το δικό τους στίγμα και την υπογραφή τους. Για παράδειγμα, προπομπός του Φεστιβάλ Τεχνών της Agueda της Πορτογαλίας είναι οι χιλιάδες πολύχρωμες ομπρέλες, σαν να κρέμονται από τον ουρανό, που γεμίζουν τους δρόμους. Με τη συμμετοχή 500 ομάδων νέων εικαστικών και μουσικών και ένα συναρπαστικό πακέτο δράσεων για τους επισκέπτες του, που περιλαμβάνει εκθέσεις, συναυλίες, πάρτι, γευσιγνωσίες, αθλοπαιδιές, παζάρια χειροποίητων αντικειμένων. Στην Ελλάδα, το φεστιβαλικό θέρος είναι πλούσιο και πολυδιάστατο το οποίο εκτός από το πλέον γνωστό φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου περιλαμβάνει και πολλά άλλα μικρότερα φεστιβάλ με χαρακτήρα, όπως το Saristra, που πραγματοποιείται στα Παλιά Βλαχάτα Σάμης στην Κεφαλονιά, ένα ημιορεινό χωριό που εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του έπειτα από τον καταστροφικό σεισμό του 1953. Εκθέσεις τέχνης, προβολές ταινιών, σεμινάρια και διαλέξεις, συναυλίες, καθώς και δραστηριότητες για παιδιά φιλοξενούνται στα χαλάσματα.

Η Κύπρος είναι πάντα στον ρυθμό των φεστιβάλ. Ειδικά τα τελευταία χρόνια τα μικρά, αλλά σημαντικά, με χαρακτήρα φεστιβάλ σε χωριά, ανοικτά θέατρα, ιστορικούς χώρους και πλατείες γεμίζουν τους καλοκαιρινούς μήνες: Το Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος που φιλοξενεί θεατρικά σχήματα από Κύπρο, Ελλάδα και εξωτερικό. Το Psychedelic Stoner Rock Φεστιβάλ Into the Limbo στο εγκαταλελειμμένο χωριό του Αγίου Σωζόμενου, το Πολιτιστικό Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Κύπρου στο Αρχοντικό της οδού Αξιοθέας, το Διεθνές Φεστιβάλ Animation Όψεις του Κόσμου στα χωριά Σαλαμιού και Πλατανίστεια, το Φεστιβάλ Φενερωμένης που οργανώνει το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, το Cyprus Rialto World Music Festival, το Aglanjazz, το Afrobanana and Friends Festival στην Πόλη Χρυσοχούς, ο Φέγγαρος στον Κάτω Δρυ, το Windcraft Music Fest στο χωριό Κατύδατα που αναδεικνύει κυρίως τη μαγεία των πνευστών, το Φεστιβάλ Ξαρκής και πολλά άλλα. Να μην ξεχνάμε και τα φεστιβάλ που γίνονται στα κατεχόμενα όπως το Φεστιβάλ Αμμοχώστου με επίκεντρο το αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας.

Δεν μπορεί να μην αναφέρει κανείς το Διεθνές Φεστιβάλ Κύπρια, το μεγάλο, επίσημο, καλοκαιρινό φεστιβάλ της Κύπρου το οποίο μετρά σχεδόν τριάντα χρόνια ζωής. Παρά τις εξαντλητικές προσπάθειες για αναβάθμιση και ανεξαρτησία του θεσμού, τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει κατά τι. Έχει μεν αποκτήσει καλλιτεχνική διεύθυνση, αλλά δεν έχει ακόμα τις βάσεις που να το βοηθούν να συμπεριφέρεται ανεξάρτητα και να αποκτήσει τον δικό του χαρακτήρα όπως τα πιο πάνω μικρά φεστιβάλ. Στα Κύπρια χωράνε όλα και τίποτα.

Δεν μπορώ να μην φέρω ως παράδειγμα το Φεστιβάλ Αθηνών, το οποίο από την ίδρυσή του το 1955 και αφού πέρασε από τη δίνη πολιτικών εξάρσεων, κατάφερε να αντιταχθεί στην κατεστημένη καλλιτεχνική έκφραση και να αναπτύξει διάλογο με το κοσμοπολίτικο πνεύμα. Χωρίς να αγνοεί αυτό που παράγεται παγκοσμίως, η ανάδειξη των νέων εγχώριων δυνάμεων που μπορούν να μιλήσουν στο σύγχρονο κοινό είναι αυτό που το χαρακτηρίζει.

Στόχος του θεσμού των «Κυπρίων» ήταν να μετατρέψουν την Κύπρο σε πολιτιστικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου που να παρουσιάζει διεθνείς και κυπριακές εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου. Τα δεδομένα αποδεικνύουν ότι αντί να αναπτύσσεται ο θεσμός μάλλον φθίνει. Σήμερα, το «διεθνές» θα πρέπει να επαναδιαπραγματευθεί και ο θεσμός ο ίδιος θα πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες, να αποκτήσει δικό του προφίλ και προϋπολογισμό. Σκέψεις και μελέτες έχουν γίνει προ πολλού. Πλην όμως η εφαρμογή τους σκοντάφτει πάντοτε στη μεσοβέζικη «πολιτιστική μας πολιτική».

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Στιγμιότυπο από την πετυχημένη παράσταση «Ηχώ» που πραγματοποιήθηκε στο Πάρκο Ακαδημίας στο πλαίσιο του περσινού Διεθνούς Φεστιβάλ Κύπρια 2018.