Γράφει ο Νίνος Φένεκ Μικελλίδης 

Στην ελληνοβουλγαρικής παραγωγής ταινία «Ο πατέρας», ψυχολογικό δράμα της Κριστίνα Γκρόζεβα και του Πέταρ Βαλτσάνοβ, γύρω από την ιστορία ενός άντρα που προσπαθεί να σώσει τον πατέρα του από τα νύχια ενός ψυχικού θεραπευτή,  απονεμήθηκε η Κρυστάλλινη Σφαίρα καλύτερης ταινίας του επίσημου διαγωνιστικού τμήματος του 54^ου κινηματογραφικού φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι. Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό ποσό 25.000 δολαρίων.





Στη γερμανική ταινία «Λάρα» του Γιαν-Όλε Γκέρστερ απονεμήθηκε το Ειδικό Βραβείο της επιτροπής (με χρηματικό ποσό 15.000 δολάρια), δραματική κομεντί γύρω από μια 60χρονη επίμονη, καταπιεστική μητέρα (εξαιρετική στο ρόλο η Κορίνα Χάρφουχ) που προσπαθεί να οδηγήσει τον μουσικοσυνθέτη γιο της στην επιτυχία, κάτι που η ίδια δεν κατάφερε στη ζωή της.

Με το βραβείο σκηνοθεσίας να απονέμεται στον Σλοβάκο Μιλάν Όντρικ για την ταινία του «Και εγένετο φως», ταινία που ξεσκεπάζει την υποκρισία και τις καταστροφικές κοινωνικές προκαταλήψεις μιας κλειστής κοινωνίας, μέσα από την ιστορία ενός εργάτη πατέρα που επιστρέφει από τη Γερμανία για ν’ ανακαλύψει πως ο γιος του είναι μπλεγμένος σε ένα φρικτό έγκλημα. Αξίζει να σημειώσω πως η ταινία απέσπασε  και το Οικουμενικό βραβείο.

Τη διεθνή κριτική επιτροπή αποτέλεσαν οι Σεργκέι Λοζνίτσα (σκηνοθέτης - Ουκρανία), Στεπάν Χούλικ (σεναριογράφος - Τσεχία), Ανεμαρί Γιάσιρ (σκηνοθέτρια - Παλαιστίνη), Σαρλ Τεσόν (συγγραφέας, διοργανωτής φεστιβάλ - Γαλλία) και η Ελληνίδα ηθοποιός Αγγελική Παπούλια.

Στις βραβεύσεις και η ισπανική ταινία «Η παρθένα του Αυγούστου» του Γιόνας Τρουέμπα που κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας της επιτροπής της FIPRESCI, της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών. Ενώ, στην πολύ καλή τούρκικη ταινία (που παρουσιάσαμε σε προηγούμενο άρθρο) απονεμήθηκε το βραβείο της FEDEORA, που απονέμουν Ευρωπαίοι κριτικοί.

Δοσμένη με τρυφερότητα αλλά και διανθισμένη με μαύρο χιούμορ είναι η βραβευμένη ταινία «Ο πατέρας» των Γκρόζεβα και Βαλτσάνοβ. Ήδη, από τις πρώτες σκηνές, με τον πατέρα να σταματάει την ταφή της γυναίκας του και να ζητάει από τον γιο του να τη φωτογραφήσει από διάφορες πλευρές, μπαίνουμε στον ιδιόμορφο κόσμο της ταινίας. Από την αρχή, ο πατέρας, ο Βασίλ, ένας αυταρχικός, που πιστεύει σε ψυχικούς θεραπευτές άντρας, αντιμετωπίζει τον μεσήλικα, επιτυχημένο επιχειρηματία (εργάζεται στις κινηματογραφικές διαφημίσεις) γιο του σαν ηλίθιο και δεν τον αφήνει να επέμβει στα παράλογα σχέδιά του (ο θεραπευτής/μέντιουμ του ζητάει, μαζί με άλλους «πιστούς» να ξενυχτίσουν σ’ ένα δάσος για να μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με τους νεκρούς συγγενείς τους).

Εκείνο που έχει σημασία στην ταινία είναι η σχέση ανάμεσα στους δυο άντρες, με το γιο να προσπαθεί να σώσει την πατέρα του από τους ψευτο-θεραπευτές αλλά ταυτόχρονα και να τον βοηθήσει, ακόμη και σε βάρος της δικής του σχέσης με τη γυναίκα του, αφήνοντας τον εαυτό του να παρασυρθεί, έστω και για λίγο, από την τρέλα του πατέρα. Τη σχέση αυτή πατέρα-γιου οι δυο σκηνοθέτες αναπτύσσουν με ένα έξυπνο, συναρπαστικό τρόπο, μέσα από ένα γραμμένο με φαντασία και ευρηματικότητα, διανθισμένο με μπόλικο (συχνά μαύρο) χιούμορ, με μια σκηνοθεσία που ξέρει να επιλέγει σωστά τις σκηνές και τους χώρους, αποφεύγοντας τις περιττολογίες (ποτέ δεν βλέπουμε τον θεραπευτή), αλλά και να δημιουργεί τον αναγκαίο ρυθμό, με τους δυο ηθοποιούς του να σκιαγραφούν τέλεια τις, διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάμεσά τους, σχέσεις.

Από τις άλλες πολύ καλές ταινίες του διαγωνιστικού αναφέρω την κινέζικη «Μωσαϊκό πορτρέτο» του Ζάι Γιξιάνγκ, με τον 32χρονο σκηνοθέτη να αντλεί από την 6^η γενιά του κινέζικου σινεμά για να καταγράψει τη συναρπαστική, αποκαλυπτική ιστορία του, εκείνη ενός 14χρονου κοριτσιού, που ζει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, με ιδέες για μια πιο ελεύθερη και ανεξάρτητη ζωή. Μόνο  που, όταν το ξαφνικά έγκυο κορίτσι αποκαλύπτει στους δικούς της, πως ο πατέρας του παιδιού είναι ένας καθηγητής της, αρχίζει μια εξονυχιστική διαδικασία έρευνας για την απονομή δικαιοσύνης, που φέρνει στην επιφάνεια τα προβλήματα, την υποκρισία και τις φοβίες μιας συντηρητικής κοινωνίας, που προσπαθεί να οδηγήσει το κορίτσι στην αποξένωση. Με ένα φαινομενικά απλό στιλ, με τις σιωπές να κυριαρχούν, με την κάμερά του να ψάχνει και να ερευνά επίμονα και πιεστικά, αναμιγνύοντας τα στοιχεία του θρίλερ με εκείνα τα ρεαλιστικά στοιχεία που συναντάμε στις καλύτερες κινέζικες ταινίες των τελευταίων δεκαετιών. Εξαίρετη η ερμηνεία της νεαρής Γουάνγκ Γιαν-χούι που καταφέρνει, με τον καλύτερο τρόπο, να δώσει το χαρακτήρα του υπερήφανου, αλύγιστου μπροστά στις διάφορες πιέσεις, κοριτσιού.

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΠΙΛΟΓΗ

• Κρυστάλλινη Σφαίρα καλύτερης ταινίας: «Ο πατέρας»


• Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής: «Λάρα»


• Καλύτερης σκηνοθεσίας: Τιμ Μίλαντς για την ταινία «Πάτρικ»


• Καλύτερης γυναικείας ερμηνείας: Κορίνα Χάρφουχ («Λάρα»)


• Καλύτερης ανδρικής ερμηνείας: Μιλάν Όντρικ («Και εγένετο φως»)


• Ειδική μνεία: για νέο ταλέντο στην Αντονία Γκίζεν για το ρόλο της στην ταινία «Ο άνθρωπος του μέλλοντος»

ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΤΜΉΜΑ EAST OF THE WEST (Ανατολικά της Δύσης)

• Καλύτερης ταινίας: «Ο ταύρος» του Μπόρις Απόκοβ (Ρωσία)


• Ειδικό Βραβείο: «Οι σκέψεις μου είναι σιωπηλές» του Αντόνιο Λούκιτς (Ουκρανία)

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ 

• Καλύτερης ταινίας: «Αθάνατος» της Ξένια Οχαπκίνα (Εσθονία/Λατβία)


• Ειδικό Βραβείο: «Confucian Dream» του Μίτζιε Λι (Κίνα)

ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΩΝ EUROPA CINEMAS

• «Σκανδιναβική σιωπή» του Μάρτι Χέκιε (Εσθονία/Γαλλία/Βέλγιο)

(ΚΥΠΕ/ΝΦΜ/ΓΜΙ)