Εφτά χρόνια μετά τον σχηματισμό τους και πέντε μετά το ντεμπούτο άλμπουμ τους "Grippy Grappa", οι Monsieur Doumani κυκλοφόρησαν τον φετινό Φεβρουάριο τον τρίτο και πιο ώριμο μουσικά και στιχουργικά δίσκο τους, με τίτλο "Αγκάθθιν". Ο δίσκος προκαλεί ήδη αίσθηση στο εξωτερικό, όπου υπάρχει το κατάλληλο σύστημα αξιολόγησης μουσικών σχημάτων από όλο τον κόσμο, με επακόλουθη είτε την ανάδειξη ή την πλήρη ισοπέδωσή τους. Στο παρόν στάδιο, οι Monsieur Doumani, το σχήμα που ίδρυσαν το 2011 ο Αντώνης Αντωνίου, ο Δημήτρης Γιασεμίδης και ο Άγγελος Ιωνάς, καταφέρνει να εντυπωσιάζει, γαργαλώντας τα αφτιά μουσικοκριτικών στο εξωτερικό και αποσπώντας θετικές κριτικές σε έντυπα όπως η Guardian και εξειδικευμένα μουσικά περιοδικά όπως το Songlines. To μουσικό σχήμα από την Κύπρο, που ερευνά και πειραματίζεται με τις διαφορετικές φόρμες της παραδοσιακής κυπριακής μουσικής, απέσπασε την περασμένη βδομάδα το βραβείο Preis der deutschen Schallplattenkritik [German Records Critics' Award], το οποίο δίνεται από το 1963 κάθε τρίμηνο σε "νέες κυκλοφορίες εξαιρετικής σημασίας" με βασικά κριτήρια αξιολόγησης την "καλλιτεχνική ποιότητα, την ερμηνεία, την αξία του ρεπερτορίου, την παρουσίαση και την ποιότητα της παραγωγής και του ήχου".

Το "Αγκάθθιν"

Ο τρίτος βραβευμένος δίσκος των Monsieur Doumani έχει τίτλο "Αγκάθθιν" και ηχογραφήθηκε στο νεοσύστατο Ahos studio -του Θανάση Παπακωνσταντίνου- στον Μεγαλόβρυσο Αγιά, στην Ελλάδα. Είναι η πρώτη φορά που οι ΜD ηχογραφούν δίσκο εκτός Κύπρου και έξω από τον δικό τους χώρο, αφού η ηχογράφηση των δύο πρώτων δίσκων έγινε από τους ίδιους. Συνειδητά, πάντως, η παραγωγή παραμένει στα δικά τους χέρια και χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τους ίδιους. Αντανακλάται, έτσι, η διάθεση της μπάντας -που συνάδει με τις έννοιες της ελευθερίας και ανεξαρτησίας- να κινείται έξω από το δισκογραφικό σύστημα, το οποίο έχει μεν σημαντικά πλεονεκτήματα αλλά και σοβαρά μειονεκτήματα. Ο ίδιος ο δίσκος, εκτός από τεχνικά αρτιότερος των δύο προηγούμενων, φαίνεται πως έχει και μια θεματική συνοχή ενδεικτική της κυπριακής "καταγωγής" του: γραμμένος σε μια περίοδο όταν οι προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού δεν είχαν καταρρεύσει, αλλά και όταν μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς και αποφάσεις καταστροφικές για το περιβάλλον είχαν δει το φως της δημοσιότητας, ο δίσκος "Αγκάθθιν" απορρέει από τις πολιτικοκοινωνικές ανησυχίες και την περιβαλλοντική ευσυνειδησία των μελών του σχήματος. Τα τραγούδια "Ε, άδρωπε", "Τ' ακάμωτα", "Γκελ μπουρντά", "Πού να την φατσήσω", "Η τζυρά μας ούλλους", "Οι δράτζοι τ' Ακάμα" είναι ενδεικτικά. Η μπάντα κακίζει και τη νοοτροπία που προκύπτει από τον νεοπλουτισμό, το άππωμα, τον εγωισμό. "Θέλεις την κότα τζ'αι τ' αυκά, πιατέλλαν αντί πιάτον... τζ'αι που μιτσής επρόσεχες το αυτοκινητούιν, άμπα τζ'αι παίξει μιαν φοράν το δίπλα γειτονούιν".

• «Γκελ μπουρντά»

Τη μουσική και στα δεκατρία τραγούδια του δίσκου υπογράφει ο Αντώνης Αντωνίου, οι στίχοι ωστόσο δεν είναι πάντα δικοί του. Στην περίπτωση του "Γκελ μπουρντά" τους στίχους υπογράφει ο Μάριος Επαμεινώνδα, ο οποίος συγκέντρωσε λέξεις διαφορετικής προέλευσης που χρησιμοποιούν από κοινού -στις διαλέκτους τους- τόσο οι Ελληνοκύπριοι όσο και οι Τουρκοκύπριοι. «Ππελάφιν, ππαντζάριν, τασή, μανιτάριν, γελέρμασιν γιαχνιστόν, τσακμάτζιν, μαγκάλλιν, τταβάνιν, τουμάνιν, ζιβάνα, ττουλούμιν, πελάες, μαράζια, γινάθκια, χαττίρκα, χαπάρκα» κ.λπ.

• «Ε, άδρωπε»

Ένα ποίημα του λαϊκού ποιητή Κυριάκου Καρνέρα [1900-1986] μελοποιήθηκε από τον Αντωνίου και ερμηνεύεται από τον ίδιο στον δίσκο. Ο Καρνέρας ήταν ένας βοσκός που ανακάλυψε ο Τεύκρος Ανθίας και φρόντισε να εκδίδει συχνά τα ποιήματά του στην εφημερίδα "Πρωινή", κάνοντάς τον γνωστό στο ευρύ κοινό.


«Ε, άδρωπε, που μάσεσαι
Ν' αρπάξεις, να στοιβάσεις
Την γην να κάμεις μάλιν σου
Τον κόσμον ν' αγκαλιάσεις
Σαν έρκεσαι, χαρρεύκεσαι τον κόσμον εννά φάεις
Μα πάλε πίσω νηστικός
Σαν ήρτες εννά πάεις»

• «Η τζυρά μας ούλλους»

Η τζυρά εδώ είναι η μητέρα φύση και το τραγούδι αυτό αντανακλά την περιβαλλοντική ευαισθησία του σχήματος, το οποίο συμμετέχει έμπρακτα σε κινητοποιήσεις υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος.
«Εξηζουμίσαν σε τζυρά
Εν σου 'μεινεν βλαστάριν
Εσκάψαν σε τζ' εκρούσαν σε Έναν κουπάιν γάροι
[...]
Πουλούσιν τζ'αι την μάναν τους
Αν εν να κάμουν λίρα
Εννά σκεφτούσιν θάλασσαν,
Γλωρίαν για πανίαν;
Ήβραν τζ'αι κάμνουσιν τωρά
Με αφορμή την κρίση,
Αννοίουν τρύπες, μα η τζυρά
Μέσα 'ννα τους ρουφήσει».
Στο ίδιο σκεπτικό βαδίζει και το τραγούδι «Οι δράτζοι τ' Ακάμα».

• «Πού να τη φατσήσω»

Από τα καλύτερα κομμάτια του δίσκου είναι το "Πού να τη φατσήσω", σε στίχους του Γιάγκου Γιάγκου, μουσική του Αντώνη Αντωνίου και ερμηνεία του Μιχάλη Ττερλικκά, η φωνή του οποίου δίνει την απαραίτητη δυναμική σε ένα σπουδαίο τραγούδι, με θέμα αντιρατσιστικό/αντιφασιστικό.


«Ράτσες, σημαίες τζ'αι θεούς
Πού να τα φαραντζίσω,
Τον νου σου, άθρωπε πελλέ,
Για να τον ιξιδήσω [...]
Μπορείς να κάμεις θαύματα
Μα 'σου οχτρούς γυρεύκεις
Κούντα να πάμεν ομπροστά,
Πίσω μεν νεκουτρεύκεις».

«Η προσέγγιση τους είναι πολύ διαφορετική από αυτό που ξέρουμε για την κυπριακή παραδοσιακή μουσική», σχολιάζει στο "Π" ο Μιχάλης Ττερλικκάς, «αλλά κάθε προσπάθεια που γίνεται από νέους ανθρώπους οι οποίοι έχουν να καταθέσουν μια άποψη, είναι σημαντική». Ο γνωστός μουσικός και ερευνητής της κυπριακής παραδοσιακής μουσικής ήρθε σε επαφή με τη δουλειά των MD ήδη από τον πρώτο τους δίσκο και όταν του ζήτησαν φιλική συμμετοχή στο "Αγκάθθιν", «είπα 'γιατί όχι;'». Για τον Μιχάλη Ττερλικκά, κύρια γνωρίσματα της μουσικής παράδοσης είναι ο λόγος και η μελωδία, ενώ στους MD ξεχωρίζει ο ρυθμός και η ταχύτητα. Όσο για τη διεθνή ανταπόκριση που έχει η δουλειά τους, «αυτό σημαίνει πως η δουλειά τους συμβαδίζει με τις ανησυχίες ανθρώπων σε όλο τον κόσμο», σημειώνει.

Από αριστερά: Άγγελος Ιωνάς, Δημήτρης Γιασεμίδης, Αντώνης Αντωνίου. Φωτογραφία: (c)Μιχάλης Ασιήκκας

Επανάσταση!

Ήδη η εικόνα στο εξώφυλλο του δίσκου [σε σχέδιο του street artist Twenty Three] δίνει την πρώτη εντύπωση για το περιεχόμενο του Αγκαθκιού. Ένα κορίτσι με κυπριακή στολή στρέφει την πλάτη σε μας και κοιτάζοντας τον έναστρο ουρανό υψώνει το χέρι κρατώντας ένα γαϊδουράγκαθο [ονόπορδον το κύπριο], ενδημικό φυτό της Κύπρου, σαν κάλεσμα σε επανάσταση. Ιδιαίτερα δύο κομμάτια του δίσκου αντανακλούν την ακτιβιστική δράση των μελών της μπάντας και καλούν σε αφύπνιση: τα "Κολοκούθκια", ένα τραγούδι του Γιάγκου Γιάγκου σε μουσική Αντωνίου και το "Αγκάθθιν του κάχτου" σε μουσική Αντωνίου και στίχους του ίδιου σε συνεργασία με τον JUΛΙΟ, τον Κύπριο ράπερ που καθηλώνει με την πολιτική διάθεση της "ωμής ποίησής" του, όπως λέει ο ίδιος. "Την γην θα πατήσω τζ'αι γαίμαν θα φτύσω/ τζαι, νναι, εννά πονήσω τον νουν να ξηδήσω/ τζ'αι σαν τον ξηδήσω ψηλά θα ππηδήσω/ το χώμαν ν' αφήσω να σας τσιριλλίσω/ τζ'αι δε με, είμαι περήφανος/ που έμεινα αγκάθθιν/ μες τούντον λαχανόκηπο/ το μόνον που εν θα φάσιν".


Τα "Κολοκούθκια" είναι ακόμα πιο οικεία: «Έκατσες πας τον καναπέ/ τζαι παίζεις με κουμπούθκια/ ο νους σου εκατάντησεν/ αυκά με κολοκούθκια [...] κανεί να κωλοσύρνεσαι/ γίνου ξανά λιοντάριν/ τον κώλον τάραξε/ γιατί εγίνην σαν πιθάριν»



Καταλήγοντας, ο δίσκος των Monsieur Doumani είναι προϊόν της σύγχρονης κυπριακής κουλτούρας, της σύγχρονης κυπριακής συνείδησης. Είναι ο ήχος που δημιουργεί μια πλήρη εικόνα της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας, όχι υιοθετώντας την αλλά θίγοντας τα κακώς έχοντά της. Ο δίσκος κλείνει με το Αστερούιν, ένα εξαιρετικό -πολύ σύντομο- κομμάτι που ερμηνεύει ο Αλκίνοος Ιωαννίδης. Το μοναδικό ερωτικό τραγούδι σε αυτό τον δίσκο, το Αστερούιν, κατεβάζει τους τόνους και μιλά από καρδιάς αφήνοντας ένα παράθυρο ελπίδας σε όσα προηγήθηκαν.

Η συνάντηση ενός τρομπονιού, μιας κιθάρας και ενός τζουρά από τρεις ανθρώπους προερχόμενους ο ένας από την κλασική μουσική παιδεία, ο άλλος από την κλασική και τζαζ και ο τρίτος από το λαϊκό και ρεμπέτικο, είναι μια συνάντηση που αποσκοπεί -με έναυσμα από τραγούδια της κυπριακής μουσικής- σε κάτι ολότελα καινούριο. Η μουσική τους έχει πολλές φορές αναγνωριστεί στο εξωτερικό, με πιο πρόσφατη αναγνώριση το German Records Critics'Award. Στην Κύπρο θέλουμε λίγο ακόμα χρόνο, μάλλον. Το κοινό του σχήματος εδώ δεν είναι ευκαταφρόνητο, δεν είναι όμως ποπ. Δεν ξέρω αν οι Monsieur Doumani θα ήθελαν καν να είναι ποπ, αλλά θα άξιζε να γίνουν. Και ποπ και popular. Και διάσημοι και λαϊκοί. Έτσι, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι θα άκουγαν το κάλεσμά τους: «Κανεί φρουφρού. Γίνε αγκάθθιν του κάχτου».