Τα χωριά αυτά κάποτε υπήρξαν, έζησαν άνθρωποι σ' αυτά και δημιούργησαν, καλλιέργησαν τη γη και επιβίωσαν για αιώνες και σε δύσκολους καιρούς 

Επτά χωριά της Καρπασίας αφιερωμένα σε αγίους και αγίες και τα οποία χάθηκαν, ήταν κάποτε διάσπαρτα σε όλη τη χερσόνησο. Χρειάζεται επιτόπια έρευνα για να ανακαλύψουμε εάν σώζονται κάποια ίχνη από αυτά τα χωριά και οπωσδήποτε κάτι τέτοιο δεν θα ήταν εύκολο, μετά από σαράντα πέντε χρόνια κατοχής. Τώρα πλέον δεν ζουν πληροφορητές να μας διαφωτίσουν, γιατί όσοι θα γνώριζαν τυχόν παραδόσεις πότε, γιατί και πώς χάθηκαν αυτά τα χωριά, αυτοί πλέον δεν υπάρχουν. Τα χωριά αυτά ωστόσο κάποτε υπήρξαν, έζησαν σε αυτά άνθρωποι και δημιούργησαν, καλλιέργησαν τη γη και επιβίωσαν για αιώνες και σε δύσκολους καιρούς. Σε όλα αυτά τα χωριά με τα ονόματα αγίων υπήρχαν οπωσδήποτε ναοί αφιερωμένοι σ' αυτούς τους αγίους, που χάρισαν στα ίδια τα ονόματά τους.

Αυτά τα επτά χωριά της Καρπασίας, τα αφιερωμένα σε αγίους, που εξέλιπαν και τα οποία απαντούν στις πηγές από τα μεσαιωνικά χρόνια, ήταν: η Αγία Βαρβάρα, η Αγία Μαρίνα, ο Άγιος Γεώργιος Καρφούλλης, ο (Άγιος) Πρόδρομος, ο Άγιος Σάββας, ο Άγιος Νικόλαος του Δαυλού και ο Άγιος Επιφάνιος. Τα δύο από αυτά ήταν αφιερωμένα σε αγίες και τα άλλα έξι σε αγίους.

Επτά χωριά στην Καρπασία αφιερωμένα σε αγίους χάθηκαν και άλλα επτά εξακολουθούν να υπάρχουν φέροντας ονόματα αγίων, ενώ η χερσόνησος έχει και τους δικούς της, "τοπικούς" αγίους

Κατά τη βενετική απογραφή του 1565 ο Άγιος Νικόλαος του Δαυλού φαίνεται να ήταν από τα οκτώ χωριά το πολυπληθέστερο σε φραγκομάτους, δηλαδή ελεύθερους καλλιεργητές, αφού είχε ογδόντα άτομα. Ακολουθούσε το χωριό Άγιος Επιφάνιος με τριάντα πέντε φραγκομάτους και στη συνέχεια ο Άγιος Γεώργιος Καρφούλης είχε είκοσι οκτώ φραγκομάτους. Ο (Άγιος) Πρόδρομος είχε είκοσι ένα φραγκομάτους, η Αγία Βαρβάρα είκοσι, η Αγία Μαρίνα δεκαέξι και ο Άγιος Σάββας δέκα. Ο πληθυσμός των χωριών αυτών βέβαια όταν υφίσταντο ήταν πολύ μεγαλύτερος αφού κάθε χωριό είχε και έναν μεγάλο αριθμό δουλοπαροίκων, που ήταν πλήρως υποκείμενοι στους αφέντες τους ή στους φεουδάρχες τους. Δυστυχώς στην πολύτιμη απογραφή που είχαν διενεργήσει οι Βενετοί το 1565, δεν περιλαμβάνονται οι δουλοπάροικοι γιατί ως πλήρως υποκείμενοι στους αφέντες τους δεν ήταν αναγκαίο να καταμετρηθούν για φορολογικούς λόγους ή για εκτέλεση αγγαρειών. Η ζωή τους άλλωστε ήταν μια συνεχής αγγαρεία.

Αγία Μαρίνα και Αγία Βαρβάρα

Πού ακριβώς ήταν κάποτε αυτά τα χωριά, ή τουλάχιστον κατά προσέγγιση πού ήταν οικοδομημένα και με ποια άλλα χωριά που υφίστανται ώς τις μέρες μας γειτνίαζαν; Η Αγία Μαρίνα γειτνίαζε με το χωριό Τρίκωμο Καρπασίας και η Αγία Βαρβάρα με το χωριό Άγιος Θεόδωρος. Είχε και η χερσόνησος αφιερωμένο χωριό στο όνομα της Αγίας Μαρίνας της οποίας η εορτή στις 17 Ιουλίου θεωρείται και είναι η απαρχή της ωρίμανσης των σύκων, αλλά και των σταφυλιών. Δεν είναι άλλωστε καθόλου τυχαίο ότι σύμφωνα με ένα παλαιό έθιμο όταν ήταν η γιορτή της Αγίας Μαρίνας, ο κόσμος έπαιρνε στην εκκλησία τόσο σύκα όσο και σταφύλια για να ευλογηθούν.

Στις βενετικές πηγές του 16ου αιώνα αναφέρονται συνολικά επτά χωριά σε ολόκληρη την Κύπρο που φέρουν το όνομα της Αγίας Μαρίνας. Εκτός από την Αγία Μαρίνα της Καρπασίας έχουμε την Αγία Μαρίνα Πάφου, την Αγία Μαρίνα Λεμεσού, η οποία αναφέρεται και ως Αγία Μαρίνα του κόμη Ιόππης (San Marina del conte de Zaffo), χωριό που χάθηκε με την πάροδο των αιώνων. Σημειώνεται στις πηγές του 16ου αιώνα η Αγία Μαρίνα Σκυλλούρας, στο διαμέρισμα Λευκωσίας και η Αγία Μαρίνα του Ξυλιάτου, χωριό το οποίο τον 16ο αιώνα υπαγόταν στο διαμέρισμα Πεντάγυιας. Αξίζει να αναφερθεί ότι το χωριό Αγία Μαρίνα του Ξυλιάτου στην απογραφή του 1565 αναφέρεται ως San Marina de Chamili (ίσως Χαμηλή;) ενώ στα προηγούμενα χρόνια αναφέρεται απλώς ως Αγία Μαρίνα. Ως Αγία Μαρίνα του Ξυλιάτου αναφέρεται στην απογραφή του 1881. Το χωριό Αγία Μαρίνα του Κοιλανιού (San Marina de Chilani) χάθηκε στο πέρασμα του χρόνου. Στην οθωμανική απογραφή του 1825 το τοπωνύμιο/ οικισμός του Πύργου αναφέρεται μαζί με τον οικισμό Αγίας Μαρίνας. Πρόκειται μάλλον για τον Πάνω Πύργο, γιατί ο Κάτω Πύργος δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα. Η ύπαρξη στην περιοχή Τηλλυρίας μεσαιωνικής εκκλησίας αφιερωμένης στην Αγία Μαρίνα και ίχνη ερειπίων στη γύρω περιοχή, μαρτυρεί ότι υπήρχε μεσαιωνικός οικισμός με το όνομα Αγία Μαρίνα. Τέλος έχουμε και χωριό στην Πάφο με το υποκοριστικό του ονόματος της αγίας. Πρόκειται για την Αγία Μαρινούδα Πάφου, αλλά βέβαια το χωριό αυτό είναι νεότερο αφού δημιουργήθηκε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Χωριό των νεότερων χρόνων είναι επίσης και η Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς.

Το χωριό Αγία Βαρβάρα Καρπασίας γειτνίαζε, όπως ήδη αναφέρθηκε, με το χωριό Άγιος Θεόδωρος Καρπασίας. Δύο μόνο χωριά αφιερωμένα στην Αγία Βαρβάρα αναφέρονται στις βενετικές πηγές του 16ου αιώνα. Εκτός από την Αγία Βαρβάρα Καρπασίας υπήρχε και εξακολουθεί να υφίσταται και η Αγία Βαρβάρα του διαμερίσματος Λευκωσίας.

Ο Άγιος Νικόλαος του Δαυλού υπήρξε ο πρόδρομος οικισμός του χωριού Δαυλός. Το χωριό αναφέρεται μέχρι το 1565. Το 1767, μία πηγή μαρτυρεί ότι η εκεί μονή, που ασφαλώς είχε δώσει το όνομά της στο ίδιο το χωριό, ήταν ερειπωμένη και ξαναοικοδομήθηκε αλλά ερημώθηκε στη συνέχεια πριν το 1881. Ο Άγιος Επιφάνιος (San Pifani) γειτνίαζε με το χωριό Πλατανησσό, του οποίου οι κάτοικοι κατά τον 17ο αιώνα εξισλαμίστηκαν. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε ότι μέχρι πρόσφατα κάτοικοι από το χωριό Πλατανησσό που ζουν στο Λονδίνο όχι μόνο εξακολουθούν να γνωρίζουν την ελληνική και να τη μιλούν, αλλά διαφύλαξαν επιπρόσθετα και δημώδη άσματα, τα οποία άκουγαν από τους προγόνους τους. Πρόκειται για πληροφορία που μας έδωσε φίλος, ο οποίος έτυχε να καταγράψει δημώδη άσματα από το στόμα των ιδίων. Η χερσόνησος Καρπασίας είχε επίσης κάποτε ένα χωριό αφιερωμένο στον Άγιο Επιφάνιο ή Άγιο Πιφάνη, όπως μαρτυρείται στις βενετικές πηγές. Ας σημειωθεί ότι χωριά που φέρουν το όνομα του Αγίου Επιφανίου εκτός από αυτό της χερσονήσου Καρπασίας μαρτυρούνται κατά τον 16ο αιώνα δύο στο διαμέρισμα της Πεντάγυιας. Πρόκειται για το χωριό Άγιος Επιφάνιος και το χωριό Άγιος Επιφάνιος της Περιστερώνας (Αgios Epifanios de Peristerona). Επίσης υπήρχε χωριό Άγιος Πιφάνης (San Pifani) στο διαμέρισμα Λευκωσίας, το οποίο χάθηκε γύρω στις αρχές του 19ου αιώνα. Το τοπωνύμιο Πιφάνηδες κοντά στη Σκυλλούρα μαρτυρεί ότι κάπου εκεί πρέπει να αναζητηθούν τα ίχνη του εν λόγω χωριού. Τα χωριά Άγιος Επιφάνιος και Άγιος Επιφάνιος της Περιστερώνας στην περιοχή της Πεντάγυιας εξακολουθούν να υφίστανται. Ας υπομνησθεί ότι το χωριό Άγιος Επιφάνιος της Περιστερώνας απαντά με αυτή την ονομασία στη βενετική απογραφή του 1565 ενώ σε προγενέστερες πηγές και αργότερα στην απογραφή του 1881 σημειώνεται απλώς ως Άγιος Επιφάνιος.

Εξέπεσε το "άγιος"

Το χωριό Άγιος Γεώργιος Καρφούλης χάθηκε και αυτό με την πάροδο του χρόνου. Δεν γνωρίζουμε το Καρφούλης εάν είναι κάποιο τοπωνύμιο ή το όνομα κάποιου φεουδάρχη ή προύχοντος που έδωσε το όνομά του στο ίδιο χωριό. Ίσως να πρόκειται και για κάποιο επίθετο του Αγίου Γεωργίου από κάποιο τοπωνύμιο της περιοχής. To χωριό αυτό γειτνίαζε με το χωριό Λυθράγκωμη, απαντά στις βενετικές πηγές και χάθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Το χωριό Πρόδρομος ήταν κοντά στο χωριό Γαστριά. Αν και δεν παραδίδεται στις πηγές ως Άγιος ή Τίμιος Πρόδρομος ήταν οπωσδήποτε χωριό αφιερωμένο στον Άγιο Πρόδρομο. Αναφέρουμε ότι και το χωριό Πρόδρομος στο Τρόοδος αρχικά ήταν Άγιος Πρόδρομος και αργότερα σιγά-σιγά εξέπεσε το άγιος και έμεινε απλώς ως Πρόδρομος. Αυτό μας αποκάλυψαν βενετικές πηγές σχετικά με το όνομα του χωριού καθώς επίσης και για το χωριό Βασίλη Καρπασίας, το οποίο αρχικά ονομαζόταν Άγιος Βασίλης Καρπασίας.

Τέλος έχουμε το χωριό Άγιος Σάββας το οποίο γειτνιάζει με το χωριό Άγιο Αντρονικούδι που και αυτό χάθηκε γύρω στο 1832. Στις βενετικές πηγές του 16ου αιώνα που αφορούν τα χωριά της Κύπρου αναφέρεται επίσης και ένα χωριό Άγιος Σάββας στην Πάφο, που και αυτό επίσης δεν υφίσταται πλέον.

Επτά χωριά της Καρπασίας ήταν κάποτε αφιερωμένα σε αγίους και αγίες και έσβησαν στο πέρασμα του χρόνου. Επαναλαμβάνουμε ότι αυτά ήταν: Αγία Μαρίνα, Αγία Βαρβάρα, Άγιος Γεώργιος Καρφούλης, Άγιος Πρόδρομος, Άγιος Σάββας, Άγιος Νικόλαος του Δαυλού και Άγιος Επιφάνιος. Ας υπομνησθεί ότι επτά χωριά της χερσονήσου που μαρτυρούνται από τα μεσαιωνικά χρόνια και εξακολουθούν να υπάρχουν είναι επίσης αφιερωμένα σε αγίους. Πρόκειται για τα χωριά Άγιος Θεόδωρος, Άγιος Συμεών, Άγιος Ανδρόνικος, (Άγιος) Βασίλης, Άγιος Ηλίας, Άγιο Ανδρονικούδι (ή Άγιος Ανδρόνικος Τρικώμου όπως απαντά το 1565) και Άγιος Ευστάθιος. Η χερσόνησος έχει και τους δικούς της τοπικούς αγίους. Αυτοί είναι οι Άγιος Φίλων, Άγιος Συνέσιος, Άγιος Θύρσος, Άγιος Σωζόμενος και Αγία Φωτεινή η Κυπρία ή Αγία Φωτού η Ριζοκαρπασίτισσα... Δίκαια η χερσόνησος Καρπασίας αναφέρεται και υμνείται, μεταξύ άλλων, ως γη αγίων...