Όταν πριν λίγες μέρες κάθισα σε μια κινηματογραφική αίθουσα έτοιμη να δω το καινούργιο ντοκιμαντέρ της Nanfu Wang, One Child Nation, θυμήθηκα να μαθαίνω, μικρή, ότι στην Κίνα μια οικογένεια μπορούσε να έχει μόνο ένα παιδί. Ως το μικρότερο μέλος μιας τετραμελούς οικογένειας, θυμάμαι να δέχομαι την πληροφορία σαν κάτι το εκπληκτικά παράξενο και μαζί φυσιολογικό, με τον μοναδικό τρόπο που η παιδική ηλικία μας επιτρέπει να μην θεωρούμε αλληλοαποκλειόμενα τα δύο πράγματα. Δεν ήμουν μάλλον σε θέση τότε να απορήσω πώς ακριβώς ένα κράτος καταφέρνει να επιβάλει μια τέτοια πολιτική, ούτε και τι ανθρώπινο κόστος θα μπορούσε να επιφέρει. Περιμένοντας την ταινία να ξεκινήσει, συνειδητοποίησα επίσης, με έκπληξη, ότι 30 χρόνια μετά εξακολουθούσα να μην ξέρω τίποτα περισσότερο για το θέμα. Mε σοκ για το τι είδα και με θαυμασμό για τη Nanfu Wang, στους τίτλους τέλους του ντοκιμαντέρ δυσκολευόμουν να αποφασίσω αν το πιο εντυπωσιακό μέρος του ντοκιμαντέρ ήταν η ιστορία που αποκάλυπτε ή το πόσο περίτεχνα την αποκάλυπτε, με πόσο βάθος και ευαισθησία κατάφερε να προσεγγίσει μια τόσο δύσκολη, αποσιωπημένη και οδυνηρή ιστορία.

Όταν η Wang γεννήθηκε, το 1985, η πολιτική του ενός παιδιού στην Κίνα προωθείτο από την κυβέρνηση επιθετικά, με μια καμπάνια προπαγάνδας που έμπαινε τόσο ολικά μέσα στη ζωή των πολιτών, που κάποια σαν την ίδια, γεννημένη μέσα σ' όλο αυτό το φαινόμενο, το θεωρούσε ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, μια απαράγραπτη αλήθεια. Στην αρχή του ντοκιμαντέρ η Wang εξομολογείται ότι μέχρι πρόσφατα θεωρούσε ότι η πολιτική δεν είχε επηρεάσει με κανέναν ουσιαστικό τρόπο τη δική της οικογένεια. Μετά την απόσυρση της πολιτικής του ενός παιδιού (2015) στην Κίνα και τη γέννηση του πρώτου της παιδιού (στις ΗΠΑ), η εμπειρία της μητρότητας την παρακίνησε να σκεφτεί βαθύτερα τη σημασία του κοινωνικού αυτού πειράματος και την κληρονομιά που άφηνε πίσω του. Έτσι λοιπόν επέστρεψε στην Κίνα από τις ΗΠΑ, όπου διέμενε, και άρχισε να διερευνά τις επιπτώσεις που η απαγόρευση αυτή μπορεί να είχε πάνω στους ανθρώπους στην κοινότητά της και στην ίδια της την οικογένεια.

Η έρευνα της Wang ξεσκέπασε κάτω από το χιλιοειπωμένο προπαγανδιστικό αφήγημα περί πληθυσμιακού πολέμου και πατριωτικής θυσίας ένα συλλογικό τραύμα, την έκταση του οποίου δύσκολα θα μπορούσε να είχε προβλέψει. Ένα τραύμα που προέρχεται από συστηματικές απαγωγές, εξαναγκαστικές εκτρώσεις και στειρώσεις γυναικών, σκληρά αντίποινα που δέχονταν ολόκληρα χωριά όταν μια οικογένεια παράκουγε τον νόμο, πρωτότοκα κορίτσια που εγκαταλείπονταν να πεθάνουν για να κάνουν χώρο για ένα αγόρι στην οικογένεια - γιατί, όπως και αλλού, οι ζωές των αγοριών αξίζουν περισσότερο από αυτές των κοριτσιών. Το Οne Child Nation εξετάζει όχι μόνο τα βιώματα των Κινέζων πολιτών μεταξύ 1979 και 2015 αλλά και το τι σημαίνουν για αυτούς έννοιες όπως "ελεύθερη βούληση" και "προσωπική επιλογή".

Κάπου προς το τέλος της ταινίας η Wang σημειώνει με πικρία ότι γεννήθηκε σε μια χώρα όπου το κράτος σφετεριζόταν το δικαίωμα να επεμβαίνει πάνω στα σώματα και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών, εξαναγκάζοντάς τες σε εκτρώσεις και στειρώσεις για το καλό του έθνους, για να καταλήξει να ζει σε μια άλλη χώρα, τις ΗΠΑ, όπου τα σώματα των γυναικών βρίσκονται και πάλι στο επίκεντρο του πολιτικού διαλόγου. Στις ΗΠΑ οι προσπάθειες που γίνονται για να περιοριστούν τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση, αφού κάποιοι προσπαθούν σε ορισμένες πολιτείες να περιορίσουν δραστικά το δικαίωμα και την πρόσβαση στις εκτρώσεις. Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.