Η ιδιωτική ζωή και τα προσωπικά δεδομένα υπήρξαν από δημιουργίας κόσμου αντικείμενο ενδιαφέροντος και περιέργειας. Σε κάθε εποχή, η προσπάθεια να εισβάλει κανείς στον προσωπικό χώρο του άλλου υπήρξε ένα «γοητευτικό», πλην άκρως επικίνδυνο παιχνίδι. Αρχικά είχε σαν προϋπόθεση τη φυσική επαφή με το θύμα. Ήταν, εν ολίγοις, με τα σημερινά δεδομένα μια πρωτόγονη προσπάθεια παρακολούθησης: με κρυφοκοιτάγματα και κρυφακούσματα από το παράθυρο, παρακολούθηση κατά πόδας, εκβιασμό κ.λπ. είτε το θύμα ήταν απλός πολίτης, είτε πολιτικός, είτε εκκλησιαστικός παράγοντας. Οι πιο εμπνευσμένες και εξελιγμένες προσπάθειες παρακολούθησης που άρχισαν τον 20ό αιώνα με τα εφόδια που άρχισε να παρέχει η τεχνολογία όπως μικρόφωνα, κάμερες, κοριούς, προχώρησαν σιγά-σιγά σε πιο αναπτυγμένα συστήματα παρακολούθησης και κατασκοπείας, τα οποία μπορούν να καταγράφουν τα πάντα χωρίς να το παίρνει κανείς χαμπάρι. Στοιχεία τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν με όποιον τρόπο μπορεί να φανταστεί κανείς.

Οι πρώτοι ωστόσο «κατάσκοποι» οι οποίοι έχουν αφήσει στοιχεία και αποδείξεις δεν είναι άλλοι από τους ζωγράφους της Αναγέννησης, οι οποίοι θέλησαν να εισβάλουν στην προσωπική ζωή των ανθρώπων για να αντλήσουν έμπνευση για νέες μορφές ζωγραφικής απόδοσης στον καμβά. Η ιστορία της ζωγραφικής είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα, αρχίζοντας από τους πρωτοπόρους στο είδος, τους Φλαμανδούς ζωγράφους του 16ου και 17ου αιώνα. Τα αριστουργήματα τέχνης που έχουμε σήμερα μπροστά μας επιβεβαιώνουν το πιο πάνω: «Κύριοι καπνίζουν και παίζουν τάβλι σε εσωτερικό χώρο» του Ντιρκ Χαλς, «Η Συντεχνία των ζωγράφων στο Χάαρλεμ» του Γιαν ντε Μπρε, «Ενώ η νοικοκυρά κοιμάται, το προσωπικό διασκεδάζει» του Γιαν Στέιν, «Η Γαλατού» του Γιοχάνες Βερμέερ, «Η νωθρή υπηρέτρια» του Νικολάες Μάες, «Μάθημα ανατομίας του δρος Τουλπ» του Ρέμπραντ. Ο κατάλογος δεν τελειώνει.

Σήμερα αντιμετωπίζουμε το ίδιο κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο ωστόσο έχει ξεφύγει από τον έλεγχο ακόμα και αυτών που το εξασκούν. Όπως το περιέγραψε από το 1949 ο Τζωρτζ Όργουελ στο προφητικό έργο του «1984», σήμερα δεν έχει αλλάξει τίποτα. Απλώς άλλαξε το περιτύλιγμα, το ήθος και ο σκοπός. Οι ήρωες του Όργουελ ζουν κάτω από τη συνεχή επιτήρηση μηχανών λήψεως και μικροφώνων, μέσα σε ένα δικτατορικό καθεστώς, του οποίου ο ηγέτης ονομάζεται Big Brother: «Αν θέλεις μια εικόνα του μέλλοντος, φαντάσου μια μπότα να πατάει το πρόσωπο ενός ανθρώπου - για πάντα». Η εφιαλτική του αλήθεια για το κράτος της θανατερής τρομοκρατίας μπορεί να κυκλοφορεί σήμερα σε μορφή «μαύρου βαν» με υποψήφιο στόχο τον καθένα από εμάς.

Νικολάες Μάες, Η νωθρή υπηρέτρια,1655, Εθνική Πινακοθήκη, Λονδίνο.