Πώς αναπτύσσεται στα παιδιά η φιλαναγνωσία; Πώς προσεγγίζουμε τα βιβλία λογοτεχνίας για παιδιά και πώς αυτά αξιοποιούνται στις σχολικές αίθουσες; Σε αυτά και άλλα ερωτήματα στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται η παιδική λογοτεχνία και οι αναγνώστες τους, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις [και] η φετινή Ημερίδα Παιδικής Λογοτεχνίας με τίτλο "Ιστορίες να ονειρεύεσαι!..", που συνδιοργανώνουν το Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Frederick και το Βιβλιοπωλείο Rivergate.

Μιλήσαμε με τις κυρίες Νατάσσα Φρειδερίκου, πρόεδρο του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Frederick και Αίγλη Τούμπα, ιδιοκτήτρια του Rivergate και τακτική συνεργάτιδα του "Π" με τη στήλη Βιβλίου, για αυτό το εγχείρημα που ξεκίνησε το 2013 "για δική μας ικανοποίηση" αλλά εξελίχθηκε σε περιζήτητο θεσμό της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Η πρώτη χρονιά

"Η Νατάσσα ερχόταν στο βιβλιοπωλείο με τα παιδιά της", θυμάται η Αίγλη Τούμπα που άνοιξε προ δεκαετίας το Rivergate στα Λατσιά με την ιδέα δημιουργίας μιας κοινότητας βιβλιόφιλων σε ένα ευχάριστο περιβάλλον. "Μιλούσαμε με την Αίγλη για τα βιβλία, μας άρεσαν τα ίδια πράγματα, οι συγγραφείς, οι ιστορίες" συμπληρώνει η κ. Φρειδερίκου. "Κάποια στιγμή είπαμε ότι θα ήταν ωραίο να κάνουμε κάτι, δεν είχαμε προσδιορίσει ακόμη τι, με συγγραφείς από την Ελλάδα που ξεχωρίζαμε. Συζητώντας το, είπαμε να χρησιμοποιήσουμε τους χώρους του πανεπιστημίου και ίσως να κάναμε εργαστήρια για παιδιά ή για δασκάλους/ες. Καταλήξαμε στους δασκάλους, στείλαμε μια επιστολή στο Υπουργείο Παιδείας και η απάντηση ήταν θετική και άμεση."

Ενθουσιασμός στην τάξη: Είναι πολύ ωραίο να βλέπεις κάθε χρόνο τους ίδιους δασκάλους να συμμετέχουν στα εργαστήρια. Είναι πολύ σημαντικό οι ίδιοι να μεταφέρουν την αγάπη τους για τα βιβλία στα παιδιά γιατί μόνο έτσι δημιουργείς νέους αναγνώστες που συνεχίζουν να αγαπούν το βιβλίο ως ενήλικες

Έκτοτε, τα εν λόγω εργαστήρια μεγαλώνουν και εξειδικεύονται ενώ η συμμετοχή ολοένα αυξάνεται. Επιπλέον, οι δυο τους βρήκαν κι άλλους συνοδοιπόρους. Τη φετινή Ημερίδα στηρίζουν η Παγκύπρια Οργάνωση Ελλήνων Δασκάλων [ΠΟΕΔ], το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Παιδικού Νεανικού Βιβλίου, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες και το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας.

"Η επιτυχία και η ζήτηση από τους νηπιαγωγούς και τους δασκάλους οφείλεται στο ότι οι συμμετέχοντες βρίσκουν πραγματικό όφελος σ' αυτά τα εργαστήρια, καθώς πρόκειται για πράγματα πρακτικά που μπορούν να εφαρμόσουν στις τάξεις. Χάρη στους συγγραφείς, ζεις ένα μαγικό πρωινό Σαββάτου. Προσωπικά τους βλέπω σαν σούπερ σταρ! Βγάζουν απίστευτα πράγματα αυτοί οι άνθρωποι, πόσω μάλλον να σου κάνουν εργαστήρια", σχολιάζει η κ. Φρειδερίκου με την κ. Τούμπα να συμπληρώνει ότι "δεν είναι όλοι οι συγγραφείς ικανοί να παραδώσουν εργαστήρια και να μεταδώσουν τόση γνώση και δημιουργικότητα".

Ιστορίες και εικόνες

Η φετινή δέκατη Ημερίδα θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 7 Μαρτίου 2020 στο Πανεπιστήμιο Frederick, με τη συμμετοχή 300 εκπαιδευτικών προσχολικής εκπαίδευσης που θα παρακολουθήσουν βιωματικά εργαστήρια από γνωστούς συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας. Η ιδιαιτερότητα στα φετινά εργαστήρια, θέμα των οποίων είναι "Παίζοντας με τα βιβλία", αφορά τους... συνοδούς των συγγραφέων, που δεν είναι άλλοι από το 'έτερον ήμισυ' στις ιστορίες που αφηγούνται: τους εικονογράφους.
Από την Ελλάδα θα ταξιδέψουν στη χώρα μας ο Αντώνης Παπαθεοδούλου και ο Δικαίος Χατζηπλής που μαζί δημιούργησαν τη "Χαριστική Βιβλιοθήκη", η Μαριλένα Καββαδά που έγραψε και η Λιάνα Δενεζάκη που εικονογράφησε το βιβλίο "Τρεις ευχές κρυμμένες σε κοχύλι" (η Δενεζάκη είναι επίσης η συγγραφέα των Παραμυθοκαρτών), η Ιωάννα Μπαμπέτα και η Αιμιλία Κονταίου (Οι συγγνώμες μιας μάγισσας, Τα ευχαριστώ ενός ιππότη) αλλά και ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος, γνωστός συγγραφέας του Τριγωνοψαρούλη που θα συμπράξει για τους σκοπούς της Ημερίδας με τη γνωστή εικαστικό και καθηγήτρια στο Παν/μιο Frederick Χουρίκ Τοροσιάν. Κι αυτό γιατί, προ διετίας, ο βραβευμένος Έλληνας συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας συνεργάστηκε με το πανεπιστήμιο για την εικονογράφηση ενός ανέκδοτου βιβλίου του, το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει εντός του 2020. "Διοργανώσαμε αυτό τον διαγωνισμό στο πλαίσιο του μαθήματος Illustration Techniques και ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να κάνουν την εικονογράφηση για την ιστορία του Βαγγέλη Ηλιόπουλου. Είχαμε 19 προτάσεις και επιλέχθηκε η πρόταση μιας κοπέλας που σπούδαζε Μόδα γιατί ο διαγωνισμός διεξήχθη ανάμεσα σε διάφορα προγράμματα σπουδών στο Τμήμα Τεχνών του πανεπιστημίου. Ο καθένας έφερνε μέσα δικά του στοιχεία. Η Χουρίκ Τοροσιάν ήταν η υπεύθυνη καθηγήτρια για αυτό το πρότζεκτ" σχολιάζει η κ. Φρειδερίκου. Από την Κύπρο θα συμμετέχουν, επίσης, στην Ημερίδα η βραβευμένη εικονογράφος Σάντρα Ελευθερίου και η συγγραφέας Δήμητρα Χαραλάμπους, που μαζί συνεργάστηκαν για το βιβλίο "Το Κρυφτό" που χάρισε στη Σάντρα Ελευθερίου το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης στα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις 2018.

Το κέρδος

"Στο Frederick, η παιδική λογοτεχνία είναι κάτι που θεωρούμε πολύ σημαντικό, υπάρχει και μάστερ με ειδίκευση στη δημιουργική γραφή. Η πιο μεγάλη ευχαρίστηση για μας, λοιπόν, είναι να υπάρχει αναβάθμιση στον τομέα, να αναπτύσσεται η φιλαναγνωσία στα παιδιά και τα εργαστήρια θεωρούμε ότι βοηθούν στον μέγιστο βαθμό προς αυτή την κατεύθυνση", σημειώνει η Νατάσσα Φρειδερίκου. "Είναι πολύ ωραίο να βλέπεις κάθε χρόνο τους ίδιους δασκάλους να συμμετέχουν. Αφιερώνουν ένα πρωινό Σαββάτου και θα μπορούσε κάποιος να πει 'γιατί να ξαναπάω' και όμως έρχονται ξανά, έχουν ενθουσιασμό και αυτός ο ενθουσιασμός μεταφέρεται στα παιδιά στις τάξεις. Είναι πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί να μεταφέρουν την αγάπη τους για τα βιβλία στους μαθητές γιατί μόνο έτσι δημιουργείς νέους αναγνώστες που συνεχίζουν να αγαπούν το βιβλίο ως ενήλικες."
"Δεν πιστεύαμε ότι θα μετρούσαμε τη δέκατη διοργάνωση και μάλιστα δύο φορές τον χρόνο [σ.σ. η Ημερίδα πραγματοποιείται κάθε Νοέμβριο για δασκάλους δημοτικής εκπαίδευσης και κάθε Μάρτιο για νηπιαγωγούς προσχολικής εκπαίδευσης]. Το κάναμε για το κέφι μας", σημειώνει με τη σειρά της η κ. Τούμπα. "Τη δεύτερη χρονιά μάς το ζήτησαν, την τρίτη το ίδιο. Για μένα προσωπικά ήταν ένα απωθημένο. Έκανα πολλά ταξίδια μέσα από τα βιβλία -με Ιούλιο Βερν, Μικρές Κυρίες, Πολυάννα- αλλά είχα πάντα το απωθημένο που δεν γνώρισα έναν συγγραφέα. Ξέρετε, οι συγγραφείς στο πλαίσιο της Ημερίδας πάνε μετά και σε σχολεία. Χρειάζεται να γίνει βέβαια μια προεργασία, να έχουν διαβάσει τα παιδιά στην τάξη την ιστορία. Τα παιδιά ενθουσιάζονται όταν αντιλαμβάνονται ότι έχουν μπροστά τους τον/τη συγγραφέα που έγραψε το βιβλίο που διάβασαν. Κάποιες δεκαετίες πίσω, είχα κι εγώ την ίδια απορία: θα δω ποτέ μπροστά μου αυτόν/ή που το έγραψε; Άσχετα αν δεν ζούσε, δεν το γνώριζα αυτό, δεν ήταν δεδομένο. Έπειτα, είναι τα μηνύματα της επόμενης μέρας, που σε ευχαριστούν. Υπάρχουν και οι δυσαρεστημένοι, αλλά στην πλειοψηφία η ευχαρίστηση είναι μεγάλη. Για μας είναι μια ηθική ικανοποίηση γιατί αυτά τα εργαστήρια χρειάζονται μεγάλη προεργασία πέντε-έξι μηνών προηγουμένως. Το θέμα πλέον δεν είναι οικονομικό, είναι να περνούμε καλά και να δώσουμε, εν τέλει, στα παιδιά κάτι που ευχαριστιούνται."

+ Σάββατο 7 Μαρτίου 2020 από τις 08:30 μέχρι τις 14:00 στο Πανεπιστήμιο Frederick, Παλλουριώτισσα, Λευκωσία. Η Ημερίδα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς προσχολικής και δημοτικής εκπαίδευσης, δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Περισσότερες πληροφορίες τηλ. 22572722.

Φωτογραφία: "Η Νατάσσα ερχόταν στο βιβλιοπωλείο με τα παιδιά της και συζητούσαμε για τον κόσμο των βιβλίων που μαγεύει και τις δύο. Έτσι ξεκίνησαν όλα". Αίγλη Τούμπα και Νατάσσα Φρειδερίκου είναι οι συνδιοργανώτριες αυτού του θεσμού για τη λογοτεχνία για παιδιά.