Διατρέχοντας μια πορεία 125 χρόνων, η Μπιενάλε της Βενετίας είδε «από μέσα» να γεννιούνται, να μεγαλουργούν αλλά και να φθίνουν τα σπουδαιότερα κινήματα τέχνης του προηγούμενου αιώνα.

Από τις αίθουσες και τα προγράμματα της πέρασαν καλλιτέχνες που άφησαν ανεξίτηλο στίγμα στον παγκόσμιο πολιτισμό και έργα που λειτούργησαν ως κομβικά σημεία της σύγχρονης τέχνης. Και όλες αυτές οι σημαντικές στιγμές «έτρεξαν» πολλές φορές παράλληλα με πρωτοφανείς κοινωνικές αναταράξεις και αλλαγές, σαν και αυτές – τηρουμένων πάντα των αναλογιών – που βιώνουμε σε παγκόσμιο επίπεδο τους τελευταίους μήνες.

Έτσι, ήταν κάπως επόμενο, σε μια περίοδο παγκόσμιας αστάθειας, και με δεδομένη την αναγκαία αναδιάταξη του προγράμματός του λόγω της τρέχουσας πανδημίας, ο θεσμός να στραφεί στην ιστορία του, για να καταμετρήσει και να ξαναφωτίσει μια σειρά μεγάλων αναταράξεων από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τώρα, καθώς – όπως πολύ πετυχημένα αυτοπροσδιορίζεται – λειτούργησε ως σεισμογράφος καταγράφοντας όλα αυτά τα χρόνια κάθε δόνηση της κοινωνίας.

Οι «Ανήσυχες Μούσες» («Le Muse Inquiete»), με υπότιτλο «Η Μπιενάλε Βενετίας συναντά την Ιστορία», είναι μια έκθεση για την οποία οι καλλιτεχνικοί διευθυντές των έξι τμημάτων της διοργάνωσης ένωσαν για πρώτη φορά τις δυνάμεις τους και αξιοποίησαν, ο καθένας στον τομέα του, πολύτιμα αρχεία, είτε από το περίφημο ASAC (Ιστορικό Αρχείο Σύγχρονης Τέχνης), είτε από άλλους φορείς, ιδρύματα και μουσεία εντός και εκτός Ιταλίας. Το αποτέλεσμα είναι μια συλλογή σπάνιου υλικού πρωτογενών πηγών και έργων τέχνης η οποία αντικατοπτρίζει τις αμέτρητες εκείνες φορές που η ιστορία της Μπιενάλε και η παγκόσμια ιστορία συμβάδισαν ανάμεσα σε ρήξεις, κρίσεις αλλά και νέες δημιουργικές γλώσσες.

Για να κατανοήσουμε την αξία του εγχειρήματος, αρκεί να αναλογιστούμε πως η Μπιενάλε αναγεννήθηκε δυο φορές από τη στάχτη δυο καταστροφικών παγκόσμιων πολέμων, και υπήρξε ουσιαστικά, στις συγκεκριμένες συγκυρίες, ένας φορέας πολιτιστικής και κοινωνικής επανεκκίνησης όχι μόνο για την Ιταλία αλλά για όλη την Ευρώπη. Ακολούθως, στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 βρέθηκε στο επίκεντρο μιας σειράς κοινωνικών αντιπαραθέσεων με φόντο τον ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων ενώ στη δεκαετία του ’90 υιοθέτησε νέες καλλιτεχνικές γλώσσες που οδήγησαν σε μια παγκόσμια προοπτική.

Η έκθεση εκτείνεται στις αίθουσες του Κεντρικού Περιπτέρου και διατρέχει και τους έξι τομείς σε διαδοχικές χρονικές περιόδους: από τον Φασισμό (1928-1945) έως τον Ψυχρό Πόλεμο και τη νέα παγκόσμια τάξη (1948-1964), από τις ταραχές του ’68 και την προεδρία του θεσμού από τον Carlo Ripa di Meana (1974-78), από τον μεταμοντερνισμό και την πρώτη Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής μέχρι τη δεκαετία του 1990 και την αρχή της παγκοσμιοποίησης.

Τις «Ανήσυχες Μούσες», οι οποίες κάνουν εγκαίνια στις 29 Αυγούστου και θα διαρκέσουν μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου, επιμελήθηκαν η Cecilia Alemani (η οποία είχε και τον γενικό συντονισμό), ο Alberto Barbera (Κινηματογράφος), η Marie Chouinard (Χορός), ο Ivan Fedele (Μουσική), ο Antonio Latella (Θέατρο) και ο Hashim Sarkis (Αρχιτεκτονική). Ο σχεδιασμός της έκθεσης έχει την υπογραφή του Studio Formafantasma των Andrea Trimarchi και Simone Farresin.

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ