Οι Βενετοί φρόντισαν με κάθε τρόπο τόσο για την καλλιέργεια, την αύξηση, τη διάθεση όσο και για την αποθήκευση των σιτηρών της Κύπρου και όλα αυτά όχι αναίτια. Ως γνωστόν η Κύπρος όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν αναδεικνυόταν σε έναν πραγματικό σιτοβολώνα και ενίσχυε σε σιτάρι για τον άρτο τον επιούσιο τη μητρόπολη Βενετία. Η Κύπρος επίσης ενίσχυε τη Βενετία με κριθάρι, γιατί ήταν τροφή για τα άλογα που ήταν απαραίτητα τότε για τη διακίνηση, τις μεταφορές προϊόντων και τη διεξαγωγή των πολέμων. Και η Δημοκρατία της Βενετίας πάρα πολλές φορές προμηθευόταν κριθάρι από την Κύπρο, την πιο ανατολική αποικία της. Παράλληλα οι κάτοικοι της Λευκωσίας και της Αμμοχώστου, που ήταν οργανωμένοι σε κοινότητες, φρόντιζαν με πρέσβεις τους να υποβάλλουν αιτήματα που αφορούσαν διάφορα προβλήματα και έτσι είχαν πολλά πραγματοποιηθεί για γενικό όφελος των κατοίκων. Μεταξύ αυτών των αιτημάτων πολλά αφορούσαν και τα σιτηρά, μερικά στοιχεία από τα οποία θα παρουσιάσουμε στο σημερινό μας δημοσίευμα.

Ας δούμε κάποιες ενέργειες της Γαληνοτάτης και τι ακριβώς είχε γίνει για να αντιμετωπίζονται προβλήματα σχετικά με τη σιτάρκεια. Μεταξύ άλλων είχε οριστεί μια επιτροπή αποτελούμενη από ευγενείς που περιέρχονταν τα χωριά και γενικά την ύπαιθρο της Κύπρου και διενεργούσαν απογραφή των σιτηρών, τα οποία συγκέντρωναν οι χωρικοί στα αλώνια για να υπάρχει το ακριβές ύψος παραγωγής, ώστε να είναι βέβαιοι ότι θα υπήρχε σιτάρκεια στην αποικία τους. Η κοινότητα της Λευκωσίας, επειδή ήθελε να γνωρίζει και αυτή σε τι ύψος θα ανερχόταν η παραγωγή, όταν μάλιστα υπήρχαν ενδείξεις ότι θα μπορούσε να πληγεί η Κύπρος από σιτοδεία, ζήτησε μεταξύ των έξι αστών που ήταν υπεύθυνοι για την απογραφή των σιτηρών να υπάρχει και ένας εκπρόσωπος του λαού. Το αίτημα θεωρήθηκε δίκαιο εκ μέρους των βενετικών αρχών και έτσι η απογραφή των σιτηρών είχε καθοριστεί να γίνεται από έξι αστούς και έναν εκπρόσωπο της τάξης του λαού.

Μια διάταξη των βενετικών αρχών ήταν η εξασφάλιση αποθέματος σιτηρών για τη διατροφή ολόκληρου του πληθυσμού της Κύπρου επί δεκαοκτώ μήνες. Η κοινότητα φρόντισε να υποβάλει σχετικό αίτημα ώστε η όλη εργασία για τα αποθέματα σιτηρών για δεκαοκτώ μήνες να διενεργείται στην εντέλεια. Μεταξύ άλλων η κοινότητα στο αίτημά της ζητούσε να εκλέγονται από το συμβούλιό της και στην παρουσία των Βενετών αξιωματούχων τέσσερις πολίτες της τάξης του λαού με διετή θητεία, οι οποίοι ονομάζονταν ομότες (homoti), υπεύθυνοι θα μπορούσαμε να πούμε των αγορών. Οι ομότες θα ήταν υπεύθυνοι σε θέματα σχετικά με τις λαϊκές αγορές, αλλά και με τις αποθήκες και τα καταστήματα των σιτηρών. Επίσης οι ομότες θα έκαναν την απογραφή του πληθυσμού και θα καθόριζαν την ποσότητα των σιτηρών, που ήταν αναγκαία για τη διατροφή επί δεκαοκτώ μήνες του πληθυσμού της Λευκωσίας. Η ποσότητα αυτή θα προερχόταν από τα σιτηρά του Δημόσιου Ταμείου και από την εισφορά των σιτηρών, που είχαν υποχρέωση να καταβάλλουν όσοι είχαν εισοδήματα στην Κύπρο. Όλοι αυτοί είχαν υποχρέωση κατά τη διάρκεια του Σεπτέμβρη μήνα να παραδίδουν τα σιτηρά στους ομότες, στη σιταποθήκη (fontego) της Λευκωσίας. Στην περίπτωση που δεν το έπρατταν τότε οι ομότες θα πήγαιναν μετά από εντολή των ρεκτόρων και θα τους υποχρέωναν με δικά τους έξοδα να μεταφέρουν την ποσότητα σιτηρών που όφειλαν στη σιταποθήκη.

Σε περίοδο σιτοδείας οι εκμισθωτές των κτημάτων του Δημοσίου για να μπορέσουν να πληρώσουν τα ποσά εκμίσθωσης πωλούσαν τα σιτηρά σε υψηλότερες τιμές από εκείνες που καθόριζε το Δημόσιο Ταμείο. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι τιμές αυτές να είναι δυσβάστακτες για τον λαό. Η κοινότητα είχε ζητήσει σε περίοδο σιτοδείας να μην διατίθενται τα σιτηρά σε υψηλότερες τιμές από εκείνες τις οποίες καθόριζε το Δημόσιο Ταμείο για τους ενοικιαστές των κτημάτων του.
Η κοινότητα ζητούσε, επίσης, οι τέσσερις ομότες να αμείβονται ετησίως με ποσότητα σιταριού η οποία θα ανερχόταν στα εκατόν είκοσι μόδια και με ποσότητα κριθαριού σε τετρακόσια μόδια και εκατό μέτρα (metri) κρασί για να τα μοιράζονται μεταξύ τους. Στις προτάσεις της κοινότητας το Κολέγιο απαντούσε ότι θα έδινε εντολή στη βενετική διοίκηση να επιληφθεί όλων των σχετικών ζητημάτων, για να υπάρχει απόθεμα σιτηρών για δεκαοκτώ μήνες και η δημόσια σιταποθήκη να έχει επάρκεια.

Στην πόλη της Αμμοχώστου

Η πόλη της Αμμοχώστου μαζί με τα διαμερίσματα Μεσαορίας και χερσονήσου Καρπασίας ήταν στη δικαιοδοσία του Βενετού καπιτάνου Αμμοχώστου. Αναφορικά με τα σιτηρά και τον εφοδιασμό της πόλης, οι πηγές μάς πληροφορούν για τα εξής σχετικά. Ο καπιτάνος Αμμοχώστου μαζί με το συμβούλιο της κοινότητας είχαν συστήσει μια υπηρεσία για να φροντίζει για τα σιτηρά τα οποία συγκεντρώνονταν από τις εισφορές, ώστε να υπάρχει παρακαταθήκη στην πόλη. Η υπηρεσία αυτή απαρτιζόταν από δύο αστούς και έναν γραφέα, οι οποίοι εκλέγονταν για έναν χρόνο. Για να υπάρχουν διαθέσιμα σιτηρά ως παρακαταθήκη η κοινότητα της Αμμοχώστου ζητούσε τόσο οι ιδιοκτήτες χωριών όσο και οι εκμισθωτές χωριών των διαμερισμάτων Καρπασίας και Μεσαορίας, αλλά και όλοι οι χωρικοί των περιοχών αυτών τόσο σε περίοδο αφθονίας σιτηρών όσο και σε περίοδο σιτοδείας, να είναι υποχρεωμένοι, κατά τον μήνα Οκτώβριο, να προσκομίζουν στην πόλη την ετήσια εισφορά (tansa) τους, την οποία όριζαν οι ρέκτορες. Επίσης απαιτείτο από τους ιδιοκτήτες ή τους εκμισθωτές χωριών να συνεισφέρουν σε έκτακτες περιπτώσεις ποσότητες σιτηρών, όπως είχε γίνει τότε που είχε καταστραφεί η σοδειά από επιδρομή ακρίδας. Όταν όμως περνούσε ο Απρίλιος και δεν υπήρχε ύποπτη κίνηση για τυχόν επίθεση του τουρκικού στόλου ή ενδεχόμενο σιτοδείας, τότε όποιος διέθετε περίσσευμα σιτηρών είχε δικαίωμα να το πουλά σε άλλες περιοχές της Κύπρου ή να το εξάγει στο εξωτερικό με σχετική άδεια. Ή ακόμη να το πουλά στο Δημόσιο για την παρασκευή παξιμαδιού για τα στρατιωτικά σώματα της πόλης. Εδώ ας υπομνησθεί ότι η Αμμόχωστος ήταν στρατιωτικό κέντρο της Κύπρου αλλά και κέντρο παρασκευής παξιμαδιού για τους στρατιώτες. Η κατανομή της εισφοράς έπρεπε να γίνεται κατά τον μήνα Αύγουστο ώστε κατά τον Οκτώβριο να μεταφέρονται στην πόλη τα σιτηρά από τα δύο διαμερίσματα Καρπασίας και Μεσαορίας και από τα άλλα μέρη να προσκομίζονται κατά τον Νοέμβριο μήνα. Εάν κάποιοι δεν παρέδιδαν την ετήσια εισφορά σιτηρών που όφειλαν, μετά την πάροδο των δύο πιο πάνω προθεσμιών, τότε ο καπιτάνος Αμμοχώστου είχε το δικαίωμα να τους υποχρεώνει να προσκομίζουν την εισφορά με δικά τους έξοδα.

Για τη φροντίδα, τη χρήση και τη φύλαξη των σιτηρών οι βενετικές αρχές μερίμνησαν μετά από προτροπή και της κοινότητας να κατασκευαστούν στην Αμμόχωστο κατάλληλες αποθήκες, φούρνοι, μύλοι και μια δημόσια σιταποθήκη για αλεύρι. Η σιταποθήκη αυτή για αλεύρι θα εξυπηρετούσε τους φτωχούς που θα μπορούσαν να ανταλλάσσουν τον χειμώνα τα σιτηρά, που τυχόν είχαν και δεν μπορούσαν να τα συντηρήσουν, με αλεύρι.

Το Νοέμβριο του 1534, όπως πληροφορούμαστε από μία πηγή, η ξηρασία και η επιδρομή της ακρίδας έπληξαν την παραγωγή των σιτηρών στην Κύπρο και υπήρξε εξαιρετικά επείγουσα ανάγκη σε σιτάρι, για να τραφεί ο πληθυσμός αλλά και για να χρησιμοποιηθεί για σπορά. Η Γαληνοτάτη Δημοκρατία ανταποκρίθηκε αμέσως στο κάλεσμα της κοινότητας της Λευκωσίας. Επόμενο βήμα της ήταν να δώσει εντολή ώστε οι προνοητές για τα σιτηρά (Provveditori sopra le biave) να διαπραγματευτούν με εμπόρους σιτηρών και να συμφωνήσουν στους σχετικούς όρους, για να προμηθεύσουν με σιτηρά την Κύπρο που μαστιζόταν από σιτοδεία. Στη σχετική συμφωνία οριζόταν πως οι σιτέμποροι έως το τέλος Φεβρουαρίου του επόμενου έτους 1535 θα είχαν υποχρέωση να προσκομίσουν στις Αλυκές της Κύπρου επτά με δέκα χιλιάδες στάρα, νέας εσοδείας, σιτάρι. Η προμήθεια αυτή σε σιτάρι προερχόταν από την περιοχή της Πάτρας, του Βόλου και από άλλα λιμάνια αυτών των περιοχών.

Η Κύπρος δεν ήταν πάντα ο απέραντος σιτοβολώνας που προμήθευε τη μητρόπολη Βενετία με σιτηρά. Οι επιδρομές των ακρίδων, οι ξηρασίες και οι ανομβρίες πολλές φορές προκαλούσαν σιτοδείες, που άφηναν τον πληθυσμό της χωρίς τον άρτο τον επιούσιο…. Τότε, όπως ήδη αναφέρθηκε, η Δημοκρατία αναλάμβανε να προμηθεύσει με σιτάρι από άλλα μέρη την αποικία της…