Ο Γιώργος Γαβριήλ, ο εικαστικός και γυμνασιάρχης ο οποίος βρέθηκε στο προσκήνιο τις τελευταίες ημέρες για τα "αντισυστημικά" του έργα, δείχνει μια σειρά έργων με γυμνές ανθρώπινες φιγούρες, μέρος της ατομικής του έκθεσης "Προ-Σχεδίου" που πραγματοποιείται αυτή την περίοδο στην Γκαλερί Γκλόρια στη Λευκωσία. Στη θέση της κεφαλής ένας αρουραίος, ένα χελιδόνι, ένα ψάρι ή αφηρημένα σχήματα με διάφορα υλικά.

"Κάποτε συναντάς ανθρώπους-τρωκτικά ή γνωρίζεις έναν άνθρωπο και λες αυτός είναι ελέφαντας. Πάντα προσπαθείς να βρεις μια πλαστικότητα, μια αισθητική και παίζεις, πειραματίζεσαι".

Δίπλα σε καμβά λαδομπογιάς δύο αγρότισσες με ένα σμήνος περιστέρια πάνω σε έναν βράχο αιωρούνται στο κενό. "Πολλές φορές παίρνεις ερεθίσματα από την ποίηση όπως εδώ σε αυτή τη σειρά είχα στον νου μου τους στίχους του Κώστα Μόντη 'Γρόνια, σκλαβκιές ατέλειωτες, τον πάτσον τζιαι τον κλότσον τους. Μα εμείς τζιαμαί, ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στον ρότσον τους'. Η παραδοσιακή ζωή της Κύπρου πάντα με ενδιέφερε ως θέμα αφού μεγάλωσα σε αγροτική περιοχή στην Κοκκινοτριμιθιά. Σε αυτά τα έργα προσπάθησα να διατηρήσω το κυπριακό στοιχείο, το φως, σε άλλα αναστάτωση, ανάλογα με τη θεματική που θέλεις να αγγίξεις". Ακριβώς απέναντι ένας λύκος με κοστούμι κρατά μια μάσκα με το πρόσωπο του Πρόεδρου Αναστασιάδη και στον τοίχο αριστερά η επίμαχη σειρά έργων με τον Χριστό Ομονοιάτη, πάνω σε μοτοσυκλέτα, πίσω από τον φράχτη ενός κέντρου υποδοχής προσφύγων.

Ανάμεσα στις αντιδράσεις υπήρξαν και σχόλια που αφορούσαν την αισθητική των συγκεκριμένων έργων. Ότι δεν είναι πραγματική "τέχνη". Πώς σχολιάζετε αυτή την αντίδραση;

Πιστεύω το τι προσφέρει αισθητική απόλαυση στον κάθε ένα είναι κάτι προσωπικό. Το μήνυμα ήταν πολύ σημαντικό για μένα όσον αφορά αυτά τα έργα, περισσότερο από την αισθητική. Ήθελα να προκαλέσω αντιδράσεις. Στο εξωτερικό υπάρχουν πολλά κινήματα που ονομάζονται και αντι-τέχνη. Δεν είναι κάτι καινούργιο που έχω εφεύρει εγώ, είναι κάτι που συμβαίνει παντού. Υπάρχουν καλλιτέχνες που αφιερώνουν το έργο τους στο να κοντράρουν το κατεστημένο. Πάντα υπήρχε το κοινωνικό σχόλιο στη δουλειά μου, ο Χριστός ήταν παρών γυμνός και σε παλαιότερα έργα μου, όπως και ο Γρίβας, η εκκλησία, ο στρατός. Αυτά τα έργα δημιουργήθηκαν αυθόρμητα πριν μπει η λογική και η ανησυχία για το πώς θα αντιδράσει αυτός που θα τα δει. Αλλιώς μετά βάζεις φραγμούς και όρια στη δουλειά σου και μένεις καταπιεσμένος εκεί όλη σου τη ζωή. Στην ακαδημία πάντα στα προσχέδια η καθηγήτρια μας έλεγε "προσπαθήστε να διατηρήσετε τον αυθορμητισμό του προσχεδίου όταν το μεταφέρετε στο μεγάλο τελικό έργο. Πολύ συχνά το προσχέδιο έβγαινε πάντα πιο δυνατό από το τελικό έργο, η ιδέα έβγαινε πιο καθαρή χωρίς πολλές παρεμβάσεις".

Πώς σχολιάζεις την πόλωση της κοινής γνώμης στην Κύπρο; Παρατηρείς να συμβαίνει κάτι ανάλογο και στο σχολείο;

Πολλές φορές συγκρούονται μαθητές από διαφορετικές κοινότητες ή που υποστηρίζουν διαφορετικές ομάδες, υπάρχουν περιπτώσεις ρατσιστικών συμπεριφορών μαθητών απέναντι σε ξένους ή σε μαθητές άλλων κοινοτήτων. Το σχολείο είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Πιστεύω στην Κύπρο χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμα για να αποβάλει η κοινωνία όλα αυτά τα στοιχεία. Να μπορεί να συζητά χωρίς να φτάνει στα άκρα. Η άποψη να εκφέρεται με πολιτισμένο τρόπο. Αυτός ο διάλογος λείπει. Αλλά αφού από τη στιγμή που αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία αντιδρούν με αυτό τον τρόπο δεν είναι παράξενο να βλέπεις και τους πολίτες να ακολουθούν το παράδειγμά τους. Μία συμπεριφορά που επίσης βλέπουμε να ενθαρρύνεται από μερικά ΜΜΕ ενώ θα μπορούσαν να την αποτρέψουν. Αυτό που έγινε όμως είναι μια ευκαιρία να επισημανθούν αυτά τα προβλήματα και γίνει αυτός ο διάλογος.

Ενθαρρύνεις την κριτική σκέψη στους μαθητές σου;

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια είμαι διευθυντής σε γυμνάσιο. Τα προηγούμενα δέκα χρόνια είχα δουλέψει ως επιθεωρητής του μαθήματος Τέχνης, στα αναλυτικά προγράμματα συγκεκριμένα όπου ένας από τους πυλώνες ήταν η καλλιέργεια της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης. Πάντα ενθαρρύναμε τους καθηγητές Τέχνης να δουλεύουν με θεματικές αντί απλά τεχνικές αναπαραστάσεις όπως νεκρή φύση κ.λπ. Είχαμε για παράδειγμα σαν θέμα την οικονομική κρίση ή τη δημιουργία έργων με βάση την ποίηση και τη λογοτεχνία. Πάντα λέμε στους μαθητές ότι προηγούνται πολλά προσχέδια πριν δημιουργηθεί ένα έργο τέχνης. Όσα περισσότερα προσχέδια κάνεις με ιδέες, τότε έχεις να επιλέξεις από αυτές με βάση την κριτική σκέψη και να την αναπτύξεις σε έργο. Επίσης είχαμε πραγματοποιήσει πολλές καινοτόμες δράσεις παγκύπρια και εντός των σχολείων και το Υπουργείο Παιδείας τις αγκάλιαζε. Ο υπουργός πάντα ήταν παρών στις παρουσιάσεις και στα εγκαίνια. Πραγματοποιήσαμε συνεργασίες με δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Θυμάμαι ένας Ελλαδίτης πανεπιστημιακός των Γραφικών Τεχνών που εργαζόταν τότε στο ΤΕΠΑΚ σε ένα σεμινάριο είχε αναφέρει ότι ένα σοβαρό πρόβλημα που είχε παρατηρήσει στους μεταπτυχιακούς φοιτητές στην Κύπρο είναι η δυσκολία στο να γεννήσουν ιδέες. Πολύ συχνά έμεναν προσκολλημένοι σε ό,τι έβλεπαν στο διαδίκτυο, δυσκολεύονταν να καινοτομήσουν. Οι μαθητές έμαθαν να παπαγαλίζουν αντί να προετοιμαστούν ως αυριανοί πολίτες που θα πάρουν την κοινωνία μπροστά. Αυτή ήταν πάντα η προσπάθεια, οι μαθητές να γεννούν ιδέες, να είναι δημιουργικοί ανεξάρτητα από τον κλάδο τους. Ήταν πάντα ένα στοίχημα να καταφέρεις να κάνεις τους μαθητές να ξεφύγουν από τα όρια που τους έθεσε η κοινωνία. Αυτός είναι ο στόχος μέσα από τη δουλειά μας επίσης ως καλλιτέχνες. Προσπαθούμε όλοι να πρωτοτυπήσουμε, συνέχεια το δουλεύουμε στο μυαλό μας να βρει ο κάθε καλλιτέχνης το δικό του ύφος.

Γιατί είναι σημαντικό το μάθημα της Τέχνης στα σχολεία;

Όταν ο κ. Τσαλακός ήταν υπεύθυνος για το πρόγραμμα εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης μας έλεγε ότι η Τέχνη είναι η προμετωπίδα των αναλυτικών προγραμμάτων που αφορούσαν την αλλαγή της νοοτροπίας στην κοινωνία μέσα από την εκπαίδευση. Αυτή έχει το στίγμα όσον αφορά τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη. Πρέπει να βγαίνει πρώτα από το μάθημα της Τέχνης η ελεύθερη έκφραση. Αν καταφέρουμε να αλλάξουμε τους μαθητές τότε η επόμενη γενιά θα φέρει την αλλαγή γι' αυτό και είναι σημαντικό να περάσουν αυτά τα μηνύματα και να γίνει η διαφοροποίηση της νέας γενιάς. Όμως θα έπρεπε να γίνεται μέσα από όλα τα μαθήματα. Η τέχνη δεν θα αλλάξει τον κόσμο αλλά ένα χαλικάκι μπορεί να βάλει στην αλλαγή ή να δώσει το παράδειγμα και σε άλλους.

Οι μαθητές πώς σχολίασαν τις αντιδράσεις;

Οι μαθητές δεν σχολίασαν ιδιαίτερα, μόνο μια μερίδα γονιών εξέφρασαν το παράπονο πώς ένας διευθυντής μπορεί να κάνει αυτά τα πράγματα. Πάντα δούλευα παράλληλα ως καλλιτέχνης δεν είναι κάτι νέο, και ποτέ δεν παίρνω την προσωπική μου δουλειά στο σχολείο. Η αλήθεια είναι ότι αρκετός κόσμος δεν είναι εξοικειωμένος με την τέχνη, ειδικά τη σύγχρονη τέχνη, κάτι που χρειάζεται να μελετήσεις αρκετά για να την κατανοήσεις. Υπάρχει κόσμος που ίσως δεν πήγε ποτέ σε μουσείο τέχνης ή σε έκθεση ζωγραφικής, αντιλαμβάνομαι τη δυσκολία τους. Κάποιοι δεν ήταν ανοιχτοί στον διάλογο, με άλλους κατάφερα να κάνω διάλογο.

Σου πέρασε από το μυαλό ποτέ να παραιτηθείς;

Δεν σκέφτηκα ποτέ να παραιτηθώ, δεν πήρα τοις μετρητοίς, ούτε με επηρέασε σημαντικά αυτή η αντίδραση. Απέφυγα να διαβάσω με λεπτομέρεια τα σχόλια στο facebook αλλά διάβασα αρθρογραφία ανθρώπων των γραμμάτων και τεχνών που πήραν σωστές κατ' εμένα θέση και προσπάθησαν να ενθαρρύνουν έναν διάλογο σε σχέση με το τι συμβαίνει στην Κύπρο όσον αφορά την αποδοχή της διαφορετικότητας και ελευθερίας της έκφρασης. Δεν μπορείς να βάζεις όρια σε ένα καλλιτέχνη. Τα όρια τα θέτει ο καθένας μας για τον εαυτό του ανάλογα με τις εμπειρίες του και τους προβληματισμούς του.

Γιατί αποφάσισες τα έργα να μην είναι προς πώληση;

Δεν ήθελα να προκαλέσω ότι εκμεταλλεύτηκα την κατάσταση για εμπορικούς λόγους. Η έκθεση ήταν προγραμματισμένη από πέρσι. Ίσως σε κάποια χρονική στιγμή αργότερα να τα βάλω προς πώληση. Πάντως υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για να αγοράσουν τα έργα. Ίσως πολλοί να θεωρούν ότι είναι συλλεκτικά.

Θα συνεχίσεις με τη σειρά αντισυστημικών έργων;

Ναι, ήδη προχώρησα με έργα σε μεγαλύτερα μεγέθη με πιο πλούσιες συνθέσεις. Κάποια από αυτά απεικονίζουν τον Χριστό σε διάφορες κινητοποιήσεις όπως διαδηλώσεις και απεργίες σε ένα άλλο λύκοι περιφέρονται στην αυλή του Προεδρικού Μεγάρου. Αυτό νιώθω τώρα και έτσι εκφράζομαι, με βάση τα σημερινά δεδομένα, μπορεί αύριο να ζωγραφίσω πρόβατα αντί λύκους.

Η δημιουργία πού βρίσκεται στην καθημερινότητά σου;

Ευτυχώς τελειώνω νωρίς από τη δουλειά και έχω αρκετό χρόνο να δημιουργήσω. Τηλεόραση έχει δεκαπέντε χρόνια να παρακολουθήσω. Κάνω μια προσπάθεια εδώ και χρόνια η ζωή μου να είναι η τέχνη. Είναι ένας τρόπος να αποσυμφορήσω τον εαυτό μου από το στρες και την ένταση της πρωινής δουλειάς. Η δημιουργία να είναι τρόπος ζωής έτσι τα τελευταία χρόνια έκανα απεξάρτηση από πολλά πράγματα. Παλιά συμμετείχα πολύ στα κοινά με το να πηγαίνω στα σωματεία και σε συγκεντρώσεις όταν ένας φίλος μου είπε "Ρε Γιώργο κάτσε ζωγράφισε τζιαι τούτα κάμνουν τα τζι' άλλοι. Εσέναν η δουλειά σου έν' η ζωγραφική, μην χάνεις τον χρόνο σου".

+ Η έκθεση εγκαινιάστηκε στις 9 Οκτωβρίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 27 Οκτωβρίου. Στην Γκαλερί Γκλόρια, Ζήνωνος Σώζου 3, Λευκωσία, 1075. Τηλ. 22762605. Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα 5:30-8:00 μ.μ. / Τρίτη-Παρασκευή, 10:30-12:45 π. μ. και 5:30-8:00 μ. μ. / Σάββατο, 10:30-12.45 π.μ.