Δύο παρατηρήσεις και ένα ανέκδοτο

ΠΑΡΑΘΥΡΟ Δημοσιεύθηκε 27.2.2021

Η πανδημία του κορωνοϊού και η διαχείριση της έχουν φέρει στην επιφάνεια όλα τα προβληματικά σημεία περί πολιτιστικής διαχείρισης στην Κύπρο. Συμμετέχω λοιπόν στο διάλογο αυτό με δύο παρατηρήσεις και ένα ανέκδοτο, μέσα από την ιδιότητα του δημιουργού στο χώρο του θεάτρου και της performance, μα και ως υπεύθυνη φορέα και χώρου που δραστηριοποιείται σταθερά τα τελευταία σχεδόν 14 χρόνια στο νησί.

1η παρατήρηση: απουσία πολιτιστικής πολιτικής

Το κέντρο παραστατικών τεχνών ΜΙΤΟΣ ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2007 με έδρα ένα παλιό εργαστήριο ξυδιού στο ιστορικό κέντρο στη Λεμεσό που ονομάσαμε Ξυδάδικο. Εκεί δημιουργήσαμε μια ανοικτή - δυναμική - μικρή σκηνή, στην οποία δεν έχουμε σταματήσει να παρουσιάζουμε δικές μας δράσεις, μα και φιλοξενίες άλλων δημιουργών από Κύπρο και εξωτερικό. Το δε ΜΙΤΟΣ ως οργανισμός λειτουργεί όπως μου αρέσει να λέω ‘αναρχοαυτόνομα’, με την έννοια και μόνο ότι αρνείται συστηματικά να ιδρυματοποιηθεί, μα πεισματικά παραμένει ένας ζωντανός καλλιτεχνικά οργανισμός. με ένα πλούσιο βιογραφικό σε συνεργασίες, διακρίσεις και δράσεις εντός και εκτός Κύπρου.

Για τη φετινή χρονιά, έχουμε ήδη ανακοινώσει το Πρόγραμμα Δράσης μας κάτω από τη θεματική Tracing Now και περιλαμβάνει θεατρικές παραγωγές, έναρξη προγράμματος Erasmus, συμπαραγωγές, το πρόγραμμα φιλοξενίας theYard.Residency για 11η χρονιά, συνεργασίες, παραγωγή για αποκέντρωση, κινηματογραφημένες εκδοχές λογοτεχνικών έργων, ψηφιακή ξενάγηση στον Τουρκομαχαλλά κ.α. Σημειώνω όλα τα πιο πάνω ως ένδειξη δουλειάς ενός μικρού οργανισμού με το ελάχιστο ανθρώπινο δυναμικό στα διοικητικά του. Ένας οργανισμός που κάθε χρόνο βρίσκεται στον αέρα, αφού δεν υπάρχει ούτε αρκετή ούτε σταθερή χρηματοδότηση για καμία από τις δράσεις ή τη λειτουργία του. Παρ’ όλες τις χρόνιες προσπάθειες μας σε τοπικές και κρατικές υπηρεσίες, το θέμα της βιωσιμότητας παραμένει αποκαρδιωτικά άλυτο. Πώς αλλιώς να το εκλάβω παρά “δεν μας νοιάζει αν αύριο κλείσετε”.

Kαι στην προβληματική αυτή πολιτιστική πολιτική των τοπικών και κρατικών αρχών προσθέτω: όσοι βρίσκονται στην ανεξάρτητη παραγωγή γνωρίζουν πως οι χορηγίες δεν είναι σχεδόν ποτέ 100%, σχεδόν πάντα ασχολούμαστε και με την παραγωγή - επικοινωνία - προβολή ή με οτιδήποτε πρέπει να γίνει για να υλοποιηθεί ένα project - δρόμοι εντελώς διαφορετικοί και αντίθετοι με το δημιουργικό μέρος. Από την άλλη, το θέμα των σοβαρών ιδιωτικών χορηγιών είναι παγωμένο καθώς δεν δίνονται κίνητρα για φοροαπαλλαγές στους επιχειρηματίες. Επιπλέον, για οποίον ζει και εργάζεται εκτός Λευκωσίας καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να μπει ή να διατηρηθεί στον πολιτιστικό χάρτη. Για να μην αναφερθώ στα της ηλικίας και του φύλου σε κρίσιμες θέσεις κ.α.

Επιστρέφω στο ότι, ενώ μπορώ να μιλήσω για τη δουλειά μου, η οποία έχει σταθερότητα και συνέχεια, όραμα, πίνακες και αριθμούς, δυστυχώς δεν μπορεί να αξιολογηθεί ή να χωρέσει σε κάποιο υφιστάμενο πλαίσιο έτσι ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί. Οπότε όλα διατηρούνται αποκομμένα, μοναχικά, μέσα σε ένα πείσμα με άλλους συνοδοιπόρους.

2η παρατήρηση: πάλιωσαν οι πρακτικές

Αντιλαμβάνομαι πως η δική μας περίπτωση είναι ενός νέου κράτους που ακόμα ψάχνει την ταυτότητα και τη λειτουργία του. Μέσα σε φοβερές διαπλοκές και σκάνδαλα που μένουν όλα ατιμώρητα, αναζητούμε τους ανθρώπους που βρίσκονται σε θέσεις κλειδιά με τους οποίους θέλουμε να κτίσουμε και να λύσουμε σημαντικά προβλήματα του κλάδου μας.

Για παράδειγμα, ο τομέας του πολιτισμού περιλαμβάνει επαγγέλματα που διαφέρουν από τα υπόλοιπα, στο ότι δεν είναι κατοχυρωμένα ή αναγνωρισμένα σύμφωνα με τη φύση του ίδιου του επαγγέλματος. Δηλαδή, οι περισσότεροι εργαζόμενοι στον τομέα του πολιτισμού δεν μπορούν να είναι υπαρκτά εργαζόμενοι απέναντι στο κράτος, με δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αυτό το γεγονός είναι πάρα πολύ σοβαρό, το οποίο έγινε τεράστιο κατά την πανδημία.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της καραντίνας δημιουργήθηκαν συλλογικότητες όσον αφορά στην καταγραφή, από την πλευρά των καλλιτεχνών και των άλλων σχετικών επαγγελμάτων, που επικοινώνησαν με τους αρμόδιους φορείς και Υπουργούς, από τους οποίους ζητήθηκε να ανταπεξέλθουν υπεύθυνα ως προς τη θέση που έχουν αναλάβει, αλλά και να λειτουργήσουν μέσα σε ένα πλαίσιο διαλόγου.

Αυτό που εισπράττουμε τελικά είναι η επιβεβαίωση παλιών πρακτικών “σου δείχνω με το δάκτυλο μου, ενώ δεν έχω ιδέα” ενισχύοντας την ήδη υπάρχουσα δυσλειτουργία, η οποία μεγαλώνει και οδηγεί έναν ολόκληρο κλάδο τον τελευταίο χρόνο να υποφέρει από την μη υπεύθυνη διαχείριση της πανδημίας. Δεν υπάρχει πλάνο, οι πολιτιστικοί χώροι παραμένουν κλειστοί, χωρίς καμιά αποζημίωση μόνο αόριστες ανακοινώσεις μέχρι αυτή τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο, χωρίς να έχει σημειωθεί κανένα κρούσμα και ενώ όλα τα θέατρα και οι πολιτιστικοί χώροι ανταποκρίθηκαν σε όλα τα μέτρα χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου χωρίς καμιά απόδειξη περί αυτού κ.α..

Είναι άηχες οι δηλώσεις που δεν περιέχουν σχέση με την πραγματικότητα, το επάγγελμα, τη ζωή μας. Επίσης είναι και παλιομοδίτικες οι πρακτικές που παρουσιάζονται ως αυθεντία. Ζητούμε να δουλέψουμε μαζί με τους θεσμούς προς όφελος του τομέα μας. Αυτό είναι η δημοκρατία, αυτό θα πρέπει να εξυπηρετούν οι θεσμοί.

Το ανέκδοτο.

Ανοικτό Κάλεσμα από τον Δήμο Λεμεσού για πρόγραμμα φιλοξενίας στις Αποθήκες Παπαδάκη. Καθυστερήσεις, καθυστερήσεις για την ανακοίνωση του προγράμματος συμμετοχών. Επιστολές. Τελικά έρχεται η πανδημία. Επιστολές. Περνά ο καιρός. Τελικά έρχεται η αφοπλιστική πολιτική του Δήμου Λεμεσού. Ακυρώνεται το πρόγραμμα λόγω της πανδημίας. Στην δημοσιοποίηση των γεγονότων που έγινε από ομάδα που ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα, απάντησε ο Δήμαρχος - πραγματικά δεν θυμάμαι τι είπε ακριβώς, κάτι ότι είναι ανοικτοί στο διάλογο και τέτοια. Μετά ακολούθησε η σιωπή της υπόλοιπης καλλιτεχνικής κοινότητας, η σιωπή των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας που επιχορηγούσαν το πρόγραμμα. Σχεδόν το ξεχάσαμε και μεις. Και η ζωή συνεχίζεται έτσι κανονικά.

*Έλενα Αγαθοκλέους, ηθοποιός, σκηνοθέτιδα,καλλιτεχνική διευθύντρια του κέντρου παραστατικών τεχνών ΜΙΤΟΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: «Αίμονας (στον πατέρα του Κρέοντα): Μην έχεις μία μόνο γνώμη, ότι αυτό που λες εσύ είναι το σωστό και τίποτα άλλο. Όποιος νομίζει πως μόνο αυτός σκέφτεται σωστά ή ότι μόνο αυτός έχει γλώσσα και τόλμη, αυτός αν τον ανοίξεις να δεις, άδειος θα είναι». Φωτ.: Χρίστος Γεωργίου, Αντιγόνη του Σοφοκλή 2019-2020. Σκηνοθεσία Έλενα Αγαθοκλέους |Παραγωγή: ΜΙΤΟΣ.