Στη νέα παραγωγή της Fresh Target Theatre η Μαρία Βαρνακκίδου κάνει διάλειμμα από το θέατρο επινόησης και σκηνοθετεί για πρώτη φορά έργο θεατρικού συγγραφέα. Στο «Lemons Lemons Lemons Lemons Lemons» του Άγγλου θεατρικού συγγραφέα Σαμ Στέινερ μια δυστοπική συνθήκη θυμίζει ανησυχητικά το σήμερα, μια συνθήκη με αμφισβητήσιμες πολιτικές και ολοένα και πιο λογοκριμένες σκέψεις. Μέσα από μια αλληγορική ιστορία ενός ζευγαριού αναδεικνύεται η δύναμη της γλώσσας και εξερευνάται η σημασία της επικοινωνίας στις ανθρώπινες σχέσεις.

Όταν η κυβέρνηση επιβάλλει έναν νόμο που περιορίζει τη λεκτική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σε μόνο 140 λέξεις, η Μπερναντέτ και ο Όλιβερ προσπαθούν να βρουν τρόπους να επιβιώσουν μέσα από αυτήν τη νέα συνθήκη. Το έργο ακολουθεί την προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν και να καταλάβουν ο ένας τον άλλο μέσα στη σχέση τους αλλά και μέσα στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον της κοινωνίας που ζουν.

«Μου έκανε εντύπωση το ότι παρόλο που το έργο γράφτηκε το 2015 παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο. Γενικά δεν εκφράζομαι μέσα από τα ΜΚΔ, αλλά προσπαθώ να εκφράσω την άποψή μου μέσα από την τέχνη με κάποιον τρόπο. Τη στιγμή που το διάβασα ένιωσα ότι με εκφράζει απόλυτα. Δοκιμάζει τα όρια της ελευθερίας του λόγου, αναφέρεται στη λογοκρισία όπως επίσης και στην ταξική πάλη. Για παράδειγμα, η Μπερναντέτ είναι δικηγόρος, ο Όλιβερ είναι ένας άνεργος μουσικός, έτσι βλέπεις τα προνόμια που έχει κάποιος ο οποίος είναι ταξικά πιο ψηλά έναντι κάποιου που είναι πιο χαμηλά. 'Αυτοί που δεν έχουν πολλά λεφτά θα έπρεπε να μπορούν να πουν περισσότερα', λέει ο Όλιβερ, εννοώντας ότι κάποιος από χαμηλή κοινωνική τάξη χρειάζεται περισσότερες λέξεις για να υπερασπιστεί τον εαυτό του σε μια συνέντευξη για δουλειά ενώ κάποιος που βρίσκεται πιο κοντά στην εξουσία και είναι μέρος του συστήματος δεν χρειάζεται να πει πολλά. Ο ένας υποστηρίζει ότι αυτό που συμβαίνει περιορίζει τη δημοκρατία, ενώ ο άλλος διαφωνεί, ο ένας λέει ότι είναι λογοκρισία ενώ ο άλλος λέει ότι δεν είναι λογοκρισία», αναφέρει η Μαρία Βαρνακκίδου.

Παράλληλη δυστοπία

Το έργο ήταν προγραμματισμένο να ανέβει τον Δεκέμβριο αλλά δεν πρόλαβε λόγω της επιβολής των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία. «Πηγαίναμε πρόβα και νιώθαμε αυτήν την αβεβαιότητα και αυτήν την ανασφάλεια, ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλά μπορεί και όχι. Αναρωτιόμασταν αν υπάρχει νόημα σε αυτό που κάνουμε. Ήταν ένα αρκετά δυνατό χτύπημα όταν έκλεισαν τα θέατρα τον Δεκέμβριο. Αλλά δεν μπορούσες να κάνεις κάτι. Όπως η Μπερναντέτ και ο Όλιβερ αναγκαστήκαμε να προσαρμοστούμε σε μια άλλη κατάσταση ύπαρξης».

Στην εξέλιξη του έργου η κυβέρνηση ανακοινώνει ότι στα δικαστήρια πλέον αυξάνεται το όριο των επιτρεπόμενων λέξεων. Η απόφαση γι' αυτήν τη διάκριση γίνεται η αφορμή για να βγει ο κόσμος στους δρόμους σε διαμαρτυρία. «Έριξαν τον πρώτο λίθο», λέει ο Όλιβερ.

«Μετά την ανακοίνωση επανέναρξης των θεατρικών παραστάσεων, διαβάσαμε το έργο ξανά, συγκεκριμένα μετά τη διαμαρτυρία της 13ης Φεβρουαρίου. Στο τέλος της ανάγνωσης κάναμε μια παύση και κοιτάξαμε ο ένας τον άλλο. Και οι δύο ηθοποιοί ήταν παρόντες τη μέρα της διαμαρτυρίας και μετά από αυτό που βίωσαν το κείμενο είχε αποκτήσει μια άλλη σημασία γι' αυτούς. Όταν βιώνεις κάτι ανάλογο μετά το βλέπεις διαφορετικά ή ταυτίζεσαι περισσότερο», αναφέρει η Μαρία.

Η ουσία στη σκηνή

Με αυτό το έργο η Μαρία μετακινείται για πρώτη φορά από το είδος θεάτρου που έχει δουλέψει μέχρι τώρα όπως με τις παραστάσεις RAM, Routes και Come Together. «Το 'Lemons Lemons Lemons Lemons Lemons' είναι το πρώτο γραμμένο θεατρικό έργο που σκηνοθετώ. Συνήθως δουλεύω με θέατρο επινόησης, δηλαδή δημιουργώ τα έργα με βάση μια ιδέα την οποία εξελίσσω με τους ηθοποιούς και τη δημιουργική ομάδα. Είχα την ανάγκη να σκηνοθετήσω κάτι όχι τόσο εσωτερικό και δεν είναι εύκολο να βρεις ένα έργο που να σε εκφράζει. Όσο μεγαλώνω μαθαίνω τον εαυτό μου και συνειδητοποιώ ότι δεν με ενδιαφέρουν τα πράγματα που δεν με εκφράζουν και δεν έχω να πω κάτι μέσα από αυτά. Δεν με ενδιαφέρει να παράγω θέατρο απλώς για να παράγω, πρέπει να με εμπνέει η ιδέα, να είμαι σίγουρη, να καθρεφτίζει το ποια είμαι, κάτι που ακόμα ψάχνω. Θεωρώ ότι αυτό το έργο είναι μια πολύ καλή αρχή».

Η Άντρια Ζένιου, Μάριος Κωνσταντίνου και Μαρία Βαρνακκίδου κατα τη διάρκεια πρόβας. Φωτογραφία Κωνσταντίνα Ανδρέου

Το έργο ανεβαίνει στον χώρο του Πολιτιστικού Ιδρύματος ARTos, ο οποίος έχει διαμορφωθεί ειδικά για την παράσταση, με το κοινό να βρίσκεται πιο κοντά στους ηθοποιούς. Είναι σημαντικό να εμβυθίζεται ο θεατής όσο γίνεται στον κόσμο της σκέψης της σκηνοθέτιδας και στη ροή του έργου. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του RAM, ένα έργο με θέμα τις αναμνήσεις, οι θεατές κάθονταν σε σχήμα σπιράλ, έναν συμβολισμό του μυαλού όπου ο κάθε ένας εκπροσωπούσε χρονικές στιγμές που ανακαλούσε στη μνήμη του. «Η σκηνοθετική μου προσέγγιση και σε αυτήν την περίπτωση είναι πολύ μινιμαλιστική. Θεωρώ πως οτιδήποτε επιπλέον θα ήταν υπερβολή από τη στιγμή που το έργο έχει να κάνει με τη γλώσσα και την επικοινωνία και τα σώματα δύο ανθρώπων και πώς υπάρχουν σε αυτήν τη συνθήκη. Είναι αρκετά δύσκολο για τους ηθοποιούς αφού πρέπει να βρίσκονται για μιάμιση ώρα στη σκηνή. Οι ίδιοι όμως κατάλαβαν από την αρχή τη δύναμη του έργου. Είναι όλο πάνω τους και είμαι ευγνώμων που τους έχω, είναι και οι δύο εξαιρετικοί».

Η Μπερναντέτ και ο Όλιβερ με έναν πολύ ωραίο τρόπο εκμεταλλεύονται τον νόμο οι ίδιοι. Βρίσκουν κώδικες επικοινωνίας για να γνωρίζει ο ένας πόσες λέξεις έμειναν στον άλλο, φυλάνε λέξεις για τον κάθε έναν. Σταδιακά γίνονται όλα πιο αργά, αλλάζει ο ρυθμός επικοινωνίας, γίνεται πιο μηχανικός σαν να χάνεται το συναίσθημα.

«Πρόσφατα διάβασα κάτι πολύ ενδιαφέρον, ότι όταν σταματά η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων κάπως πεθαίνει σιωπηρά η δημοκρατία... και όντως έχει μια βάση αυτό από την άποψη του ότι είναι τόσο σημαντικό να επικοινωνούμε για πράγματα που μας ενοχλούν στην κοινωνία ενώ όταν όλοι σιωπούμε είναι σαν να μην υπάρχουμε σαν σύνολο… ο λαός δεν υπάρχει».

+ «Lemons Lemons Lemons Lemons Lemons». Πρωταγωνιστούν: Άντρια Ζένιου και Μάριος Κωνσταντίνου | Μετάφραση: Κωνσταντίνος Κρίτσης | Σκηνοθεσία: Μαρία Βαρνακκίδου | Σκηνικά - κοστούμια: Κωνσταντίνα Ανδρέου | Σχεδιασμός φωτισμού: Σεσίλια Τσελεπίδη | Σύμβουλος κίνησης: Julia Brendle | Γραφικά: Πόπη Πισσουρίου | Φωτογραφία: Ισμήνη Χαχολιάδου. Παραστάσεις: Πρεμιέρα: Παρασκευή 5 Μαρτίου στις 18:30 | 6, 7, 8, 9 & 12, 13, 14, 16, 17 Μαρτίου στις 18:30, Πολιτιστικό και Ερευνητικό Ίδρυμα ARTos, λεωφ Αγ. Ομολογητών 64, Λευκωσία, 1080. Εισιτήρια: €12 (ενιαίο). Πληροφορίες: 77777040 | Διάρκεια: 90 λεπτά.

*Λόγω των μέτρων που λαμβάνονται σε σχέση με την πανδημία, σας ενημερώνουμε ότι στο θέατρο τηρούνται όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας για την COVID-19.

*Λόγω του περιορισμένου αριθμού των διαθέσιμων θέσεων, το κοινό παρακαλείται να κάνει εγκαίρως την κράτησή του.