Γράφει η Ερμίνα Εμμανουήλ*

Η γραφιστική και η εικονογράφηση είναι δύο επαγγέλματα που εμπίπτουν στον κλάδο του σχεδιασμού (design) και των εφαρμοσμένων τεχνών (applied arts). Ο γραφίστας είναι ο επαγγελματίας που καλείται να δώσει λύσεις μέσω της οπτικής επικοινωνίας, κάνοντας χρήση της τυπογραφίας, της εικόνας αλλά και άλλων οπτικών σημείων σχεδιασμού, ενώ ο εικονογράφος είναι επίσης ένας επαγγελματίας ο οποίος ειδικεύεται στο να εμπλουτίζει κείμενα ή να διευκρινίζει έννοιες και ιδέες, παρέχοντας μια οπτική απεικόνιση. Στα αγγλικά «illustrate» σημαίνει διευκρινίζω, εξηγώ χρησιμοποιώντας παραδείγματα, εικόνες και παραστάσεις. Ο ρόλος και των δύο είναι να αποδίδουν οπτικά μια ιδέα με τρόπο που να ενημερώνει, να εμπνέει, να επεξηγεί αλλά και να διαμορφώνει το οπτικό μας περιβάλλον με μια αισθητικά συγκροτημένη εικόνα.

Μη αναγνωρισμένοι κλάδοι

Στο νησί μας συναντώνται πολλές δυσκολίες σχετικά με τα επαγγέλματα σχεδιασμού. Αρχικά οι δύο κλάδοι που εκπροσωπεί η Ένωση Γραφιστών και Εικονογράφων Κύπρου (ΕΓΕΚ) δεν είναι αναγνωρισμένοι και κατοχυρωμένοι από το ίδιο το κράτος. Υπάρχουν προβλήματα κατανόησης της φύσης της εργασίας μας από το κράτος, κυρίως, αλλά και από κόσμο ο οποίος χρειάζεται τις υπηρεσίες των δύο επαγγελμάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το να μην γνωρίζει ο πιθανός πελάτης τι ακριβώς είναι το κάθε επάγγελμα και ποια η διαδικασία που ακολουθείται για να υπάρχει ένα άρτιο και ολοκληρωμένο αποτέλεσμα. Επικρατεί σε μεγάλο βαθμό επίσης η υποτίμηση της αξίας των δύο αυτών επαγγελμάτων λόγω της μη κατανόησης της σημαντικότητας που έχουν ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής όλων μας. Αυτά φωτογραφίζονται έντονα και μέσα από λάθος προκηρύξεις για διαγωνισμούς (είτε γραφιστικής, είτε εικονογράφησης) καθώς: α) δεν συμπεριλαμβάνουν, στις πλείστες περιπτώσεις, άτομα από τον αντίστοιχο κλάδο στις κριτικές επιτροπές τους, β) θέτουν πολύ μικρά περιθώρια χρόνου υλοποίησης, γ) προσφέρουν εξευτελιστικά βραβεία ή πλαίσια ανταμοιβής και δ) δεν επιδεικνύουν καθόλου σεβασμό και γνώσεις σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία που αφορά τα εν λόγω επαγγέλματα. Υπάρχει τρομερή έλλειψη βοήθειας και ενίσχυσης σχετικά με θέματα κοινωνικών ασφαλίσεων, με αποτέλεσμα αυτό να έχει περισσότερο αντίκτυπο στους αυτοεργοδοτούμενους που έχουν πολύ υψηλά ποσοστά πληρωμών και προβλήματα με τις ενστάσεις για το πραγματικό εισόδημά τους. Αναγγέλλονται απαράδεκτες θέσεις εργασίας με ζήτηση από εταιρείες όπου ο υποψήφιος καλείται να έχει γνώσεις, για παράδειγμα, προγραμμάτων animation, που εμπίπτουν σε έναν τελείως διαφορετικό κλάδο. Υπάρχουν περιπτώσεις όμως που η ΕΓΕΚ (Ένωση Γραφιστών και Εικονογράφων Κύπρου) έχει ρόλο συμβουλευτικής φύσης, αφού διάφοροι οργανισμοί και φορείς επικοινωνούν μαζί μας ώστε να διασταυρώσουν την εγκυρότητα και να βελτιώσουν τυχόν λάθη σε προκήρυξη διαγωνισμού τους, ή σε αγγελία θέσης εργασίας αλλά και για να έχουν μια πιο σωστή διαδικασία διεξαγωγής, ανάλογα με τα δεδομένα και τις ανάγκες του εκάστοτε οργανισμού. Χρέος μας ως ο επίσημου φορέα των επαγγελμάτων αυτών είναι να ενημερώνουμε οργανισμούς και φορείς όταν δημοσιεύονται «προβληματικές» προκηρύξεις κ.λπ., ώστε με την πάροδο του χρόνου να έχουμε μια πιο ομαλή λειτουργία σε θέματα διαγωνισμών, θέσεων εργασίας, εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ.ά.

Ενίσχυση εκπαιδευτικού συστήματος

Θετικό αντίκτυπο έχουν και οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες οι οποίες σχεδόν κάθε χρόνο μας στηρίζουν και μας ενισχύουν οικονομικά, για διάφορες εκδηλώσεις, εργαστήρια ή άλλα προγράμματα που διοργανώνει η ΕΓΕΚ, με απώτερο σκοπό μας ο κόσμος που παρευρίσκεται να φεύγει με νέες γνώσεις, εμπειρίες και έμπνευση. Για να μπορούν τα επαγγέλματά μας όμως να συνεχίσουν να υπάρχουν, και για να αναγνωριστούν στην Κύπρο, θα πρέπει να γίνουν σοβαρότερα βήματα ενίσχυσης του εκπαιδευτικού μας συστήματος, κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα μαθήματα τεχνών και σχεδιασμού (design). Δεν υπάρχει καθόλου η εικονογράφηση ως μάθημα ή ως υποκατηγορία στα σχολεία και ενώ υπάρχει το μάθημα γραφικών τεχνών στη δημόσια εκπαίδευση δεν διδάσκεται από επαγγελματίες πτυχιούχους του κλάδου, γεγονός που εμποδίζει το μάθημα από το να αναβαθμίζεται και να εξελίσσεται ανάλογα με την εποχή και την πρακτική εξέλιξη του κλάδου. Αποτέλεσμα των πιο πάνω είναι όλο και λιγότεροι μαθητές να επιλέγουν το συγκεκριμένο μάθημα και κατ’ επέκταση τον κλάδο για πιθανές σπουδές. Στόχος της ΕΓΕΚ είναι να εντάξει στις δράσεις της επισκέψεις σε σχολεία αλλά και σε πανεπιστήμια για την ενημέρωση των μαθητών και των φοιτητών σε σχέση με τα επαγγέλματα γραφιστικής και εικονογράφησης. Ευελπιστούμε ότι οι καλλιτεχνικοί κλάδοι θα έχουν τη στήριξη και την κατανόηση στο μέλλον από τους κρατικούς φορείς και υπηρεσίες αλλά και από τον κόσμο που δεν γνωρίζει καν την ύπαρξή τους. Η γραφιστική και η εικονογράφηση είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας γιατί βρίσκεται παντού. Από λογότυπα, ταμπέλες, τίτλους ειδήσεων, μενού, φυλλάδια, αφίσες, σήμανση, άρθρα, παραμύθια, βιβλία, μέχρι δίσκους μουσικής, συσκευασίες, applications, websites, social media και πολλά άλλα!

*Εκ μέρους του δ.σ. της Ένωσης Γραφιστών και Εικονογράφων Κύπρου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:Στιγμιότυπο από το συνέδριο που διοργάνωσε η ΕΓΕΚ «GRID 19: Design Matters», 7 Δεκεμβρίου 2019, ΤΕΠΑΚ, Λεμεσός