Οι αρχαιολόγοι που σκάβουν στην Παλιά Ντόγκολα, παλαιότερα γνωστή και ως Αλ Ούρντι, στο βόρειο Σουδάν, ανακάλυψαν τα ερείπια που φαίνεται να ανήκουν στη μεγαλύτερη Νουβιακή εκκλησία που βρέθηκε ποτέ στην περιοχή.

Υποδηλώνουν ότι θα μπορούσε να ήταν ένας μεσαιωνικός καθεδρικός ναός που αποτελούσε έδρα εξουσίας για αρχιεπίσκοπους στο βασίλειο της Μακουρίας της Νουβίας, όπου ο Χριστιανισμός εγκαθιδρύθηκε στα μέσα του έκτου αιώνα.

Ο αρχαιολογικός χώρος που περιλαμβάνει την παλιά Ντόγκολα έχει έκταση περίπου 200 εκτάρια. Το νότιο τμήμα του διαθέτει ακρόπολη και αστικά κτίρια, ενώ στο βορρά έχουν ανακαλυφθεί υπέροχες προαστιακές κατοικίες. Υπάρχουν επίσης νεκροταφεία που σχετίζονται με τις επόμενες φάσεις της λειτουργίας της πόλης, συμπεριλαμβανομένων των τάφων με ισλαμικούς θόλους.

Η παλιά Ντόγκολα ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα ως φρούριο. Στην ακρόπολη, που ήταν η βασιλική κατοικία, υπήρχαν πολλά παλάτια και δημόσια κτίρια.

Στα μέσα του έκτου αιώνα με την άφιξη του Χριστιανισμού έγινε η πρωτεύουσα της Μακουρίας και επεκτάθηκε περαιτέρω, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής έξω από την ακρόπολη. Χτίστηκαν πολλές εκκλησίες. Σε αυτές περιλαμβάνονται, για να χρησιμοποιηθούν τα ονόματα που τους έχουν δώσει οι σύγχρονοι αρχαιολόγοι, το Κτίριο Χ και η Εκκλησία με το Πέτρινο Πεζοδρόμιο. Αυτές οι δύο κατασκευές ανεγέρθηκαν περίπου 100 μέτρα μακριά από το κέντρο της περιτοιχισμένης πόλης, γεγονός που δείχνει ότι αυτή τη στιγμή η πόλη είχε ήδη επεκταθεί πάνω από τα αρχικά τείχη του φρουρίου. Το Κτίριο X αντικαταστάθηκε σύντομα από την παλιά εκκλησία.

Στα μέσα του 7ου αιώνα, οι δύο κύριες εκκλησίες καταστράφηκαν, αλλά ξαναχτίστηκαν αμέσως μετά. Το οικοδομικό υλικό που ελήφθη από την παλιά εκκλησία χρησιμοποιήθηκε για την επισκευή των τειχών της πόλης. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτή η καταστροφή αποτελεί απόδειξη της Πρώτης (642) και της Δεύτερης Μάχης της Ντόγκολα (652). Η ακμή της πόλης ήταν τον ένατο-ενδέκατο αιώνα, αλλά η οικοδομική δραστηριότητα διήρκεσε μέχρι τον δέκατο τέταρτο αιώνα.



Τρισδιάστατη αναπαράσταση του καθεδρικού ναού από το Πολωνικό Κέντρο Μεσογειακής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. © PCMA UW / Agnieszka Wujec



Ο Άρθουρ Όμπλουτσκι, διευθυντής της αποστολής της πολωνικής Αρχαιολογικής εταιρείας στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, που ανασκάπτει το χώρο εξηγεί ότι οι τεχνικές τηλεανίχνευσης οδήγησαν την ομάδα του να ερευνήσει έναν κενό χώρο στο κέντρο των υπογείων της ακρόπολης της αρχαίας πόλης τον Φεβρουάριο. «Δεν περίμενα να βρουν μια εκκλησία αλλά μια πλατεία της πόλης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως τόπος κοινής και δημόσιας προσευχής», λέει. «Μέχρι τώρα, μια εκκλησία έξω από την ακρόπολη θεωρήθηκε ότι ήταν καθεδρικός ναός της Ντόγκολα».

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν δύο τοίχους της αψίδας της εκκλησίας, διακοσμημένες με πίνακες που απεικονίζουν μνημειώδεις μορφές, και τον τρούλο σε ένα τάφο στα νοτιοανατολικά. Το κτίριο της εκκλησίας φαίνεται να έχει πλάτος 26 μ. και είναι τόσο ψηλό όσο ένα «τριώροφο συγκρότημα διαμερισμάτων», λέει ο Όμπλουσκι, με αψίδα πλάτους 6μ.

Η ανακάλυψη του τάφου ήταν ακόμη πιο εκπληκτική. Εξαιρώντας έναν καθεδρικό ναό που βρέθηκε τη δεκαετία του 1960 στην αρχαία πόλη Νάβια στη Φάρα, η οποία βρισκόταν στο κέντρο μιας ακρόπολης με θολωτό τάφο επισκόπου στα ανατολικά, ο Όμπλουσκι υποδηλώνει ότι ο τάφος της Ντόγκολα θα μπορούσε επίσης να είναι αυτός του αρχιεπισκόπου. Οι μεσαιωνικές εκκλησίες ανήκαν σε σημαντικούς γαιοκτήμονες, στην ραχοκοκαλιά της τότε κοινωνίας που τις κυβερνούσαν συχνά μέλη της ελίτ ή βασιλικών οικογενειών.

Ο Ντόνγκολα άνθισε ως χριστιανικό κέντρο μέχρι τον 14ο αιώνα, όταν το Ισλάμ άρχισε να έχει άνοδο με την άφιξη πληθυσμών από την Αίγυπτο ή από αλλού. Την περιοχή ανέσκαπταν Πολωνοί αρχαιολόγοι από το 1964 και από το 2018 ενισχύθηκαν από επιχορήγηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας με 1,5 εκατομμύρια ευρώ, για να συνεχιστεί η έρευνα η οποία αποσκοπεί στο να καταγράψει το λυκόφως της Χριστιανικής Ντόνγκολα και την εξέλιξη των προ-αποικιακών αφρικανικών κοινοτήτων.

Κεντρική φωτογραφία: Τα ερείπια του μεγάλου μεσαιωνικού καθεδρικού ναού στο βόρειο Σουδάν. © PCMA UW / Mateusz Rekłajtis

LiFO