Tα βιντεοπαιχνίδια σήμερα είναι από τα πιο σύγχρονα μέσα γραμματισμού, μάθησης, ανάπτυξης δεξιοτήτων, ψυχαγωγίας και κοινωνικοποίησης (Abrams, 2017· Gee, 2004· Kiourti, 2022). Γιατί, όμως, όταν ακούμε gamers να συνομιλούν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού ή έξω από αυτό, δεν καταλαβαίνουμε τι λένε και νομίζουμε ότι τα παιδιά μας έχουν σαλτάρει ή ότι δεν ξέρουν να μιλούν σωστά;

Αρχικά, για να κατανοήσουμε τη γλώσσα των gamers πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας μερικά βασικά στοιχεία για τη γλώσσα. Φανταστείτε ότι η γλώσσα ως σημειωτικό σύστημα είναι σαν μια ντουλάπα με ρούχα. Σε κάθε περίσταση χρειάζεται να επιλέξουμε τι ρούχα θα φορέσουμε. Δεν γίνεται να πάμε με τις πιτζάμες σε ένα επίσημο πάρτι, έτσι; Αντιθέτως, θα επιλέξουμε να φορέσουμε, για παράδειγμα, ίσως κάποιο φόρεμα ή κοστούμι. Μπορούμε, επίσης, να επιλέξουμε και άλλες λεπτομέρειες που τα κάνουν ξεχωριστά, όπως το χρώμα και το ύφασμα, ανάλογα με το πώς θέλουμε να μας δουν οι άλλοι. Αντίστοιχα, για να έχουμε μια επιτυχή επικοινωνία δεν είναι ικανοποιητικό να γνωρίζουμε μόνο τους κανόνες της γραμματικής ή να κατέχουμε το βασικό λεξιλόγιο μιας γλώσσας (Hymes, 1972). Αυτό που είναι ισάξια σημαντικό είναι να γνωρίζουμε τι να πούμε και πώς να το πούμε σε συγκεκριμένες περιστάσεις επικοινωνίας, στην παρουσία συγκεκριμένων ατόμων, ως επίσης και να γνωρίζουμε τις κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες στις οποίες η επικοινωνιακή περίσταση λαμβάνει μέρος. Κατ’ επέκταση, ο τρόπος που επιλέγουμε να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα δεν είναι ουδέτερος, καθώς αντικατοπτρίζει και κατασκευάζει ταυτότητες και ανθρώπινες σχέσεις (Fairclough, 1995).

Πάμε τώρα πιο συγκεκριμένα και στη γλώσσα των gamers. Η γλώσσα των gamers δεν είναι ένα αυτοτελές γλωσσικό σύστημα, δηλαδή όπως λέμε «ελληνική», «γερμανική γλώσσα». Είναι μια κοινωνιόλεκτος (Gee, 2015) ή, καλύτερα, όπως το θέτει ο Halliday (1976), μια αντιγλώσσα. Η γλώσσα των gamers αποτελεί έναν ιδιαίτερο τρόπο ομιλίας, ο οποίος ενέχει διακριτά λεξιλογικά, πραγματολογικά και δομικά στοιχεία της γλώσσας που χρησιμοποιούν οι gamers κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και έξω από αυτό, και χρησιμοποιείται ως ένας in-group κώδικας επικοινωνίας μεταξύ τους στοχεύοντας στην ανάδειξη συγκεκριμένων ταυτοτήτων, την αίσθηση του ανήκειν, της ομαδικής αλληλεγγύης, αποκλείοντας οποιουσδήποτε βρίσκονται εκτός αυτής της κοινότητας (Tan, 2005).

Η ανάπτυξη της γλώσσας των gamers προέκυψε αρχικά από την αναγκαιότητα εκμάθησης της χρήσης των τεχνικών όρων του κάθε παιχνιδιού, ώστε οι παίκτες να μπορούν να το καταλάβουν με στόχο να διεπιδράσουν λειτουργικά σε αυτό. Επιπλέον, επειδή σε πολλά διαδικτυακά βιντεοπαιχνίδια ο χρόνος είναι πολύ περιορισμένος σε κάθε γύρο παιχνιδιού (π.χ. 2 λεπτά) και οι παίκτες χρειάζεται να είναι επικεντρωμένοι στην παιγνίδρασή τους για να επιλύσουν τα προβλήματα-προκλήσεις του παιχνιδιού, τους βλέπουμε να κάνουν μεγάλες παύσεις. Δεν μιλάνε, αλλά μόνο παίζουν. Λογικό! Παράλληλα, οι συνομιλίες μεταξύ τους παρουσιάζουν υψηλή συχνότητα σύντομων φράσεων-προτάσεων, όπως για παράδειγμα «Ρε, φλασ̆ιάρω», εννοώντας «Αυτήν τη στιγμή ρίχνω χειροβομβίδα τύπου flashbang, η οποία θα τυφλώσει τον αντίπαλο, όταν αυτή εκραγεί» (Κiourti 2019).

Σε αυτό το πλαίσιο βλέπουμε ότι με τα βιντεοπαιχνίδια αναδύεται η γλωσσική δημιουργικότητα σε διάφορα γλωσσικά επίπεδα. Για παράδειγμα, έχουμε σημασιολογικές αλλαγές των λέξεων [Σας έκανα curry = Σας κουβάλησα, σας έσωσα στο παιχνίδι, Ντύθηκε = Αγόρασε ή απέκτησα αρκετά items και έχει πλέον ένα δυνατό, καλοντυμένο άβαταρ] και διαφοροποίηση της σύνταξης [Έκανα 5 kills = Εξολόθρευσα 5 άβαταρς]. Γίνεται χρήση αρκτικόλεξων [GG = Good Game, RPG = Παιχνίδι Ρόλων] και βλέπουμε γλωσσικά δάνεια προσαρμοσμένα [νουμπάς = από το αγγλικό newbie, ο παίκτης που δεν έχει εμπειρία στα παιχνίδια, λαγκάρω = από το αγγλικό lag, όταν κολλάει το παιχνίδι και καθυστερώ] στο κλιτικό σύστημα της ελληνικής ή και όχι [ρισπόουν = από το αγγλικό respawn, πεθαίνω στο παιχνίδι αλλά για λόγους εξάσκησης μπορώ να ξαναγεννηθώ]. Βρίσκουμε συντομογραφίες (Ez = Ezreal, χαρακτήρας στο παιχνίδι League of Legends, Mid = Middle Site, γεωγραφική περιοχή στο CS:GO] και μετατροπή ουσιαστικών σε ρήματα.

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα ακούσετε να μιλάει ένας/μια gamer και δεν θα καταλαβαίνετε, θα ξέρετε τώρα ότι φοράει τα κατάλληλα γλωσσικά ρούχα για την περίσταση επικοινωνίας στην οποία λαμβάνει μέρος.

Δρ Ελισάβετ Κιούρτη, Ψηφιακές Τεχνολογίες και Βιντεοπαιχνίδια, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου