Ντοπαμίνη στα social

Γράφει η Βάλια Καϊμάκη

Ό,τι και να λέτε εσείς, εγώ θα το λέω και θα το ξαναλέω: ο βασιλιάς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι το YouTube. Και όχι μόνο γιατί δεν υπάρχει ούτε ένας χρήστης που να μην του αρέσει: έχετε ποτέ ακούσει κανέναν να λέει “α, εγώ δεν είμαι στο YouTube είναι χάσιμο χρόνου/είμαι ιδεολογικά αντίθετος/δεν ξέρω να το χρησιμοποιώ”;

Πολύ απλά γιατί δεν υπάρχει ούτε ένας χρήστης που να θεωρεί “χάσιμο χρόνου” το να ακούει μουσική ή το να βλέπει μια ταινία, ούτε ένας χρήστης που να έχει αντίθετη “ιδεολογία” από τη μουσική, ούτε ένας χρήστης που να μην μπορεί να το χρησιμοποιήσει: ανοίγεις το youtube.com, πατάς αυτό που θες στην αναζήτηση κι αυτό είναι. Δεν είναι μόνο αυτό, όμως. Είναι που το YouTube μάς έμαθε να μαγειρεύουμε, μας έμαθε να κατασκευάζουμε πράγματα, μας έμαθε να… μαθαίνουμε. Όσο σκέφτομαι πόσες ώρες χαλαλίζουν όλοι αυτοί που θέλουν να μας δείξουν πώς φτιάχνουν ένα κολιέ από χάντρες, ή πόσοι δουλεύουν για ν’ ανεβάσουν κομμάτι-κομμάτι μια εκδήλωση, νιώθω μεγάλο θαυμασμό.
Και βέβαια, τα κανάλια YouTube θ’ αντικαταστήσουν σύντομα τα τηλεοπτικά κανάλια. Ποιος δεν θέλει να δει σύντομα βίντεο με τη σειρά που τα θέλει, αντί να κάθεται να περιμένει τη ροή του τηλεοπτικού προγράμματος; On demand να φαν κι οι κότες, που λένε και στο cyber χωριό μου. Οι εφημερίδες πέθαναν, να δείτε πώς θα πεθάνει και η τηλεόραση. Μόνο το ραδιόφωνο βλέπω να ζει λίγο ακόμα, κι αυτό γιατί είναι το πιο ζωντανό μέσο που υπάρχει, η παρέα όλου του κόσμου παντού, στο αυτοκίνητο, στην παραλία. Τρανζιστοράκι αγάπη μου.

Ένα από τα αγαπημένα μου κανάλια στο YouTube είναι το AsapSCIENCE, μια καναδική παραγωγή που σε πολύ μικρά βίντεο εξηγεί όλα αυτά τα “περίεργα” επιστημονικά που δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Μην διστάσετε να εγγραφείτε και αν ζορίζεστε με τα αγγλικά μην ξεχνάτε ότι υπάρχουν και υπότιτλοι. Και βάλτε και τα πιτσιρίκια στο παιχνίδι. Ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα βιντεάκια έχει τίτλο “5 τρελοί τρόποι που τα socialmedia αλλάζουν τον εγκέφαλό σας”. Βλέποντάς το έμαθα ότι η χρήση των socialmedia προκαλεί “ψυχολογική εξάρτηση”, η οποία στον εγκέφαλο έχει ακριβώς την ίδια επίδραση με την εξάρτηση από ουσίες. Έμαθα ακόμα ότι μειώνουν την ικανότητά μας να θυμόμαστε πράγματακια επίσης πως όταν εκφράζουμε τη γνώμη μας (αντίθετα με αυτό που γίνεται όταν ακούμε τους άλλους παθητικά) ο εγκέφαλος εκκρίνει ντοπαμίνη (την ορμόνη της χαράς). Και μάλιστα ενώ στην “κανονική” ζωή μόνο το 30-40% των συνομιλιών μας αφορά των εαυτό μας, στα social media το ποσοστό σκαρφαλώνει στο 80%, κι αυτό αυξάνει την έκκριση ακόμα περισσότερο. Όσο δε γι’ αυτά που έγραφα πριν από λίγο καιρό, για τις online γνωριμίες, οι στατιστικές δείχνουν ότι όλο και περισσότερες σχέσεις που ξεκίνησαν στο διαδίκτυο είναι ιδιαίτερα πετυχημένες (ευτυχώς δεν υπάρχουν συγκριτικές στατιστικές γιατί δεν θα τις πίστευα). Όλα τα παραπάνω εξηγούν γιατί πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να ελέγξουν τον χρόνο που περνούν μπροστά στην οθόνη τους και είτε αφήνουν άλλες δουλειές ατελείωτες είτε σηκώνουν το κεφάλι κι έχει ξημερώσει!

Θα συνέκρινα την απόλαυση αυτή με το ίδιο “ξόδεμα χρόνου” που προσφέρει το βύθισμα σ’ ένα εξαίρετο βιβλίο – δυστυχώς οι περισσότεροι από μας το ζήσαμε μόνο στα νεανικά μας χρόνια, αλλά θα ήταν ιεροσυλία. Θα δούμε, άραγε, τα παιδιά μας να το κάνουν, ή τα κανάλια του YouTube θα τα εμποδίσουν ενεργοποιώντας την έκκριση όλης της ντοπαμίνης που τους χρειάζεται;